Ενα από τα κλειδιά για τη μελλοντική ανάπτυξη της σαουδαραβικής οικονομίας αποτελεί η μεγέθυνση του ιδιωτικού, μη πετρελαϊκού της τομέα, με εισαγωγή νέων τεχνολογιών και μεταφορά τεχνογνωσίας από το εξωτερικό, αύξηση της αποτελεσματικότητας και μειώσεις του κόστους, εισαγωγή σύγχρονων μεθόδων διοίκησης επιχειρήσεων, εισαγωγή κινήτρων απόδοσης, έμφαση στην επαγγελματική κατάρτιση. Οι εξελίξεις αυτές προβλέπεται ότι θα επιφέρουν τη μείωση της υφιστάμενης εξάρτησης της οικονομίας από τα διακυμαινόμενα έσοδα του πετρελαίου.
Προσελκύει Ελληνες
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο οικονομικό συνέδριο «οικονομικές και επιχειρηματικές ευκαιρίες στη Μέση Ανατολή», οι ελληνικές εξαγωγές προς τη Σ. Αραβία παρουσιάζουν την τελευταία τριετία σταθερά αυξητικές τάσεις, με κυριότερα εξαγόμενα ελληνικά προϊόντα τον βαμβακόσπορο, τα ορυκτά καύσιμα, τρόφιμα και ποτά, προϊόντα αλουμινίου, μηχανές, ηλεκτρικές συσκευές και φαρμακευτικά προϊόντα. Να σημειωθεί ότι το συνολικό ποσό των εξαγωγών της Ελλάδας προς τη Σαουδική Αραβία ανήλθε το 2002 σε 84.780.000 δολάρια. Ως γνωστόν, η χώρα διαθέτει το 25% των γνωστών παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και παράγει περίπου το 9% της τρέχουσας παγκόσμιας παραγωγής. Το βασίλειο της Σ. Αραβίας διαθέτει επισης μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου, εκτιμώμενου ύψους επένδυσης 25 δισ. δολαρίων για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων και την υλοποίηση σειράς έργων αξιοποίησης του φυσικού αερίου.
Ιορδανία
Σημαντικά οφέλη σε 11 βιομηχανικές ζώνες
Η βελτίωση του πολιτικού κλίματος και η εξ αυτού αποκόμιση κερδών για τη στάση της στα πρόσφατα γεγονότα θα πρέπει να συμπεριληφθούν στους παράγοντες που καθιστούν μεσοπρόθεσμα ευνοϊκές τις συνθήκες για εξαγωγές και επενδύσεις στην Ιορδανία. Στη χώρα επικρατεί εξαιρετικά φιλελεύθερο οικονομικό κλίμα, με αποτέλεσμα και οι επενδύσεις να είναι αρκετές, αλλά και να υπάρχουν δυνατότητες εισόδου σε τομείς που ιδιωτικοποιούνται. Εξαιρετικά αναπτυγμένο είναι το τραπεζικό σύστημα της χώρας, το οποίο επεκτείνεται και στη Συρία.
Βοήθεια από ΗΠΑ
Η Ιορδανία εισπράττει μεγάλη οικονομική βοήθεια από τις ΗΠΑ -πρόσφατα εγκρίθηκαν 700 εκ δολάρια επείγουσα βοήθεια από το αμερικανικό Κογκρέσο- ενώ έχει υπογράψει τη Συμφωνία Σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ενωση, διαθέτοντας όλες τις προϋποθέσεις τόσο για πρόσβαση στις ευρωπαϊκες αγορές όσο και στα χρηματοδοτικά προγράμματά της. Οπως προκύπτει από τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν από την ελληνική πρεσβεία της Δαμασκού (Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Συρίας – Ιορδανίας), σημαντικά είναι τα οφέλη για τους επενδυτές που θα εκμεταλλευθούν τις δυνατότητες που προσφέρουν οι 11 Qualified Industrial Zones της χώρας. Η εγκατάστασή τους εκεί, υπό την προϋπόθεση όμως συμμετοχής και ισραηλινών κεφαλαίων, επιτρέπει την πρόσβαση στην αγορά των ΗΠΑ χωρίς δασμούς και ποσοστώσεις. Ηδη από τον προηγούμενο μήνα, ετέθη σε ισχύ η Συμφωνία Προστασίας και Αμοιβαίας Προώθησης Επενδύσεων με τις ΗΠΑ, γεγονός που αναμένεται να τονώσει τις επενδύσεις στην χώρα.
