– Η σιδηρουργία συντέλεσε στο ξεκίνημα της ευρωπαϊκής οικοδόμησης, με την ΕΚΑΧ. Πάντα όμως βρισκόταν σε αντιπαράθεση με την Επιτροπή, είτε για το διοξείδιο του άνθρακα είτε για τους δασμούς είτε για τα μέτρα κατά του ντάμπινγκ.
– Οι πατέρες της Ευρώπης θεωρούσαν τον άνθρακα και τον χάλυβα καθοριστικούς για τη βιομηχανική ανάπτυξη. Αυτό είναι η ιστορία, αλλά επιπλέον η Επιτροπή συνέβαλε αποφασιστικά ώστε η ευρωπαϊκή σιδηρουργία, με επικεφαλής την Arcelor, να είναι από τις πιο ανταγωνιστικές, χάρις στην πολιτική αναδιάρθρωσης και έρευνας της δεκαετίας του 1990. Πράγματι όμως οι σχέσεις μας με την Επιτροπή δεν είναι πάντα εξίσου ικανοποιητικές. Ως προς το ντάμπινγκ δεν έχουμε τίποτα να καταλογίσουμε στην Επιτροπή, κατηγορούμε μόνο κάποια κράτη που έδωσαν περισσότερη σημασία στις εξωτερικές σχέσεις παρά στην εσωτερική οικονομία. Τώρα όμως έχουμε ένα θέμα που πραγματικά ανησυχεί τη σιδηρουργία, τα δικαιώματα εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα, και δεν καταφέρνουμε να συνεννοηθούμε με την Επιτροπή.
– Δεν σας υπολογίζουν;
– Ολος ο κόσμος ξέρει το πρωτόκολλο του Κιότο και τις δεσμεύσεις της Ε.Ε. και ορισμένων κρατών-μελών. Το Κιότο δεν έχει κυρωθεί επειδή απαιτείται ένας ελάχιστος αριθμός χωρών, και οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, η Ρωσία και άλλες δεν το έχουν υπογράψει. Ακόμα και έτσι, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε τον Ιούλιο μια οδηγία που θα πρέπει να εφαρμόσουν τα κράτη ώς το τέλος του 2004. Η σιδηρουργία παράγει διοξείδιο του άνθρακα επειδή χρησιμοποιεί άνθρακα. Αλλά η ευρωπαϊκή βιομηχανία, και ειδικά η Arcelor, σε σχέση με το έτος αναφοράς 1990, έχει μειώσει την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα κατά 17% -το διπλάσιο από την υποχρέωση του Κιότο- και διεξάγει έρευνα για να επιτύχει μεγαλύτερες μειώσεις. Σήμερα δεν γνωρίζουμε πώς θα κατανεμηθούν μεταξύ κρατών και περιφερειών τα δικαιώματα εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα.
– Φοβάστε πώς θα γίνουν οι επιλογές;
– Είμαστε μια ευρωπαϊκή εταιρεία και θα θέλαμε να μπορούμε να δράσουμε σαν η παραγωγή μας να ήταν ευρωπαϊκή. Αλλά η οδηγία λέει ότι οι ποσοστώσεις θα δίδονται ανά χώρα και ανά περιφέρεια. Και στην περίπτωση που κατορθώνουμε να αναδιαρθρώσουμε τη βιομηχανία μιας χώρας, δεν θα μπορούμε να μεταφέρουμε την ποσόστωση του διοξειδίου του άνθρακα σε άλλη χώρα για την παραγωγή χάλυβα. Είναι απίστευτο και απαράδεκτο, είναι η άρνηση της Ευρώπης. Επιπλέον μας στερούν τα δικαιώματα για το αέριο που βγάζουν οι υψικάμινοί μας και που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Η οδηγία, ίσως για λόγους απλούστευσης, δίνει άδεια σε εκείνον που μετατρέπει το αέριο σε ενέργεια και όχι σε όποιον το παράγει. Φαίνεται απλό, αλλά συνιστά τεράστια ζημία, διότι αυτός που παράγει ηλεκτρισμό μπορεί να αποφασίσει ότι δεν θέλει αυτό το αέριο και να αγοράσει φυσικό αέριο. Τι θα κάνουμε; Θα μας αναγκάσουν να το καίμε χωρίς άδεια.
