Οσοι ασχολούνται με αυτά, προφανώς θα εξεπλάγησαν όταν η απόδοση των δεκαετών ομολόγων που εξέδωσε η ιαπωνική κυβέρνηση έπεσε κάτω από 0,5%, ήτοι στα χαμηλότερα επίπεδά τους. Ισως εξεπλάγησαν επίσης όταν τα αντίστοιχα ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου απέδωσαν 3,1%. Οι σοφοί διέγνωσαν φούσκα, επισημαίνοντας ότι οι αποδόσεις δεν έχουν καμιά σχέση με τα θεμελιώδη μεγέθη της οικονομίας. Ομως, αυτό δεν ισχύει: οι πραγματικές αποδόσεις είναι υψηλότερες από εκείνες του 1982, όταν τα δεκαετή ομόλογα του Δημοσίου απέδιδαν 15,6%, λόγω της πτώσης του πληθωρισμού. Πάντως, οι σοφοί δικαιώθηκαν. Τις τελευταίες εβδομάδες, οι τιμές των ομολόγων του Δημοσίου έπεσαν κατακόρυφα, ωθώντας προς τα πάνω τις αποδόσεις. Σήμερα, τα δεκαετή ομόλογα έχουν απόδοση 3,7% στις ΗΠΑ, 4% στη Γερμανία -στα υψηλότερα επίπεδα του τελευταίου διμήνου- και 1% στην Ιαπωνία.
Φούσκα ή όχι, η συμπεριφορά των αγορών ομολόγων του Δημοσίου υπήρξε αλλόκοτη, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ. Ως πρόσφατα, οι τιμές των ομολόγων όδευαν ανοδικά από κοινού με εκείνες των μετοχών. Αυτό συμβαίνει συχνά, καθώς τα χαμηλότερα μακροπρόθεσμα επιτόκια εμφανίζουν φθηνότερες τις μετοχές. Αυτήν τη φορά, ωστόσο, οι δυο αγορές φαίνονται να ανεβαίνουν για διαμετρικά αντίθετους λόγους.
Οι αποδόσεις των ομολόγων σημειώνουν πτώση εν μέρει λόγω των φόβων για αντιπληθωρισμό. H Ιαπωνία έχει μάθει να ζει μ’ αυτόν από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 και η Κεντρική Τράπεζά της είναι απρόθυμη ή αδυνατεί να κάνει κάτι γι’ αυτό. Σήμερα, κίνδυνο αντιπληθωρισμού αντιμετωπίζουν και οι ΗΠΑ, αλλά και η Γερμανία.
Η σκέψη πως το επίπεδο των τιμών μπορεί να πέσει, καθιστά ελκυστικό κάθε αξιόγραφο που αποδίδει πάγιο τόκο, ιδιαίτερα αν υπάρχει η προοπτική μείωσης των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων.
Αντιπληθωρισμός
Αντίθετα, η απειλή του αντιπληθωρισμού είναι αρνητικός παράγοντας για τις μετοχές. Σημαίνει ότι τα έσοδα των εταιρειών είναι απίθανο να αυξηθούν πολύ. O αντιπληθωρισμός, επίσης, αυξάνει την πραγματική αξία του χρέους, από το οποίο διαθέτουν αρκετό οι εταιρείες.
Ωστόσο, τα χρηματιστήρια όλου του κόσμου είχαν καλές επιδόσεις τον τελευταίο καιρό. Από τα χαμηλά του επίπεδα στις αρχές Μαρτίου, ο δείκτης S&P 500 έχει αυξηθεί κατά 25% και η αγορά των μετοχών υψηλής τεχνολογίας, Nasdaq, κατά 30% και πλέον. Στην Ιαπωνία, ο Nikkei προσεγγίζει τις 10.000 μονάδες -έστω κι αν αυτό είναι μόλις το ένα τέταρτο του ζενίθ του, το 1989- για πρώτη φορά μετά τον περυσινό Αύγουστο.
Σε έναν κόσμο στον οποίο οι επενδυτές διαρκώς μετακινούνται από τις μετοχές στα ομόλογα και το αντίστροφο, πώς αυτές οι δύο αγορές ακολουθούν τόσο διαφορετικούς δρόμους;
Ενας λόγος είναι ότι, ανήσυχη για την αντιπληθωριστική απειλή, η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ δεσμεύθηκε στην ουσία να διατηρήσει τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια χαμηλά για όσο καιρό χρειαστεί. Τα ομόλογα επωφελούνται από αυτό. Ομως, το ίδιο και οι μετοχές, εφόσον οι επενδυτές προεξοφλούν επιτυχία της Fed σ’ αυτόν τον στόχο.