H οικονομική σταθερότητα και η ενίσχυση της απασχόλησης υπήρξαν οι προτεραιότητες της κυβέρνησης Μπλερ κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας της? στη δεύτερη, όπως επισημαίνει ο υπουργός Οικονομικών Γκόρντον Μπράουν, η κυβέρνηση μπορεί να χρησιμοποιήσει ως βάση και εφαλτήριο τη σταθερότητα και την απασχόληση, ώστε να μετατοπίσει το κέντρο βάρους στην ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων, καθώς και στην αύξηση της παραγωγικότητας.
Ουσιαστικά, με τις δηλώσεις αυτές ο Βρετανός υπουργός έθεσε τα κριτήρια βάσει των οποίων θα κριθεί ο προϋπολογισμός της προσεχούς εβδομάδας.
Οντως η μακροοικονομική σταθερότητα έχει επιτευχθεί, αν και δεν θα πρέπει να λογίζεται ως δεδομένη. Επιπλέον, η χώρα μέχρι στιγμής έχει μια οικονομία με υψηλό ποσοστό απασχόλησης. H μεγαλύτερη πρόκληση για τα χρόνια που έρχονται, είναι να επιταχυνθεί ο ρυθμός βελτίωσης της ποιότητας ζωής.
Σε πρόσφατη έκθεση του Εθνικού Ινστιτούτου Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών, αναφέρεται ότι το 1999 το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ανά εργαζόμενο στις ΗΠΑ ήταν 37% υψηλότερο απ’ ό,τι στη Βρετανία. Αντιστοίχως στη Γαλλία και τη Γερμανία το ποσοστό ήταν 24% και 19%.
Το 62% της απόκλισης μεταξύ Βρετανίας και ΗΠΑ αποδίδεται στον συντελεστή ολικής παραγωγικότητας. Με το συντελεστή μετράται η παραγωγή ανά μονάδα εισροών τόσο σε επίπεδο ανθρώπινου κεφαλαίου όσο και πρώτων υλών. Οσο για τη Γαλλία και τη Γερμανία, αυτές εμφανίζουν υψηλότερη παραγωγικότητα λόγω του ότι τοποθετούν υψηλότερα κεφάλαια ανά εργαζόμενο.
Πάντως, η Βρετανία, όταν κληθεί να αποφασίσει τις σχετικές μεταρρυθμίσεις, θα πρέπει να επιλέξει ένα ταιριαστό προς αυτήν πρότυπο. Υπάρχουν, λοιπόν, τουλάχιστον τέσσερις λόγοι για να στραφεί προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και όχι προς την Ε.Ε.
Πρώτον, είναι καλύτερο να επιτυγχάνει μια χώρα υψηλότερη παραγωγή ανά μονάδα εισροών από το να συσσωρεύει εισροές. Μακροπροθέσμως, άλλωστε, όποιοι ακολουθούν την οδό της συγκέντρωσης κεφαλαίου διατρέχουν τον κίνδυνο για περιστολή των αποδόσεών τους.
Δεύτερον, η αύξηση της παραγωγικότητας στις ΗΠΑ έχει υπερσκελίσει τον αντίστοιχο δείκτη των μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομιών. Την περίοδο 1995-1999 ο συντελεστής ολικής παραγωγικότητας στις ΗΠΑ σημείωσε άνοδο από 115% επί των επιπέδων της Βρετανίας σε 127%. Καμία από τις ισχυρές ευρωπαϊκές οικονομίες δεν κατόρθωσε να επιτύχει ανάλογο στόχο.
Τρίτον, η υψηλή παραγωγικότητα του εργατικού δυναμικού στη Γερμανία και στη Γαλλία εν μέρει καθρεφτίζει τα χαμηλά επίπεδα απασχόλησης και το υπερβολικά περιορισμένο ωράριο εργασίας. Αντιθέτως οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μοναδικές μεταξύ των προηγμένων κρατών στο να εξασφαλίζουν υψηλή παραγωγικότητα ανά εργαζόμενο και υψηλή χρησιμοποίηση εργατικού δυναμικού.
Τέταρτον και τελευταίο, οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες της Βρετανίας στις δεκαετίες του ’80 και του ’90 την έχουν ήδη τοποθετήσει προς την κατεύθυνση των ΗΠΑ. Ως αποτέλεσμα η Βρετανία έχει πλέον οικονομία με υψηλές εργατικές εισροές. Το μόνο που της μένει, είναι να καταστεί εφάμιλλη των ΗΠΑ και στην παραγωγικότητα.
Στην εικοσαετία 1979-1999, στη Βρετανία η τάση αύξησης του ΑΕΠ ανά άτομο στην παραγωγική ηλικία ήταν 2%. Το εν λόγω ποσοστό προσέγγιζε πολύ εκείνο των ΗΠΑ. Εντούτοις, υπήρξε πολύ υψηλότερο από το 1,5% της Ιταλίας, το 1,3% της Γαλλίας και το 1,2% της (πρώην) Δυτικής Γερμανίας. Ακόμα πιο αποκαλυπτικό στοιχείο, όμως, είναι η σύνθεση αυτής της αύξησης, ήτοι η αύξηση του ΑΕΠ ανά μονάδα εργατικών εισροών, το οποίο είναι ό,τι εννοεί κανείς ως παραγωγικότητα, και η αύξηση των εργατικών εισροών ανά άτομο σε παραγωγική ηλικία, κάτι το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ως ένας γενικευμένος δείκτης της απόδοσης της αγοράς εργασίας, εάν μετρηθεί σε εργατοώρες ανά άτομο.
Η τάση αύξησης του ΑΕΠ ανά εργατοώρα ήταν 2,1% το χρόνο μεταξύ 1979 και 1999. Αυτός ο ρυθμός ήταν ταχύτερος απ’ ό,τι στις ΗΠΑ, όπου το ποσοστό έφθασε το 1,5% την αντίστοιχη περίοδο. Αλλά η αύξηση υπήρξε οριακά βραδύτερη από εκείνην της Ιταλίας και της (πρώην) Δυτικής Γερμανίας του 2,2% και ελαφρώς ταχύτερη από το 2% της Γαλλίας. Εν κατακλείδι, ο ρυθμός αύξησης της βρετανικής παραγωγικότητας δεν ήταν ταχύτερος του αντίστοιχου των μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομιών.
Το δεύτερο συστατικό στοιχείο της αύξησης του ΑΕΠ ανά άτομο σε παραγωγική ηλικία είναι η μεταβολή των εργατοωρών ανά άτομο. Την περίοδο 1979-1999 ο αντίστοιχος δείκτης υποχώρησε στη Βρετανία αλλά μόνο βραδέως, ήτοι ελαφρώς χαμηλότερα από 0,1% ανά έτος. Στις δε ΗΠΑ, αντιστοίχως, οι εργατοώρες ανά άτομο σε παραγωγική ηλικία αυξήθηκαν 0,5% ανά έτος. Στη δε ηπειρωτική Ευρώπη παρατηρήθηκε δραστική πτώση, όπως λόγου χάριν στη Γερμανία σε ποσοστό 1% ανά έτος.
Αρα, σήμερα ποιο είναι το καθήκον του Γκόρντον Μπράουν; Το να βοηθήσει τη Βρετανία να συνδυάσει τη σχετικά υψηλή χρησιμοποίηση εργατικού δυναμικού με τα υψηλά επίπεδα παραγωγικότητας και, παράλληλα, να εναρμονιστεί με την επιτάχυνση της παραγωγικότητας στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια.