Φαίνεται πως απαιτούνται πάρα πολλά χρήματα ώστε να δημιουργηθούν έστω και ήπιες πληθωριστικές πιέσεις. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Bank of America, από την αρχή του έτους μέχρι σήμερα έχουν διοχετευθεί περίπου 20 τρισεκατομμύρια δολάρια σε μέτρα επεκτατικής πολιτικής. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί περίπου στο ένα πέμπτο του περυσινού παγκοσμίου ΑΕΠ. Παρ’ όλα αυτά οι επενδυτές δεν έχουν εντυπωσιαστεί.
Ας λάβουμε ως παράδειγμα τις προβλέψεις του πληθωρισμού για το δεύτερο μισό της επόμενης δεκαετίας. Στην Ευρωζώνη, έχει ενισχυθεί κατά τρία τέταρτα, εντυπωσιακό ποσοστό, από το εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο του 0,72% τον Μάρτιο. Ωστόσο, ακόμα και στο 1,25%, εξακολουθεί να βρίσκεται πολύ χαμηλότερα από το επίπεδο του Ιανουαρίου και πολύ χαμηλότερα από τον στόχο της προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ, δηλαδή το 2%.
Στις ΗΠΑ, τα μέτρα δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής αντιστοιχούν περίπου στο 30% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Bank of America. Οι προβλέψεις του πληθωρισμού για το δεύτερο μισό της επόμενης δεκαετίας έχουν ανακάμψει στο 1,93% από το χαμηλό του Μαρτίου (1,20%). Ωστόσο, το ποσοστό εξακολουθεί να βρίσκεται χαμηλότερα από τα επίπεδα των τελευταίων περίπου τεσσάρων ετών και χαμηλότερα από τον στόχο για πληθωρισμό 2%, τον οποίο έχει θέσει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed).
Στην περίπτωση που ο νομπελίστας οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν είχε προβλέψει έστω και εν μέρει σωστά το μέλλον του πληθωρισμού, τότε οι αγορές ακολουθούν μια απολύτως λανθασμένη κατεύθυνση. Ο Φρίντμαν ήταν σίγουρος ότι η περισσότερη ρευστότητα αυξάνει τον πληθωρισμό. Οι οικονομολόγοι που ασπάζονται τις απόψεις του επικεντρώνονται στη συνολική κυκλοφορία της Ευρωζώνης (Μ2), που περιλαμβάνει την κυκλοφορία μετρητών και την εύκολη πρόσβαση σε καταθέσεις. Το Ιούνιο ο ρυθμός αύξησης του Μ2 ενισχύθηκε στο 9,2%, στον ταχύτερο ρυθμό από το 2008. Ο αντίστοιχος δείκτης στις ΗΠΑ εκτοξεύθηκε στο εντυπωσιακό 23%.
Μπορεί ως εκ τούτου η θεωρία του Φρίντμαν να είναι εντελώς εσφαλμένη. Σίγουρα, όσα χρήματα και αν κυκλοφορούν, ο πληθωρισμός δεν πρόκειται να αυξηθεί εάν οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις σταματήσουν να ξοδεύουν. Προς το παρόν, η πανδημία επιβαρύνει τις επενδύσεις, την παραγωγή και το κλίμα.
Δεν είναι όμως μόνο τα χρήματα που έχουν κρατήσει τον πληθωρισμό στάσιμο. Μολονότι η ανεργία υποχωρούσε τα τελευταία χρόνια, σε πολλές χώρες δεν σημειώθηκε αύξηση των μισθών. Τα αποτελέσματα των πολυετών νομισματικών πολιτικών στην Ιαπωνία και στην Ευρωζώνη ήταν αμελητέα.
Αυτή τη φορά ίσως τα πράγματα να εξελιχθούν διαφορετικά. Οι αγορές σφάλλουν συχνά. Ωστόσο, η τρέχουσα κατάσταση του πληθωρισμού κατά πάσα πιθανότητα αντικατοπτρίζει ένα γνώριμο τοπίο: ότι οι παράγοντες του πληθωρισμού είναι ένα μυστήριο.