Βιομηχανική πολιτική
– Ποιος δεν σας ακούει;
– Ποιος είναι η Επιτροπή; Υπάρχουν 25 επίτροποι, είναι πολλοί. Η περιβαλλοντική διάσταση έχει κοινωνικές, ενεργειακές, βιομηχανικές συνέπειες… Εχουμε ανάγκη μιαν εγκάρσια προσέγγιση, μιαν αληθινή ευρωπαϊκή βιομηχανική πολιτική. Η Ευρώπη, που αντιπροσωπεύει το 17% της παγκόσμιας παραγωγής χάλυβα, δεν μπορεί μόνη της να αντιμετωπίσει τις συνέπειες του Κιότο τιμωρώντας τη βιομηχανία και αναγκάζοντάς μας να πληρώνουμε άδειες παραγωγής του διοξειδίου του άνθρακα, που μπορούν να φτάνουν μέχρι τέσσερα ευρώ τον τόννο, δηλαδή στο 25% του κόστους. Μπορεί να προκαλέσει μεγάλο κίνδυνο μετεγκατάστασης των υψικαμίνων, που στο συγκρότημα Arcelor αντιπροσωπεύουν γύρω στις 24.000 θέσεις εργασίας. Αν προτεραιότητα είναι να μειώσουμε το διοξείδιο του άνθρακα εις βάρος του χάλυβα, θα καταλήξουμε να τον αγοράζουμε στη Ρωσία, τη Βραζιλία… Ο επίτροπος Βιομηχανίας το κατάλαβε. Πώς λαμβάνονται όμως οι αποφάσεις στην Ε.Ε.; Εχω την αίσθηση ότι οι ευρωβουλευτές ψήφισαν αυτόν το νόμο τον Ιούλιο, χωρίς να συνειδητοποιούν τις συνέπειες. Θέλουμε η Ευρώπη να είναι μια έρημος ή να έχει εργοστάσια; Αν θέλουμε να είμαστε εντελώς πράσινοι, θα πρέπει να κλείσουμε όλες τις βιομηχανίες, όχι μόνο τη σιδηρουργία.
– Οι εταιρείες ηλεκτρισμού κατάφεραν να εξηγήσουν τη θέση τους καλύτερα από σας.
– Κάποιοι κακοπροαίρετοι θα μπορούσαν να πουν ότι εισηγητής αυτού του σχεδίου στο Κοινοβούλιο ήταν ένας Πορτογάλος, ο οποίος εργαζόταν στον κλάδο του ηλεκτρισμού. Ετσι, θα μπορούσε να εξηγηθεί η ευμενέστερη αντιμετώπιση αυτού του κλάδου. Νομίζω ότι δεν μπορεί παρά να πρόκειται για συκοφαντία. Αδυνατώ να το κρίνω, αλλά ο ηλεκτρισμός αντιμετωπίσθηκε θετικά, το ίδιο και το αλουμίνιο και τα πλαστικά, που μας συναγωνίζονται στην αυτοκινητοβιομηχανία. Θα πρέπει να πάμε στις χώρες για να τους εξηγήσουμε πώς θα επηρεασθούν και να τις ρωτήσουμε τι θα κάνουν.
Οικολογικό ντάμπινγκ
– Εχετε ήδη μιλήσει με τις κυβερνήσεις;
– Με εκείνες των χωρών όπου είμαστε εγκατεστημένοι. Η μετατροπή της οδηγίας σε εσωτερικό δίκαιο θα πρέπει να γίνει τον Μάρτιο. Θα μας δώσουν μια άδεια διοξειδίου του άνθρακα για κάθε εργοστάσιο. Εχουμε 60. Αν μου δώσουν ποσόστωση για κάθε εργοστάσιο, αυτό σημαίνει ότι κάποιος μου ορίζει την παραγωγή κάθε μονάδας. Αποφασίσαμε να προσβάλουμε την οδηγία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
– Βλέπετε μια νέα μορφή ντάμπινγκ;
– Πρόκειται για ντάμπινγκ οικολογικό, περιβαλλοντικό. Δύσκολα μπορεί να εφαρμοσθεί ένας φόρος έτσι. Δεν πρόκειται για πρόβλημα δύο ετών, οι επενδύσεις μας γίνονται για 25 χρόνια.
– Υπάρχει πραγματική απειλή για τις ευρωπαϊκές υψικαμίνους;
– Σταδιακά ναι. Οι ίδιοι οι ευρωβουλευτές που συζήτησαν αυτήν την οδηγία διερωτώνται πώς να διατηρήσουν την απασχόληση.
– Τι σχέδια έχετε για τη νέα Ευρώπη;
– Στην Ευρώπη των 25 χωρών θα υπάρχουν δύο νέοι σημαντικοί παραγωγοί: η Πολωνία και η Σλοβακία. Δεν θα μπούμε στην ιδιωτικοποίηση της Πολωνίας γιατί πιστεύουμε ότι ενέχει πολλούς κινδύνους, μας ενδιαφέρει όμως πολύ η αγορά της και εκεί θα μπούμε με το δίκτυο διανομής μας. Το ερώτημα είναι τι θα γίνει με τους απ’ έξω, τη Ρωσία και την Ουκρανία. Η Ρωσία μάς ενδιαφέρει και με έναν τοπικό εταίρο φτιάχνουμε εκεί μια γραμμή παραγωγής για το αυτοκίνητο. Μετάλλευμα και ενέργεια υπάρχουν. Το πρόβλημα είναι ότι κάνει κρύο και είναι μακριά.
Ο παράγων Κίνα
– Μιλάτε πάντα για πολιτική συγκράτησης των τιμών. Τις συγκρατείτε με ένα δολάριο χαμηλό;
– Το 2003 ήταν σπουδαία χρονιά για τη σιδηρουργία, προπάντων την ασιατική. Η κινεζική κατανάλωση είναι πολύ ισχυρή. Στην Ευρώπη, αν μειώσεις την τιμή δεν αυξάνεις την πραγματική κατανάλωση χάλυβα, ο αγοραστής αποθεματοποιεί για να κερδοσκοπήσει. Αποφασίσαμε να προσαρμόσουμε την παραγωγή στην πραγματική κατανάλωση, αφού δεν υπάρχει δυνατότητα φαινομενικής κατανάλωσης. Για την ώρα έχουμε επιτυχία. Μειώσαμε τον όγκο για να προσαρμοσθούμε στην πραγματική κατανάλωση και οι τιμές ανεβαίνουν. Το αποτέλεσμα είναι ότι έρχονται περισσότερες εισαγωγές. Αλλά υπάρχει πρόβλημα γιατί η παγκόσμια αγορά διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα. Πριν από πέντε χρόνια αγόραζε μόνο 40 εκατομμύρια τόννους σιδηρομεταλλεύματος. Τώρα αγοράζει 150 εκατομμύρια τόννους, το 20% της διαθέσιμης ποσότητας. Σε λίγα μέρη μπορούν να φορτωθούν πλοία με σιδηρομετάλλευμα και ο ναύλος έχει τετραπλασιασθεί, ενώ το μετάλλευμα ανατιμήθηκε κατά 9%. Η Κίνα ενδέχεται να καταναλώσει περισσότερο του χρόνου. Κάποιοι ανταγωνιστές δεν θα μπορούν να αποκτήσουν μετάλλευμα. Οι τιμές θα ανέβουν. Επιπλέον και το σκραπ ανέβηκε κατά 40%.
– Αυτός ο λόγος σάς κάνει να μπείτε στην Κίνα;
– Η Κίνα θα αυξήσει φέτος την παραγωγή και την κατανάλωση χάλυβα κατά το ισοδύναμο της παραγωγής της Arcelor. Παρ’ όλα αυτά αναλογούν μόνο 200 κιλά ανά κάτοικο και ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι το τριπλάσιο. Εγώ μπαίνω στο αυτοκίνητο, αν δεν το κάνω, κάποιος άλλος θα πάρει τη θέση μου. Μπαίνουμε με 12% σε μια joint venture με την κινεζική Bao Steel και την ιαπωνική NippoSteel.
