H αξιοπιστία και η ενδυνάμωση των ευρωπαϊκών αγορών χρήματος και κεφαλαίων είναι ένα από τα ζητήματα που απασχολούν σοβαρά το τελευταίο διάστημα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα επιμέρους όργανα αποφάσεων. Το ζητούμενο είναι η δημιουργία ενός πραγματικά ενιαίου χρηματοοικονομικού συστήματος σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση, με ενιαία δυναμική, ενιαίους κανόνες, ποινές και έλεγχο. Για το σκοπό αυτό στις Βρυξέλλες δουλεύει μια ολόκληρη μηχανή, η οποία αρχίζει και να παράγει αποτελέσματα.
Τα ζητήματα που συζητούνται σε καθημερινή σχεδόν βάση, είναι όπως θα δούμε τέσσερα. Τέσσερις είναι και οι λόγοι που οδηγούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σήμερα, στην κατεύθυνση της επιτάχυνσης των διαδικασιών για την ενοποίηση στον χρηματοοικονομικό τομέα. Πρώτος είναι η διεύρυνση της E.E. με 10 νέους παίκτες, οι οποίοι μάλιστα δεν διαθέτουν την απαραίτητη χρηματοοικονομική κουλτούρα. Δεύτερος λόγος είναι η ανάγκη προστασίας των επενδυτών, ιδίως μετά το τεράστιο σκάνδαλο Parmalat. Τρίτος, είναι η ανάγκη σταθερότητας και προστασίας του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος, αλλά και του ίδιου του ευρώ. Τέταρτος, η επιβεβλημένη προτεραιότητα να γίνουν οι ευρωπαϊκές αγορές ανταγωνιστικότερες.
Τι εξετάζεται και τι προωθείται λοιπόν προς αυτήν την κατεύθυνση;
1. Το πιο φρέσκο θέμα είναι τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα και η καθιέρωσή τους απο χιλιάδες μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις. H εφαρμογή τους υπενθυμίζεται ότι θα ισχύσει υποχρεωτικά για όλες τις εισηγμένες επιχειρήσεις της Ενωσης, από τη χρήση του 2005. Και συνεπώς τα πάντα θα πρέπει να έχουν αποσαφηνισθεί, για να γίνει η εισαγωγή τους απρόσκοπτα, χωρίς προβλήματα για το σύστημα, τις ίδιες τις επιχειρήσεις και τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια.
2. Αλλο θέμα βεβαίως είναι οι κανόνες που θα διέπουν στο εξής τις σχέσεις μεταξύ ελεγκτών και ελεγχομένων. Τις σχέσεις δηλαδή μεταξύ των επιχειρήσεων και των ορκωτών λογιστών που παρακολουθούν και υπογράφουν για τα οικονομικά τους αποτελέσματα. Σχέσεις που σε αρκετές περιπτώσεις αποδείχθηκαν αμαρτωλές, με καταστροφικά για τους επενδυτές αποτελέσματα. H εναλλαγή των προσώπων στους ελέγχους, οι προσωπικές δεσμεύσεις και οι αντίστοιχες βαριές ποινές, η θέσπιση νέων κανόνων για τους ομίλους (διασυνδεδεμένες επιχειρήσεις κ.λπ.), είναι το πρώτο βήμα για μία πιο αξιόπιστη εξέλιξη.
3. Το ζήτημα μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης του χρηματοοικονομικού τομέα, που θα περιλαμβάνει το νομικό πλαίσιο και τις ρυθμίσεις για τις τράπεζες, τις ασφαλιστικές εταιρείες, τα αμοιβαία κεφάλαια και τα συνταξιοδοτικά Ταμεία ως μία οντότητα για τον Ευρωπαίο καταναλωτή ή επενδυτή, είναι το άλλο μεγάλο κεφάλαιο. Σημαντική επίσης είναι η προεργασία που γίνεται, για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απελευθέρωση του τραπεζικού συστήματος σε διευρωπαϊκό επίπεδο. Ενώ οι μεγάλες χρηματοοικονομικές αγορές (wholesale markets) έχουν ενοποιηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό, στη λιανική τραπεζική (retail markets) τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Οπως για παράδειγμα στην αγορά της στεγαστικής πίστης, η οποία παραμένει περιορισμένη σε εθνικά επίπεδα.
4. Εντονη είναι και η προεργασία στις Βρυξέλλες -έστω και εάν θα χρειασθεί χρόνο- σχετικά με την ομοσπονδιακή εποπτική Αρχή για τη χρηματιστηριακή αγορά, με βάση το επιτυχές προηγούμενο της Securities Exchange Commissioστις ΗΠΑ. Θεωρείται πολύ σημαντική η προοπτική αυτή για την ενίσχυση και την ανταγωνιστικότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος, με δεδομένο οτι υπάρχει παράλληλα ως μοντέλο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Σχετικά με το θέμα της Εποπτείας των αγορών χρήματος και κεφαλαίων πάντως, να σημειωθεί ότι οι πιο προχωρημένες αντιλήψεις στα κέντρα αποφάσεων της E.E., υπερασπίζονται την ανάγκη μιας ενιαίας εποπτικής Αρχής στην Ευρωπαϊκή Ενωση, για όλο το φάσμα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Από την προοπτική αυτή θα είχαν να ωφεληθούν τα μέγιστα τα μεγάλα χρηματοοικονομικά ιδρύματα, οι επενδυτές αλλά και οι μικρότερης κλίμακας αποταμιευτές, θα γινόταν πολύ ευκολότερη η άντληση κεφαλαίων, όλο το σύστημα θα δούλευε με άλλες ταχύτητες, μεγαλύτερο εύρος, διαφάνεια και ασφάλεια τοποθετήσεων και συναλλαγών. Το ζητούμενο δηλαδή είναι πώς θα επιτευχθούν με τις αλλαγές αυτές σημαντικότερα αποτελέσματα (σε πανευρωπαϊκό επίπεδο), τα οποία δεν μπορούν να σημειωθούν ξεχωριστά απο τα κράτη-μέλη.
Είναι ωστόσο μία προοπτική μάλλον μακροπρόθεσμη, εάν θέλουμε να μιλάμε πρακτικά. Οι υποστηρικτές της τονίζουν ότι πρέπει ενδεχομένως να εφαρμοσθεί σταδιακά, αίροντας τις πρώτες αντιφάσεις του σημερινού συστήματος. Επισημαίνουν ότι δεν είναι δυνατόν, για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να ασκεί τη νομισματική πολιτική σε όλη την E.E. αλλά να μην ασκεί εποπτεία σε κανένα από τα 15 (και αύριο 25) κράτη-μέλη!