Φυσικό αέριο
Η σταδιακή επίσης σύνδεση της Ιορδανίας με τη Συρία σιδηροδρομικώς και η αύξηση της κίνησης στο λιμάνι της Ακαμπα, προκειμένου να μεταφέρεται φθηνό αιγυπτιακό φυσικό αέριο, το οποίο θα τροφοδοτεί τη Συρία, τον Λιβανο και την Τουρκία αποτελεί ακόμη μια παράμετρο που δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη επενδυτικών σχεδίων. Αξίζει να σημειωθεί εξάλλου ότι η Κύπρος μελετά πιθανή συμμετοχή της στο δίκτυο αυτό στο μέλλον. Ηδη πάντως υπάρχουν αρκετές ελληνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ιορδανία στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών και των κατασκευών, ενώ η υπογραφή της Συμφωνίας Επενδύσεων αναμένεται να διευκολύνει περισσότερο τις ελληνικές επιχειρήσεις. Στους κλάδους ενδιαφέροντός τους εντάσσονται τα φαρμακευτικά είδη (μέγεθος αγοράς 280 εκ. δολάρια εκ των οποίων εισαγωγές 125 εκ δολαρίων), ο ηλεκρολογικός εξοπλισμός όπου περιλαμβάνεται και ο ιατρικός εξοπλισμός, τα γεωργικά προϊόντα (με συνολικές εισαγωγές αξίας 100 εκ. δολαρίων) και βεβαίως οι τηλεπικοινωνίες (μέγεθος αγοράς 570 εκ. δολάρια).
Συρία
Κατά 98% αυξήθηκαν οι ελληνικές εξαγωγές
Εντυπωσιακή αύξηση της τάξεως του 98% παρουσιάζουν οι ελληνικές εξαγωγές προς τη χώρα αυτή κατά το πρώτο τρίμηνο του 2003 και σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2002. Κύρια προϊόντα προς εξαγωγή είναι το υγροποιημένο βουτάνιο, μπάρες χαλκού, δοχεία αλουμινίου, χαλκοσωλήνες, χημικές χρωστικές ουσίες κ.ά. Στους παράγοντες που καθιστούν ενδιαφέρον το επενδυτικό περιβάλλον στη Συρία, σύμφωνα με τα στοιχεία της ελληνικής πρεσβείας της Δαμασκού, εντάσσονται κατ’ αρχήν η διαφαινόμενη εξομάλυνση του πολιτικού κλίματος στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, η αναγκαστική φιλελευθεροποίηση της κοινωνίας και της οικονομίας, προκειμένου η χώρα να ολοκληρώσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για αποτελεσματική ένταξη στο διεθνές οικονομικό σύστημα και η αναμενόμενη ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τη συμφωνία σύνδεσης με την E.E. Χαρακτηριστική η πρόσφατη παραχώρηση αδειών λειτουργίας σε τρεις ιδιωτικές τράπεζες -ύστερα από 40 χρόνια κρατικού μονοπωλίου- με κεφάλαια από τον Λίβανο, την Ιορδανία και τη Γαλλία. Σημαντικό είναι και το μεγάλο μέγεθος και η δυναμική της εσωτερικής αγοράς (18,9 εκ. κάτοικοι, προσδόκιμο ζωής τα 70 έτη και 40% του πληθυσμού ηλικίας άνω των 15 ετών). Επίσης, η ολοκλήρωση μέχρι το 2005 της Αραβικής Ζώνης Ελεύθερου Εμπορίου, αποτελεί στοιχείο που διευρύνει κατά 10 εκ. την αγορά στην οποία έχει πρόσβαση μια επένδυση στην περιοχή, ενώ θετικά στην εικόνα της χώρας έναντι της Συρίας συμβάλλει η ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου στις σχέσεις Ελλάδος – Συρίας, με την πρόσφατη υπογραφή δύο διακρατικών συμφωνιών (Συμφωνία Αμοιβαίας Προστασίας και Προώθησης των Επενδύσεων και Συμφωνία Συνεργασίας στον Τουριστικό Τομέα). Στους κλάδους ενδιαφέροντος για τις ελληνικές επιχειρήσεις εντάσσονται ο εξοπλισμός για την εξόρυξη πετρελαίου, οι τηλεπικοινωνίες, ο ηλεκτρισμός, η βαμβακουργία, τα λιπάσματα και τα χημικά, τα φαρμακευτικά προϊόντα, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, ο τραπεζικός εκσυγχρονισμός, καθώς και η ιδιωτική εκπαίδευση και τα επιμορφωτικά προγράμματα.
