Προτάσεις για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας

Προτάσεις για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας

4' 15" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Εδώ και είκοσι χρόνια η ευρωπαϊκή οικονομία καταγράφει, κατά μέσο όρο, ετήσια μεγέθυνση μία μονάδα χαμηλότερη από την αμερικανική. Μάλιστα μιάμιση μονάδα χαμηλότερη τα τελευταία δέκα χρόνια. Αλλά πού πήγε η ευρωπαϊκή ανάπτυξη; Ολοι διερωτώνται, αρχίζοντας από τη νέα -ιταλική- προεδρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που κατέθεσε μόλις τη δική της πρόταση, η οποία θα πρέπει να συζητηθεί. Υπάρχουν όμως και άλλες απαντήσεις στο κρίσιμο ερώτημα για μια διατηρήσιμη ανάπτυξη στην Ευρώπη: και ιδού μερικές.

Οι οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης πλήττονται πράγματι σκληρά από την οικονομική επιβράδυνση: Τι μπορεί να κάνει η Ευρώπη για να τις βοηθήσει να την ξεπεράσουν;

Ευρώ. Υπάρχει. Αλλά μένει ακόμα να αποκρυσταλλωθεί η πολιτική που το συνοδεύει. Πώς θα οικοδομήσουμε την πολιτική αυτή στην υπηρεσία της ανάπτυξης; Τα κράτη που το υιοθέτησαν θα έπρεπε να μπορούν να πάρουν μεταξύ τους, αυτόνομα, τις ουσιαστικές αποφάσεις για τη λειτουργία και την εποπτεία της Ζώνης Ευρώ. Αυτό ισχύει και για τη φορολογική εναρμόνιση στη Ζώνη, εφόσον το μάνδαλο της ομοφωνίας στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα εξακολουθούσε να εμποδίζει κάθε φορολογική σύγκλιση. Μένει η πρόσδεση αυτού του ειδικού οικοδομήματος στους κοινοτικούς θεσμούς: θα μπορούσε να την ενσαρκώσει ένας Ευρωπαίος υπουργός οικονομικών υποθέσεων, συνδεδεμένος αφενός με το Συμβούλιο υπουργών της Ζώνης Ευρώ, αφετέρου με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Σύμφωνο. Το σύμφωνο σταθερότητας (και ανάπτυξης) παραμένει χρήσιμο ως πλαίσιο. Το ερώτημα δεν είναι αν θα αποτύχει: ήδη έχει αποτύχει εν μέρει, με τα υπερβολικά ελλείμματα ορισμένων χωρών, που δεν επωφελήθηκαν από τα χρόνια μεγέθυνσης για να προετοιμάσουν τα δημόσια οικονομικά τους για μιαν επιβράδυνση. Κακοσυντονισμένες, οι εθνικές πολιτικές στερούν ίσως τη Ζώνη Ευρώ από μια μονάδα μεγέθυνσης, Στη Γαλλία μια μονάδα ισοδυναμεί με 150.000 θέσεις απασχόλησης. Πρέπει επιτέλους τα ευρωπαϊκά κράτη να διαβουλεύονται μεταξύ τους πριν από κάθε σημαντική μεταρρύθμιση φόρων ή δαπανών, να συμφωνούν στην καλή χρήση των περισσευμάτων όταν η συγκυρία είναι ευνοϊκή. Το σύστημα χρειάζεται επίσης έναν πραγματικό επόπτη: σκληρότερους κανόνες που να επιτρέπουν στην Επιτροπή να προειδοποιεί και να διαπιστώνει τόσο τα υπερβολικά ελλείμματα, όσο και τις συμπεριφορές που αποκλίνουν από τις από κοινού αποφασισμένες κατευθύνσεις της οικονομικής πολιτικής πριν εμφανισθούν τα ελλείμματα.

Προϋπολογισμός. Ο προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ενωσης -συχνά πλεονασματικός!- αντιπροσωπεύει… το 1% του κοινοτικού ΑΕΠ. Μπορεί δηλαδή να παράσχει στις ευρωπαϊκές οικονομίες κάποιο περιθώριο ελιγμών, για παράδειγμα μέσω ενός «Ταμείου για τα μεγάλα έργα» που θα δημιουργεί αποθέματα σε ευνοϊκές περιόδους και θα τα χρησιμοποιεί για επενδύσεις προτεραιότητας σε περιόδους λιγότερο ευνοϊκές. Η τωρινή ευρωπαϊκή πολιτική συνοχής συνιστά επίσης ουσιαστικό εργαλείο για τη βοήθεια περιοχών που αντιμετωπίζουν οικονομικούς κλονισμούς, και θα μπορούσε στο μέλλον να αξιοποιήσει έναν ευέλικτο μηχανισμό. Οταν εξαφανίζεται, από τη μια μέρα στην άλλη, μια επιχείρηση και μαζί της σημαντικό μέρος της τοπικής απασχόλησης, η Ευρώπη θα πρέπει να μπορεί να δράσει.

