H τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και η μεγαλύτερη της Ζώνης του Ευρώ -η γερμανική- περιέπεσε σε ύφεση τον περασμένο χρόνο για πρώτη φορά από το 1993, καθώς οι εξαγωγές δεν μπόρεσαν να αντισταθμίσουν τις συνέπειες στην ήδη ασθενική κατανάλωση από την υψηλή ανεργία και την μεγάλη πτώση των επενδύσεων. Οπως ανακοινώθηκε προχθές, το γερμανικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 0,1% το 2003, έπειτα από πενιχρή ανάπτυξη κατά 0,2% το 2002. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού εξ αιτίας της δραματικής τριετούς στασιμότητας της οικονομίας αυξήθηκε στο 4% του ΑΕΠ το περασμένο έτος, αφού είχε ήδη αυξηθεί στο 3,5% του ΑΕΠ το 2002, παραβιάζοντας για δεύτερο συνεχή χρόνο το απαγορευμένο όριο του 3% που επιβάλλει το διαβόητο «Σύμφωνο της Σταθερότητας».
Η οδυνηρή αποτυχία της κυβέρνησης Σρέντερ / Φίσερ να υπερασπισθεί την ευάλωτη οικονομία έχει πλήξει καίρια την αξιοπιστία της. Τώρα εξαναγκάζεται η κυβέρνηση να προωθήσει την πώληση των μεριδίων του μετοχικού κεφαλαίου που της έχουν απομείνει των πρώην κρατικών μονοπωλίων της Deutsche Telekom (Οργανισμός τηλεπικοινωνιών) και Deutsche Post (Ταχυδρομεία). Τα έσοδα από τις πωλήσεις αυτές και άλλες μικρότερες, υπολογίζονται στα 10,3 δισ. ευρώ.
Ενώ, η δειλή ανάκαμψη που έχει δρομοληγηθεί για το τρέχον έτος και εκτιμάται από την κυβέρνηση Σρέντερ να επιταχυνθεί έως και 1,7%, κινδυνεύει να ανακοπεί εξ αιτίας του ισχυρού ευρώ. Ωστόσο, η αύξηση αυτή του ΑΕΠ μετρούμενη με πραγματικούς όρους θα είναι μόνο 1,1%, όπως έχουν υπολογίσει οι έξι «σοφοί» -όπως αποκαλούνται τα έξι κορυφαία Οικονομικά Ινστιτούτα της Γερμανίας- και η ισχυρή ανάκαμψη δεν θα έλθει πριν από το 2005. Παράλληλα, έχουν προειδοποιήσει ότι η ανάκαμψη της οικονομίας θα εξαρτηθεί από την πτώση του δολαρίου έναντι του ευρώ. Και επισημαίνουν ότι η οικονομική εξασθένηση ενδεχομένως να επανεμφανισθεί το 2005, αν η πτώση του δολαρίου συνεχισθεί πλήττοντας την ανάκαμψη και τις εξαγωγές. Επίσης, προβλέπουν αύξηση της ανεργίας στα 4,45 εκατομμύρια. Τα έξι Ινστιτούτα είναι: το DIW με έδρα το Βερολίνο, το HWWA με έδρα το Αμβούργο, το IFO με έδρα το Μόναχο, το IfW με έδρα το Κίελο, το IWH στην Halle και το RWI στην Εσση.
Να επισημανθεί ότι οι έξι «σοφοί» έχουν κάνει σκληρή κριτική στο πακέτο οικονομικής μεταρρύθμισης, το έχουν χαρακτηρίσει ανεπαρκές για να πυροδοτήσει μια μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή πορεία με ρυθμούς μεγαλύτερους του 2%. Και έχουν προειδοποιήσει ότι μια ποιοτική διαφορετικού τύπου μεταρρύθμιση περισσότερο ριζοσπαστική και με ορίζοντα το μέλλον, είναι αναγκαία για να ανακόψει την ανησυχητική πτώση του βιοτικού επιπέδου στη Γερμανία τα προσεχή δέκα χρόνια. Για μια πλούσια χώρα, όπως η Γερμανία, αυτή η πτώση θα ήταν εξαιρετικά σοβαρή και ταπεινωτική. Ηδη αρκετοί Γερμανοί βιώνουν την κατάσταση αυτή. Οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και στους επιχειρηματικούς κανονισμούς, οι περικοπές στις επιδοτήσεις και η μείωση της φορολογίας, είναι αναγκαίες, τόνισαν.
Για την ευάλωτη κατάσταση της γερμανικής οικονομίας που θα κινδυνεύσει αν το ευρώ ξεπεράσει τα 1,30 δολάρια, προειδοποίησε και ο υπουργός Οικονομίας Wolfgang Clement, ζητώντας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EKT) να μειωθεί το επιτόκιο του ευρώ. Ενα κύμα επενδύσεων έχει επικεντρωθεί κυρίως στο ευρώ επειδή προσφέρει υψηλή απόδοση επιτοκίων. Τα ιαπωνικά και τα αμερικανικά επιτόκια είναι τα χαμηλότερα μεταξύ των ισχυροτέρων οικονομικώς κρατών, με αποτέλεσμα οι επενδύσεις σε αξίες εκπεφρασμένες σε γιεν και δολάρια να μην είναι ελκυστικές και αποδοτικές σε σύγκριση με τις αντίστοιχες του ευρώ. Να θυμίσω ότι τα ιαπωνικά επιτόκια παραμένουν σε μηδενικά σχεδόν επίπεδα επί οχτώ χρόνια, τα επιτόκια του δολαρίου στο 1% και το επιτόκιο του ευρώ στο 2%.
O πρωθυπουργός Γιουνιχίρο Κοϊζούμι ανησυχεί καθώς η άνοδος του γιεν αποτελεί φραγμό στην ώθηση που επιθυμεί να δώσει στις θρυλούμενες μεταρρυθμίσεις. Και ενώ το κρίσιμο πρόβλημα του deflation, που ήταν η «αχίλλειος πτέρνα» της Ιαπωνίας από το 1995 φαίνεται τελικώς να δαμάζεται, το άλμα του γιεν παρεμποδίζει τη δρομολογούμενη βελτίωση της οικονομίας. Ηδη το Τόκιο από τις αρχές του έτους έως τώρα έχει πουλήσει 4 τρισεκατομμύρια γιεν (περίπου 38 δισ. δολάρια) αγοράζοντας αντίστοιχα δολάρια, για να θέσει ανάχωμα στα άλματα του γιεν. Να επισημανθεί ότι οι μαζικές παρεμβάσεις που έκανε η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας το περασμένο έτος, ήταν συνολικής αξίας 20 τρισεκατομμυρίων γιεν και αποτελούν ετήσιο ρεκόρ παρεμβάσεων εκ μέρους του Τόκιο. Το δολάριο ισορροπούσε χθες γύρω στα 106 γιεν.
Η δήλωση από το υπουργείο Οικονομικών της Ιαπωνίας ότι θα επιδιώξει να αυξήσει τα ποσά που διατίθενται στην BoJ για τις παρεμβάσεις στα 140 τρισεκατομμύρια γιεν (1.318 τρισ. δολάρια) το νέο οικονομικό έτος που αρχίζει την 1η Απριλίου, από τα 79 τρισ. γιεν του τρέχοντος οικονομικού έτους, είναι χαρακτηριστική της αποφασιστικότητας της κυβέρνησης του Τόκιο να προασπίσει την αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας που βασίζεται στις εξαγωγές αποτρέποντας την περαιτέρω ενίσχυση του γιεν. H προάσπιση της ισοτιμίας των 100 γιεν αποτελεί κρίσιμο στόχο «κλειδί» για την αποφυγή των δεινών του παρελθόντος. Να θυμίσω ότι την τελευταία φορά που το δολάριο έπεσε κάτω από τα 100 γιεν το 1995, στη συνέχεια εντός τριών μηνών κατέρρευσε στα 80 γιεν. Και ο κίνδυνος αυτός πρέπει να αποτραπεί. Αν όμως χαθεί εμπιστοσύνη στις ικανότητες της Κεντρικής Τράπεζας της Ιαπωνίας να αποτρέψει αυτό το οδυνηρό ενδεχόμενο, τότε η κατάσταση θα εκτροχιασθεί.