Οι «ακαμψίες της αγοράς εργασίας» κατηγορούνται δεκαετίες τώρα ως υπαίτιες για την υψηλή ανεργία και τους χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης στην Ευρώπη. Καθώς συνίστανται εν πολλοίς σε θεσμούς προστασίας των εργαζομένων που ήσαν το αποτέλεσμα μακρόχρονων συνδικαλιστικών και πολιτικών αγώνων, απόπειρες για την άρση τους προσκρούουν σε έντονες κοινωνικές αντιδράσεις. Αυτό συνέβη και στη Γαλλία με την έκθεση για την τροποποίηση του εργατικού δικαίου, την οποία συνέταξε κατά παραγγελία του υπουργείου Εργασίας επιτροπή με επικεφαλής τον γενικό γραμματέα και διευθυντή ανθρωπίνων πόρων της Renault Μισέλ ντε Βιρβίλ, και που δόθηκε στη δημοσιότητα στις 15 Ιανουαρίου.
Κοινός παρονομαστής των 50 επιμέρους προτάσεων της έκθεσης είναι η μετατόπιση της ασφάλειας, από ασφάλεια εργασίας, εισοδημάτων, απασχόλησης, που αντιστοιχεί σε θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, σε ασφάλεια των επιχειρήσεων από τις αβεβαιότητες των εργασιακών σχέσεων, υποστηρίζουν ο καθηγητής κοινωνικού δικαίου στη Ναντέρ Αντουάν Λιόν-Καν και η δικηγόρος στο Συμβούλιο της Επικρατείας Ελέν Μας-Ντεσέν. Και σαρκάζουν το εγχείρημα της επιτροπής ντε Βιρβίλ, όπως και την προερχόμενη από οικονομολόγους πρόταση να απελευθερωθεί το δικαίωμα των απολύσεων υπό τον όρο ότι οι επιχειρήσεις θα φέρουν το κοινωνικό τους κόστος, και να αποκλεισθεί η παρέμβαση των δικαστών (που παρουσιάσθηκε στο FORUM στις 8.2.2004 με άρθρο του καθηγητή του ΜΙΤ Ολιβιέ Μπλανσάρ), για να υπερασπισθούν το υφιστάμενο εργατικό δίκαιο και τον ρόλο των δικαστών.
Οι θεσμοί εξαρτώνται ωστόσο από τον συσχετισμό των κοινωνικών δυνάμεων, έλεγε από πριν δύο και πλέον δεκαετίες ένας σημαντικός θεωρητικός του εργατικού δικαίου, ο θεωρούμενος ως πατέρας του καταστατικού χάρτη δικαιωμάτων των εργαζομένων στη χώρα του Ιταλός Τζίνο Τζούνι. Παρατηρούσε τότε ότι ο καταστατικός αυτός χάρτης στον Βορρά, όπου τα συνδικάτα ήσαν ισχυρά, ήταν ξεπερασμένος στην πράξη, στο κέντρο της Ιταλίας είχε μια χρησιμότητα, ενώ στον Νότο απλούστατα δεν εφαρμοζόταν.
Ετσι, στις ΗΠΑ, τη χώρα – πρότυπο για την ευελιξία, δηλαδή την απουσία σχεδόν κατοχυρωμένων συλλογικών δικαιωμάτων των εργαζομένων, η επίμονη ανεργία και η εντεινόμενη τάση μεταφοράς θέσεων εργασίας στις χώρες χαμηλού κόστους, την Ινδία και την Κίνα, προκαλούν αυτόν τον καιρό σειρά νομοθετικές πρωτοβουλίες που καταγράφει ανάλυση του Στιβ Λορ στους New York Times: κυρίως σε συντηρητική κατεύθυνση, για την αποτροπή της εξαγωγής θέσεων εργασίας, αλλά και σε μια πιο «ευρωπαϊκή» αντίληψη, για τη χρηματοδότηση της μετεκπαίδευσης των εργαζομένων που χάνουν τη δουλειά τους.