Λίβανος
Με το πιο φιλελεύθερο τραπεζικό σύστημα
Παραμένουν αισθητές ακόμη οι συνέπειες του 17χρονου εμφυλίου πολέμου στο Λίβανο, σήμερα 12 χρόνια μετά το τέλος του. Η πολιτική αστάθεια της περιοχής δρα ως ανασταλτικός παράγοντας, προκαλώντας τη δυσπιστία εκ μέρους των ξένων επενδυτών, ενώ ο διογκωμένος κρατικός τομέας, το τεράστιο δημόσιο χρέος (185% του ΑΕΠ) και η ανεργία που αγγίζει το 25% αποτελούν τους πονοκεφάλους της σημερινής κυβέρνησης του Λιβάνου. Παρ’ όλα αυτά, από το 2001 σημειώθηκε ελαφρά ανάκαμψη, καθώς οι ρυθμοί αναπτυξης κυμάνθηκαν γύρω στο 2%, εξαιτίας κυρίως του τραπεζικού και τουριστικού τομέα. Το τραπεζικό σύστημα του Λιβάνου θεωρείται ένα από τα πιο φιλελεύθερα της Μέσης Ανατολής, καθώς λειτουργεί με βάση τα ελβετικά πρότυπα και εποπτεύεται από την Επιτροπή Ελέγχου Τραπεζών. Ωστόσο, από τις 72 τράπεζες, το 50% βρίσκεται στα χέρια του κράτους, ενώ οι υπόλοιπες αποτελούν το πιο υγιές κομμάτι του ιδιωτικού τομέα της χώρας. Το εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ Ελλάδας και Λιβάνου είναι μεν πλεονασματικό για τη χώρα μας όμως το μερίδιό μας στο σύνολο των λιβανικών εισαγωγών είναι ασήμαντο (1-2%). Το περασμένο έτος, ωστόσο, υπεγράφη η Συμφωνία Σύνδεσης του Λιβάνου με την E.E., εξέλιξη η οποία αναμένεται να δημιουργήσει ευνοϊκες δασμολογικές συνθήκες για τα συμβαλλόμενα μέρη. Στόχος εξέλλου της E.E. είναι να βοηθήσει τον Λίβανο να αναπτυχθεί και να εκσυγχρονιστεί μέσα στα επόμενα χρόνια, ώστε να αποτελέσει τη γέφυρα μεταξύ Ευρώπης και αραβικού κόσμου.
Μεγάλες δυνατότητες
Δεδομένου ότι η χώρα καλύπτει σχεδόν όλες τις ανάγκες της από εισαγωγές, οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις όλων των τομέων καλούνται να διεκδικήσουν μεγαλύτερο μερίδιο. Σημαντική είναι η μεγάλη πολυκλαδική διεθνής έκθεση που διοργανώνεται σε συνεργασία με το Κουβέιτ στις αρχές του 2004 για την ανασυγκρότηση του Ιράκ. Οι ευκαιρίες στον Λίβανο επικεντρώνονται κυρίως στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, στους τομείς των τηλεπικοινωνιών, του δικτύου ύδρευσης, παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας ενώ σημαντική πρόκληση για τον κατασκευαστικό τομέα εκτιμάται ότι θα αποτελέσει η συμμετοχή υπό μορφήν υπεργολαβιών στα μεγάλα έργα υποδομής που προγραμματίζονται για το προσεχές μέλλον. Επίσης, η συνεργασία στον τομέα του τουρισμού δύναται να προωθηθεί περισσότερο, καθώς μεταξύ των δύο χωρών υπάρχει ειδική συμφωνία, ενώ ο Σύνδεσμος Επιχειρηματιών του Λιβάνου έχει προσφέρει στη χώρα μας δωεάν μόνιμο χώρο στο μόνιμο εκθετήριό του.