– Πώς θα μπείτε στην ανοικοδόμηση του Ιράκ;
– Είμαστε ευρωπαϊκή εταιρεία, εγκατεστημένη σε πολλές χώρες. Μπορούμε να το κάνουμε από την Ιταλία ή την Ισπανία. Η Aceralia θα είναι ο δρόμος για να είμαστε παρόντες σε όλες τις φάσεις της ανοικοδόμησης.
Η αγορά των ΗΠΑ
– Η ανάκτηση της αμερικανικής αγοράς μετά την επιβολή των δασμών θα σας κοστίσει, αφού οι εξαγωγές σας έπεσαν κατά 60%; Η απώλεια της αγοράς οφείλεται στους δασμούς ή στην υψηλή τιμή του δολαρίου;
– Θα απαιτηθεί χρόνος για την ανάκτηση αυτής της αγοράς, γιατί όταν χάνει κανείς έναν τόπο κάποιος άλλος τον αντικαθιστά. Οταν επιβλήθηκαν οι δασμοί, η τιμή ήταν πολύ καλή. Χάσαμε την αγορά εξαιτίας των δασμολογικών φραγμών. Σήμερα αντιμετωπίζουμε δύο δυσκολίες: έχουμε χάσει τον τόπο και η κατάσταση έχει αλλάξει λόγω του δολαρίου, οι τιμές στις ΗΠΑ είναι χαμηλές.
– Επαναφέρει η ισοτιμία του δολαρίου τη φιλοδοξία σας να μπείτε ως παραγωγός;
– Εχετε δίκιο στο ότι η είσοδος στις ΗΠΑ σήμερα κοστίζει 30% λιγότερο παρά πριν από δύο χρόνια. Κάνετε όμως λάθος διότι οι προβληματικές εταιρείες που θα μπορούσαν να μας ενδιαφέρουν βαρύνονται με ένα κοινωνικό χρέος που δεν μπορούμε να πληρώσουμε. Θα μπορούσαμε να περιμένουμε να πτωχεύσουν, αλλά στην περίπτωση αυτή πάντα υπάρχει ένας Αμερικανός επενδυτής με καλύτερες διασυνδέσεις με τα συνδικάτα και με άλλους για να κάνει μιαν αποδεκτή προσφορά.
– Είναι αδύνατο να μπείτε σε αυτήν την αγορά;
– Οχι. Μπορούμε να μπούμε σιγά-σιγά μέσω επενδύσεων από την παραγωγή της Ευρώπης και της Βραζιλίας, που μας δίνουν πρόσβαση στην αγορά του αυτοκινήτου. Τα προβλήματα του κοινωνικού και υγειονομικού χρέους άλλωστε θα ρυθμισθούν και ίσως μπούμε τότε. Οχι αναγκαστικά αγοράζοντας, αλλά ανταλλάσσοντας μετοχές. Αυτό προϋποθέτει την ίδια αποτίμηση στις επιχειρήσεις των δύο πλευρών. Πρόκειται για τη φόρμουλα με την οποία δημιουργήσαμε την Arcelor, αλλά με ταυτόσημες αποτιμήσεις. Η συγχώνευση με μιαν αμερικανική ή ιαπωνική εταιρεία σήμερα είναι αδύνατη. Θα ζημίωνε τον μέτοχο.
– Στις ΗΠΑ δεν άρεσε η απόφαση άρσης των δασμών. Οι παραγωγοί λένε ότι δεν τους δόθηκε χρόνος να αναδιαρθρωθούν και οι Δημοκρατικοί διαμαρτυρήθηκαν.
– Πρώτον, οι Δημοκρατικοί είναι πολύ πιο κοντά στα συνδικάτα. Δεύτερον, οι ΗΠΑ σήμερα προστατεύονται από το δολάριο σε σχέση με το 1999. Αν με ρωτάτε τι κάνει ο Μπους, πήρε την αρχική απόφαση για να κερδίσει τις εκλογές στο Κογκρέσο στις πιο κρίσιμες πολιτείες, αυτές του χάλυβα. Τώρα απέσυρε τους δασμούς γιατί φοβήθηκε μη χάσει τις εκλογές στις πολιτείες που θα δέχονταν επιπτώσεις από τα ευρωπαϊκά αντίποινα.
Δημοσιεύθηκε στην El Pais στις 28.12.2003.