Μέχρι πριν από λίγες ημέρες, ο Σούγι Νακαμούρα ήταν απλώς άλλος ένας τολμηρός εφευρέτης που εμπιστεύθηκε το ένστικτό του και αγνόησε τους ανθρώπους με τα κοστούμια και τις γραβάτες. Οταν οι ανώτεροί του στην ιεραρχία της ιαπωνικής Nichia Corporatioτου συνέστησαν να μην χάνει άλλο χρόνο με τις γαλάζιες διόδους εκπομπής φωτός (LED), εκείνος έκανε ακριβώς το αντίθετο. Εκτοτε, τα γαλάζια LED χρησιμοποιούνται πλέον στα πάντα, από τους οπτικούς σαρωτές ώς τα φανάρια στους δρόμους, αποφέροντας στη Nichia διόλου ευκαταφρόνητα ποσά. Και σήμερα, μετά τη δεύτερη «επανάστασή» του, ο κ. Νακαμούρα σημείωσε μια ακόμα πιο εντυπωσιακή νίκη. Στις 30 Ιανουαρίου, το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι θα πρέπει να συμμετέχει στα κέρδη που αποκόμισαν οι πρώην εργοδότες του από το προνόμιο ευρεσιτεχνίας και του επιδίκασαν 20 δισ. γιεν (190 εκ. δολάρια). Με αυτό τον τρόπο, επιστήμονες όλης της Ιαπωνίας άρχισαν να οραματίζονται αμοιβές όπως εκείνες των ΗΠΑ…
Οι επιστήμονες είχαν ήδη σχετικά όνειρα πριν από τη νίκη του κ. Νακαμούρα. Απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Ιαπωνίας τον περασμένο Απρίλιο, που αφορούσε προνόμιο ευρεσιτεχνίας της Olympus, άνοιξε τον δρόμο ώστε οι επιστήμονες να ζητήσουν λογικό μερίδιο της αξίας μιας εφεύρεσης στην αγορά. Το καλύτερο που θα μπορούσαν να ελπίσουν ακόμα και οι πλέον επιτυχημένοι εξ αυτών ήταν ένα μικρό μπόνους και μια φιλική χειραψία. Εξ ου και το ενδιαφέρον για τις δικαστικές αποφάσεις. Ομως, μόλις μια ημέρα πριν από τη νίκη του κ. Νακαμούρα, ανώτατο δικαστήριο του Τόκιο απεφάνθη υπέρ ενός άλλου επιστήμονα, του Σέιγι Γιονεζάουα, στο πλαίσιο υπόθεσης κατά της Hitachi. Στον κ. Γιονεζάουα είχαν ήδη επιδικασθεί 35 εκ. γιεν από κατώτερο δικαστήριο για τεχνολογία ανάγνωσης δεδομένων σε CD με προνόμιο ευρεσιτεχνίας. Το ανώτατο δικαστήριο απεφάνθη ότι δικαιούντο επίσης μερίδιο των κερδών της εφεύρεσης από το εξωτερικό και αύξησε το ποσό στα 163 εκ. γιεν. O δικηγόρος που εκπροσώπησε αμφότερους τους επιστήμονες, Χιντετόσι Μασουνάγκα, ελπίζει σε νίκη αυτό τον μήνα, σε υπόθεση κατά της Ajinomoto, υπ’ αριθμόν 1 εταιρείας επεξεργασίας τροφίμων της χώρας, σχετικά με τεχνητό γλυκαντικό στην ανάπτυξη του οποίου συνέβαλε άλλος πελάτης του.
Οι επικεφαλής των επιχειρήσεων προσπαθούν να χαλιναγωγήσουν τους επιστήμονές τους. Το ιαπωνικό Κοινοβούλιο, όπως είναι αναμενόμενο, σπεύδει να βοηθήσει. Σύντομα θα εξετάσει νομοσχέδιο για την αναθεώρηση του νόμου περί προστασίας των δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας, καθιστώντας δύσκολο για τους ερευνητές ν’ αποκομίσουν σημαντικές αμοιβές. Ακόμα και στην ιστοσελίδα του ο πρωθυπουργός, με χαρακτηριστικό διφορούμενο λόγο, τάσσεται υπέρ της αναθεώρησης εν μέρει «για να διασφαλισθούν τα κίνητρα έρευνας και ανάπτυξης για τους εφευρέτες». Σύμφωνα με τους αναλυτές, «δεν το κάνουν για τους εφευρέτες, αλλά για τις επιχειρήσεις, κάτι σύνηθες στην Ιαπωνία».
Ευτυχώς, κάποιοι μάνατζερ θα συμπεράνουν ότι η παροχή κινήτρων ευνοεί την ανάπτυξη επικερδών καινοτομιών. Πολλοί προικισμένοι ερευνητές, ακολουθώντας την ευρύτερη ιαπωνική τάση, θεωρούν ότι τα χρήματα είναι επαρκές κίνητρο. Ετσι, μιμούμενες τις αμερικανικές πρακτικές, κάποιες επιχειρήσεις μπορεί να προσδιορίσουν συγκεκριμένο μερίδιο επί των πιθανών κερδών στα συμβόλαια των ερευνητών τους.