Ην. Αραβ. Εμιράτα
Η πιο δυναμική χώρα της περιοχής
Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 έχουν γίνει μεγάλα βήματα προόδου προς τη διαφοροποίηση της παραγωγής και την ανάπτυξη νέων παραγωγικών δραστηριοτήτων. Ο τουρισμός αποτελεί σημαντική πηγή εισοδήματος, ενώ ο τραπεζικός τομέας συμβάλλει σημαντικά στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Το συμβατικό πλαίσιο των οικονομικών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και HAE διέπεται από την ισχύ κυρίως δύο συμφωνιών: μιας οικονομικής μορφωτικής και τεχνικής συνεργασίας (1976) και μιας αεροπορικής συνεργασίας (1991). Ωστόσο, οι διμερείς εμπορικές σχέσεις εξελίσσονται σχετικά ικανοποιητικά για τη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, τα HAE κατέλαβαν το 2002 την 25η θέση στον κόσμο σαν αγορά για τα προϊόντα μας από την 22η το 2001. Τα γούνινα ενδύματα εξακολουθούν να παραμένουν το σημαντικότερο εξαγώγιμο προϊόν μας, ενώ ακολουθούν ο τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός, τα καύσιμα και τα ορυκτέλαια, τα φάρμακα και τα καλλυντικά, τα τρόφιμα και το αλουμίνιο.
Ανάπτυξη 4%
Για το 2003 αναμένεται να συνεχιστεί η ανοδική πορεία της οικονομίας των HAE, καθώς το Διεθνές Νομισματικο Ταμείο προβλέπει πραγματικό ρυθμό ανάπτυξης 4%, αύξηση του εξωτερικού εμπορίου και των δημοσίων εσόδων. Η κατασκευαστική δραστηριότητα συνεχίζεται και τα πρώτα οικονομικά στοιχεία του 2003 προδιαγράφουν μια θετική εικόνα για τη συνέχεια. Ενα από τα σημαντικότερα έργα που εκτελούνται είναι το «DolphiProject», ένα διασυνοριακό έργο κατασκευής υποδομής μεταφοράς φυσικού αερίου από το Κατάρ στα HAE. Επίσης, η εκτέλεση πολλών έργων στο Αμπου Ντάμπι έχει στόχο την αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας του πετρελαϊκού τομέα στα 4 εκ. βαρέλια την ημέρα έως το 2005.
Τεχνητά νησιά
Η κυβέρνηση του Ντουμπάι σχεδιάζει να προσθέσει στις ακτές του Εμιράτου 120 χιλιόμετρα παραλίας, με τη δημιουργία των δύο μεγαλύτερων τεχνητών νησιών στον κόσμο, σε σχήμα φοίνικα, ενώ από τον ερχόμενο μήνα πρόκειται να ξεκινήσει η κατασκευή της πόλης υγεινομικής περίθαλψης, μιας οριοθετημένης περιοχής στην πόλη του Ντουμπάι στην οποία θα λειτουργήσουν μελλοντικά δέκα ειδικευμένες πανεπιστημιακές κλινικές, διαγνωστικό κέντρο και μεταπτυχιακό τμήμα ιατρικών σπουδών. Τα τρόφιμα, τα κατασκευαστικά υλικά, ο τηλεπικοινωνιακός και βιομηχανικός εξοπλισμός, καθώς και τα υψηλής ποιότητας δώρα συμπεριλαμβάνονται στις κατηγορίες προϊόντων με τις σημαντικότερες δυνατότητες εξαγωγικής ανάπτυξης.
Η ταυτότητα του Ιδρύματος Μεσογειακής Συνεργασίας
Το Ιδρυμα Μεσογειακής Συνεργασίας είναι μη κερδοσκοπικός, μη κυβερνητικός οργανισμός, με ευρεία διεθνή δραστηριότητα. Δεδομένης της γεωπολιτικής θέσης της Ελλάδας και του κομβικού της ρόλου στην ευρύτερη περιοχή, το ΙΜΣ έχει ως κύριο σκοπό του να συμβάλει στην ανάπτυξη και συνεργασία των χωρών της Μεσογείου, της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Μαύρης Θάλασσας, καθώς εκτιμάται ότι οι χώρες που απαρτίζουν αυτήν την περιοχή συνθέτουν το «Νέο Οικονομικό Χώρο», στον πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, οικολογικό και πολιτιστικό τομέα. Μεταξύ των καταστατικών του στόχων συμπεριλαμβάνεται η υποστήριξη και ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας στις ανωτέρω χώρες, η διοργάνωση διεθνών συνεδρίων, η δραστηριοποίηση προς την κατεύθυνση της παροχής ανθρωπιστικής και υγειονομικής βοήθειας, καθώς και η δημιουργία και λειτουργία επιστημονικών ινστιτούτων και ιδρυμάτων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, με υψηλό βαθμό αυτοτέλειας, για επιστημονική τεκμηρίωση και έρευνα.