Επενδύσεις. Οπωσδήποτε η λέξη – κλειδί. Θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν -με όρους διάρκειας, εύρους και ελέγχου που θα έπρεπε να συμφωνηθούν από κοινού- τη δυνατότητα των κρατών να παρεκκλίνουν προσωρινά από τον στόχο της δημοσιονομικής ισορροπίας για να ευνοήσουν τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Ετσι κάθε κράτος θα είχε μεγαλύτερη ελευθερία να δανείζεται, αλλά μόνο για να επενδύει.

Ερευνα. Τομέας επείγων: για κάθε ενεργό πρόσωπο δαπανούμε στην Ευρώπη τα μισά από τις ΗΠΑ (600 ευρώ έναντι 1.200 ευρώ περίπου). Ως απάντηση θα έπρεπε τουλάχιστον πειραματικά να εξαιρέσουμε από τους μηχανισμούς του συμφώνου κάθε πρόσθετη προσπάθεια στους προϋπολογισμούς για την έρευνα, για να ενισχύσουμε τα κράτη που θέλουν να διορθώσουν την κατάσταση αυτή. Απαιτούνται όμως πολύ περισσότερα. Ο κοινοτικός προϋπολογισμός για το πρόγραμμα, πλαίσιο έρευνας και ανάπτυξης θα έπρεπε τουλάχιστον να διπλασιασθεί. Οι πιστώσεις για την έρευνα θα πρέπει να ενισχυθούν τόσο σε εθνική, όσο και σε ευρωπαϊκή κλίμακα.

Δημογραφία. Η ευρωπαϊκή δημογραφική υποχώρηση, με μεγάλες συνέπειες στη μεγέθυνση, στο ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο και στη θέση της Ευρώπης στον κόσμο, καλεί σε μιαν επείγουσα ευρωπαϊκή αντίδραση. Η νόμιμη μετανάστευση δεν παρέχει μακροπρόθεσμη απάντηση, ανεξάρτητα από τις δυσκολίες της. Η λύση έγκειται σε μιαν ενεργό οικογενειακή πολιτική (…)

Ρύθμιση. Η μεγάλη ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ολοκληρώνεται και διευρύνεται. Ανοίγει μια νέα φάση: μετά την οικοδόμηση, η ρύθμιση. Ολες οι χώρες – μέλη, τωρινές και μελλοντικές, της Ευρωπαϊκής Ενωσης πρέπει να διαθέτουν αποτελεσματικές αρχές για να ελέγχουν ιδίως τις στρατηγικές δραστηριότητες αυτής της μεγάλης αγοράς: χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες… Οι αρχές αυτές θα πρέπει να συντονίζονται σε ευρωπαϊκή κλίμακα, ώστε να σκεφτούμε μαζί τη ρύθμιση.

Αλληλεγγύη. Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης προς Ανατολάς συνιστά ευκαιρία μεγέθυνσης για τη Δύση. Είναι προς το συμφέρον μας να βοηθήσουμε τα νέα κράτη – μέλη να αυξήσουν το επίπεδο ανάπτυξής τους, όπως έκαναν η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα. Γι’ αυτό, και για να μην παραβλέψουμε τις δυσκολίες -τα βαθιά αναπτυξιακά χάσματα- που παραμένουν στην τωρινή Ενωση, χρειάζεται προφανώς μια σοβαρότερη πολιτική αλληλεγγύης από το 0,43% του κοινοτικού ΑΕΠ που είναι το σημερινό της όριο.

Μεσόγειος. Το δημογραφικό ρήγμα θα εκραγεί ανάμεσα στον Νότο και τον Βορρά της Μεσογείου τις επόμενες δεκαετίες, με βίαιες επιπτώσεις και στις δύο όχθες, αν δεν κάνουμε καμία προσπάθεια να το αντισταθμίσουμε με ισχυρή άνοδο του επιπέδου ανάπτυξης στον Νότο. Η προσπάθεια αυτή θα πρέπει να είναι δημοσιονομική, αλλά και διοικητική, ακόμα και πολιτική (…)

Συντομευμένη απόδοση άρθρου που δημοσιεύθηκε στη Le Monde στις 9.7.2003.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή