H ρήση του Πρωταγόρα, σύμφωνα με την οποία «πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος», αποκαλυπτική του ανθρωποκεντρισμού του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, συνεχίζει να μας υποψιάζει για τη σημασία εκείνων, τους οποίους σήμερα αποκαλούμε απλά «πρωταγωνιστές». Σε παγκόσμιο οικονομικό επίπεδο, το 2003 έχει να επιδείξει πολλούς από αυτούς, οι οποίοι αν και στην πλειοψηφία τους «πρωταγωνιστές» στον ανεπτυγμένο κόσμο, κατάφεραν, άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο, να επηρεάσουν την καθημερινότητα σε κάθε γωνιά της γης. Ορισμένοι αναδείχθηκαν και ανέλαβαν «θέσεις» που θα τους διατηρήσουν στο φως της δημοσιότητας. Ορισμένοι αποσύρθηκαν οικειοθελώς και «με το κεφάλι ψηλά», άλλοι αναγκάσθηκαν να αποχωρήσουν, αφού προηγήθηκε ηχηρή και αναπάντεχη πτώση και άλλους τους αποχαιρετίσαμε για πάντα. Μερικοί βρέθηκαν -και παραμένουν- «φιλοξενούμενοι του κράτους» (όπως λένε οι Ιρλανδοί), ενώ ορισμένοι έγραψαν «ηρωική» ιστορία και άλλοι εντυπωσίασαν καταφέρνοντας να μετατρέψουν σε χρυσό ό,τι άγγιξαν. Ας τους θυμηθούμε.
Οι αδιαφιλονίκητοι αστέρες
Γκέρχαρντ Σρέντερ
Ο Γερμανός καγκελάριος έπαιξε πολλές φορές με τη φωτιά το 2003, απειλώντας -συχνότερα το ίδιο το κόμμα του- με παραίτηση, στην περίπτωση που δεν θα υιοθετούνταν προτάσεις του, κυρίως για μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό και στην αγορά εργασίας. Παρότι το Βερολίνο είναι ένοχο παραβιάσεων του Συμφώνου Σταθερότητας, ο κ. Σρέντερ έκλεισε τη χρονιά νικητής, αποφεύοντας την επίσημη μομφή των Βρυξελλών, εξασφαλίζοντας την έγκριση των μεταρρυθμίσεων από τα δύο σώματα του γερμανικού Κοινοβουλίου, χορηγώντας δε παράλληλα και φοροελαφρύνσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων στους συμπατριώτες του και στον επιχειρηματικό κόσμο της Γερμανίας.
Σίλβιο Μπερλουσκόνι
Ηγείται της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης και αποτελεί αφορμή πολλών… διασκεδαστικών ανεκδότων, τουλάχιστον στην Ευρώπη. Είναι όμως και χαρακτηριστικό παράδειγμα του «γελάει καλύτερα, όποιος γελάει τελευταίος». Πάντα δαιμόνιος επιχειρηματίας, ο Ιταλός πρωθυπουργός εξασφάλισε μέσα στο 2003 νομοθεσία, η οποία αποτελεί την καλύτερη απάντηση σε όσους τον επέκριναν για την επικυριαρχία του στα ιταλικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. H χρονιά έκλεισε με τον κ. Μπερλουσκόνι να αποκτά άνω του 51% της Mediaset, από 48% προηγουμένως, της εταιρείας «κλειδί» στο ασυμβίβαστο που του κατελογίζετο ανάμεσα στην πρωθυπουργία και τις επιχειρηματικές δραστηριότητές του!
Τζορτζ Σόρος
Μπορεί από μόνος του να μην είναι πλέον σε θέση να «γονατίσει» μια κεντρική τράπεζα (έγραψε ιστορία το 1992 «γονατίζοντας» την Τράπεζα της Αγγλίας, και «αναγκάζοντας» τη στερλίνα σε έξοδο από τον μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών), συνεχίζει όμως να διαχειρίζεται επενδυτικά κεφάλαια αξίας σχεδόν 12 δισ. δολαρίων. Μέσω αυτών, συνέτεινε το 2003 στην άσκηση πιέσεων στο δολάριο, ενώ αυτοκηρύχθηκε «ορκισμένος εχθρός» του προέδρου Μπους, ανακοινώνοντας στα τέλη Μαΐου στον OHE(!) ότι θα δημιουργήσει παρατηρητήριο «για την αποφυγή παραβιάσεων της νομιμότητας, στον τρόπο διαχείρισης του πετρελαϊκού πλούτου του Ιράκ από τις ΗΠΑ».
Τζον Τέιν
Ο 48χρονος πρόεδρος του GoldmaSachs Group, θα είναι από τις 15 Ιανουαρίου, ο νέος διευθύνων σύμβουλος του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης. Αναμένεται να λάβει μέτρα για την αναβάθμιση του κύρους της αγοράς με την ιστορία των 211 ετών και να αλλάξει πολλά από τα κακώς κείμενα σε αυτήν.
Βιμ Ντούιζενμπεργκ – Ζαν Κλοντ Τρισέ
Ο πρώτος παρέδωσε τα ηνία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ο δεύτερος τα παρέλαβε. Για τον κ. Ντούιζενμπεργκ, πρώτο πρόεδρο της Τράπεζας, εκτιμάται ότι η «ιστορία» θα τον δικαιώσει και θα δώσει την απάντηση στην αρνητική στάση που τήρησε εν γένει ο Τύπος απέναντί του, θεωρώντας τον «γκαφατζή» και απλοϊκό. O δεύτερος ετοιμάζεται να γράψει ακόμη ένα κεφάλαιο -ευρωπαϊκής- ιστορίας, έχοντας κλείσει το πρώτο με μία αθωωτική δικαστική απόφαση για το σκάνδαλο στη Credit Lyonnais την περασμένη δεκαετία.
Ντικ Τσένι
Ο αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών ουδέποτε εκλήθη να καταθέσει στην Αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η οποία ερευνά την περίφημη πλέον Ηalliburtoγια λογιστικές ατασθαλίες, την εποχή που εκείνος διατελούσε διευθύνων σύμβουλος. Ως υπουργός Αμυνας επί προεδρίας πατρός Μπους, και ως αντιπρόεδρος των ΗΠΑ σήμερα, ο κ. Τσένι φέρεται ως η κινητήριος δύναμη της διεθνούς ενεργειακής πολιτικής των ΗΠΑ. Μιας πολιτικής, η οποία -σύμφωνα με διακεκριμένους Αμερικανούς αναλυτές- συνέβαλε στην εξάπλωση της Αλ Κάιντα και οδηγεί σε δραματικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή αλλά και παγκοσμίως.
Ντέιβιντ Μπέκαμ
Αν νομίζατε ότι πρόκειται απλώς για αστέρα του ποδοσφαίρου, αναθεωρήστε. O Μπέκαμ συγκαταλέγεται στα πιο «ακριβά, εξαγώγιμα προϊόντα της Βρετανίας» και αυτό όχι μόνον διότι ανήκει πια στη Ρεάλ, αλλά διότι ο Μπέκαμ «πουλάει» παντού και με κάθε τρόπο. Αποκτώντας τον τίτλο του «σερ» μέσα στο 2003, ο Ντέιβιντ «σερ… γιανάει» πλέον στα πορτοφόλια μας, στη διαφημιστική ζωή της υφηλίου και στις προτιμήσεις των παπαράτσι, χέρι χέρι με τη σύζυγό του, την οποία οι Βρετανοί αποκαλούν «πολυτελή Βικτώρια».
Τζοβιάνι Ανιέλι
Ο άρχοντας του ιταλικού επιχειρηματικού κόσμου -και όχι μόνον- άφησε το μάταιο τούτο κόσμο σε ηλικία 81 ετών, τον Ιανουάριο του 2003 και μαζί τη Fiat στην πιο κρίσιμη καμπή της ιστορίας της. Διοικώντας την επί μία 30ετία, από το 1966, την ανέδειξε στη μεγαλύτερη εταιρεία της χώρας του και μαζί σε διεθνή κολοσσό. O θάνατος του «συνηγόρου» όπως τον αποκαλούσαν χαϊδευτικά οι συμπατριώτες του, του «Τζιάνι», έκλεισε πραγματικά ένα κεφάλαιο της μεταπολεμικής εποχής, μιας πρωτόγνωρης στην ιστορία εποχής αίγλης, που του επέτρεψε να είναι διακεκριμένος επιχειρηματίας και οικογενειάρχης, επίτιμος γερουσιαστής εφ’ όρου ζωής, λάτρης και υποστηρικτής του αθλητισμού, αλλά και -στα νιάτα του- συνοδός ορισμένων από τις ωραιότερες γυναίκες στον κόσμο.
Αυτοί που ξεχώρισαν…
Ρούπερτ Μέρντοχ
Αδιαμφισβήτητος πλέον επικυρίαρχος στην παγκόσμια αγορά των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, ο Ρούπερτ Μέρντοχ απέκτησε πέρυσι, σε ηλικία 72 ετών, το έκτο παιδί του. Στις υπόλοιπες επιτυχίες του το 2003, συγκαταλέγονται η εξαγορά, έναντι 6,6 δισ. δολαρίων, του αμερικανικού δορυφορικού καναλιού DirecTV, η επέκταση των δραστηριοτήτων του στην Κίνα, αλλά και το γεγονός ότι αρχίζει να κάνει τόπο στα νιάτα, αφού διόρισε -παρά τις εντονότατες αντιρρήσεις άλλων μετόχων- τον 30χρονο γιο του, Τζέιμς, διευθύνοντα σύμβουλο της βρετανικής ΒskyΒ.
Φρανσουά Πινό
Η προσωπική του εταιρεία συμμετοχών φέρει την ονομασία «Αρτεμις» και μέσω αυτής ελέγχει τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή εταιρεία λιανικών πωλήσεων – εκτός του κλάδου των τροφίμων, Pinault Printemps Redoute με χρηματιστηριακή αξία άνω των 10 δισ. ευρώ και περισσότερους από 108.000 εργαζομένους. Αν και εκτιμάται ότι η «Αρτεμις» έχει χρέη 5 δισ. ευρώ, ο κ. Πινό συγκαταλέγεται στους τρεις πλουσιότερους ανθρώπους στη Γαλλία. Το 2003, τον έφερε όμως στη δημοσιότητα για έναν άλλο λόγο: τη στενή φιλία του με τον πρόεδρο Σιράκ. Στις παρεμβάσεις του τελευταίου αποδίδεται η επίλυση της αμερικανο-γαλλικής διαμάχης τον Δεκέμβριο για την υπόθεση της εταιρείας Executive Life, εκ των πρωταγωνιστών της οποίας ήταν ο κ. Πινό.
Καρλ-Χένριτς Σβάνμπεργκ
Εχοντας επιλεγεί «Ηγετική μορφή της χρονιάς» το 1998 στην πατρίδα του, τη Σουηδία, ο νέος διευθύνων σύμβουλος της Εricssoανέλαβε στις αρχές του 2003 ένα από τα δυσκολότερα έργα: την ανάκαμψή της στην κερδοφορία. Τα κατάφερε το τρίτο τρίμηνο του 2003, και έπειτα από τρία ζημιογόνα χρόνια. O κ. Σβάνμπεργκ, ο οποίος δηλώνει θιασώτης του «ρευστού, του οποίου η έλλειψη ή η ύπαρξη δεν μπορεί να ξεγελάσει κανέναν», εξασφαλίζει ήδη τη διάκριση…
Εντουαρτ Ζάντερ
Ο νέος διευθύνων σύμβουλος της Motorola θα επιδιώξει να ανακτήσει την πρώτη θέση στην παγκόσμια αγορά συσκευών κινητής τηλεφωνίας, την οποία κατέχει πλέον από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, τη Nokia. Στους επιχειρηματικούς κύκλους είναι γνωστός για δύο κυρίως λόγους: την ιδιαιτερότητά του στο ντύσιμο και το γεγονός ότι αγνόησε τον κωλικό νεφρού, μιλώντας πρώτα στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας του και πηγαίνοντας κατόπιν στο νοσοκομείο. Αναμένεται να δούμε εάν θα εντυπωσιάσει εξίσου και στο τιμόνι της Μotorola.
Μίκαελ Ντίκμαν
Εχει γίνει γνωστός για την ανυπομονησία του αλλά και για την αποτελεσματικότητά του. Μάλλον πρόκειται για τον κατάλληλο άνθρωπο στην κατάλληλη θέση, αφού από τα τέλη του Απριλίου 2003, όταν ανέλαβε ως διευθύνων σύμβουλος της γερμανικής ασφαλιστικής Allianz AG, δεν έχει περάσει ημέρα που ο κ. Ντίκμαν -ή καλύτερα η Allianz- να μην έχει απασχολήσει τον Τύπο. Πότε ξεδιπλώνοντας τον ιστό των συμμετοχών της σε άλλες εταιρείες, πότε απολύοντας ανώτατα στελέχη της με «αποτυχίες» στο ενεργητικό τους και πότε αποφασίζοντας αυξήσεις του μετοχικού κεφαλαίου της, ο 48χρονος κ. Ντίκμαν έχει βάλει στόχο να την αναδείξει σε ισχυρή και κερδοφόρο για το 2003.
Ελιοτ Σπίτζερ
Ουδέποτε οι Αμερικανοί κατάφεραν να αντισταθούν στην ιδέα του «καλού και μόνου κάου-μπόι» και ο Ελιοτ Σπίτζερ το γνωρίζει. O γενικός εισαγγελέας της Νέας Υόρκης, έχοντας επιτελέσει το καθήκον του στην αποκάλυψη του σκανδάλου της Enron, συνεχίζει το έργο του, διερευνώντας ατασθαλίες στην αγορά των αμοιβαίων κεφαλαίων. «More power to you, Εliot!»
…και οι μύθοι που κατέρρευσαν
Καλίστο Τάντζι
Δεν αρκεί να φτάσεις στην κορυφή, πρέπει να ξέρεις και πώς να κρατηθείς εκεί. Εάν κάποιος είχε μιλήσει νωρίτερα στον ιδρυτή της μεγαλύτερης εταιρείας γαλακτοκομικών προϊόντων, ίσως να μη βρισκόταν σήμερα στις φυλακές Σαν Βιτόρε. Δικαίως βρίσκεται όμως εκεί, καθώς ήδη ομολόγησε ότι γνώριζε για τη μαύρη τρύπα των 8 δισεκατομμυρίων ευρώ που διαπιστώθηκε στην εταιρεία του, Parmalat. Ιδού λοιπόν, η Εnroτης Ευρώπης και όσο για τον κ. Τάντζι και την παρέα του… ας πρόσεχαν. Για την Parmalat, το 2004 προοιωνίζεται ότι τα ιμάτιά της θα διαμερισθούν…
Ρίτσαρντ Γκράσο
Αδοξα έληξε η 35χρονη καριέρα του στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, όπου διετέλεσε πρόεδρος από το 1988. H κρίση στη χρηματιστηριακή αγορά και η δυσαρέσκεια που προκάλεσε, οδήγησε στη δημιουργία πολλών ερωτημάτων, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας για τις αποδοχές του. Οταν διαπιστώθηκε ότι ο ιστός των επιδομάτων, πριμ, δώρων και κάθε είδους παροχών που είχε εξασφαλίσει ήταν πολύ «πυκνός», βρέθηκε αντιμέτωπος με εχθρούς που ζήτησαν και πήραν την κεφαλή του. Ετσι, τον Σεπτέμβριο του 2003, ο Ρίτσαρντ Γκράσο δεν άντεξε στις πιέσεις -κυρίως από μεγάλους πελάτες του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, όπως είναι συνταξιοδοτικά Ταμεία από την Καλιφόρνια- και παραιτήθηκε. Ολοι είχαν ξεχάσει, πλέον, την περίφημη προσπάθειά του για την κατά το δυνατόν συντομότερη επαναλειτουργία της αγοράς μετά την 11η Σεπτεμβρίου.
Μάρθα Στιούαρτ
Το 1999 εισήγαγε την εταιρεία της των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και των επωνύμων ειδών σπιτιού στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, αντλώντας 873 εκατομμύρια δολάρια. Το 2003 συνελήφθη με την κατηγορία της συμμετοχής της σε σκάνδαλο πώλησης μετοχών της εταιρείας βιοτεχνολογίας ImClone Systems, ενώ ήταν κάτοχος εμπιστευτικών πληροφοριών, από την οποία αποκόμισε συνολικό κέρδος 228.000 δολαρίων. H ίδια υποστηρίζει ότι είναι αθώα, η δίκη εκκρεμεί, η εταιρεία της υπέστη σημαντικότατες ζημίες το τρίτο τρίμηνο. Ομως, η Μάρθα Στιούαρτ θα παραμείνει πάντα σύμβολο του αμερικανικού ονείρου, αφού από το υπόγειο του σπιτιού της και την πρώτη επιχείρησή της «κέτερινγκ» αναδείχθηκε σε κυρία της Wall Street. Τίποτα δεν αποκλείει ότι το 2004 θα συμπεριληφθεί, με το καλό, στους πρωταγωνιστές στα… πάνω τους.
Γιούργκεν Σρεμπ
Αυτοδημιούργητος και επί 40 χρόνια πιστός στην Daimler, ο χαρισματικός κατά τ’ άλλα διευθύνων σύμβουλος της DaimlerCrhysler, πλέον, βρέθηκε το 2003 αντιμέτωπος με τον δισεκατομμυριούχο Αμερικανό επενδυτή, Κερκ Κερκόριαν. O τελευταίος τον κατηγορεί, στο πλαίσιο προσφυγής στη δικαιοσύνη με απαίτηση αποζημίωσης ενός δισ. δολαρίων, για εξαπάτηση των επενδυτών κατά την εξαγορά και τη «συγχώνευση των ίσων» που ακολούθησε, ανάμεσα στη Daimler και την Chrysler. Παρότι ο κ. Σρεμπ χαίρει της υποστήριξης των μετόχων της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, με πρώτο και κύριο την Deutsche Bank, μία καταδίκη στα αμερικανικά δικαστήρια θα αποτελούσε το πρώτο μελανό στοιχείο στην καριέρα του.
Μιχαήλ Χοντορκόφσκι
Χαρακτηριστικό παράδειγμα του… λεβέντη, που βρέθηκε πίσω από τα κάγκελα της φυλακής, ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ρωσίας, μεγαλομέτοχος της πετρελαϊκής Yukos, ο οποίος την τελευταία δεκαετία έκτισε μια αυτοκρατορία αξίας 11 δισ. δολαρίων, έκανε ένα «μέγα σφάλμα». H κακή χημεία ανάμεσα σε αυτόν και στον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν, καθώς και η εντύπωση -τουλάχιστον- που δημιούργησε, ότι ήθελε να ελέγξει και την πολιτική κατάσταση στη χώρα του, έδωσε άδοξο τέλος στις φιλοδοξίες του. Ανάμεσα σε αυτές, η συγχώνευση της Yukos με τη Sibneft, η οποία αναβλήθηκε, ενώ ο ενεργειακός χάρτης της Ρωσίας… ξανασχεδιάζεται.