Προεξοφλώντας ότι ο Γιουνιχίρο Κοϊζούμι θα είναι αυτός ο νικητής των αυριανών βουλευτικών εκλογών στην Ιαπωνία, οι ξένοι επενδυτές προέβησαν σε αγορές ρεκόρ ιαπωνικών μετοχών τον μήνα Αύγουστο. Ετσι, το «παιχνίδι» της εισόδου των ξένων κεφαλαίων στα χρηματιστήρια της Ιαπωνίας επισημοποιήθηκε με τον πλέον λαμπρό τρόπο. Οι ξένοι επενδυτές αγόρασαν ιαπωνικές μετοχές αξίας 1,96 τρισεκατομμυρίων γιεν (ή 17,74 δισ. δολαρίων) τον Αύγουστο, που αποτελεί μηνιαίο ρεκόρ στη χρηματιστηριακή ιστορία της Ιαπωνίας. Ενα «παιχνίδι» που αναμένεται να συνεχιστεί, καθώς τώρα υπάρχουν βάσιμες προσδοκίες πως η ιαπωνική οικονομία -η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου- οδεύει με ασφάλεια στο δρόμο της σταθερής με ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης και της ελπιδοφόρας προώθησης καίριων μεταρρυθμίσεων υπό τον πρωθυπουργό Γιουνιχίρο Κοϊζούμι.
Και στο χρηματιστήριο του Τόκιο ο δείκτης Nikkei των 225 επιχειρήσεων κολοσσών της Ιαπωνίας λάμπει από αισιοδοξία, κλείνοντας χθες στα καλύτερα επίπεδα τεσσάρων ετών, με μεγάλη άνοδο 158 μονάδων στις 12.692,04 μονάδες. H επιστροφή στην Ιαπωνία των ξένων επενδυτών οφείλεται πρωτίστως στην εμπιστοσύνη με την οποία περιβάλλουν τον Κοϊζούμι. Οι επενδυτές -Ιάπωνες και ξένοι- ευρέως πιστεύουν ότι ο Γιουνιχίρο Κοϊζούμι με τη λαϊκή αποδοχή αναβαθμισμένη στο πρόσωπό του θα υλοποιήσει τις υποσχόμενες μεταρρυθμίσεις. Κυρίως δε ότι θα προωθήσει τη μαμούθ ιδιωτικοποίηση των Ιαπωνικών Ταχυδρομείων (που περιλαμβάνουν και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο). Για τη σημασία του εγχειρήματος αρκεί να ληφθεί υπ’ όψιν ότι το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο διαχειρίζεται περίπου 3 τρισεκατομμύρια δολάρια από καταθέσεις και ασφαλιστήρια ζωής, που το καθιστούν τη μεγαλύτερη τράπεζα του κόσμου. Το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, το οποίο ιδρύθηκε το 1875, αποτελεί την κύρια δεξαμενή των καταθέσεων των Ιαπώνων.
* Επίσης, σε επίπεδα-ρεκόρ ανήλθε -διπλασιαζόμενη από το προηγούμενο οικονομικό έτος- η αξία των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ιαπωνία το 2004-2005. Την ίδια περίοδο, η Ιαπωνία εξασφάλισε για πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία της καθαρές εισροές ξένων κεφαλαίων, παρά το γεγονός ότι στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου πολλοί ακόμη βλέπουν αρνητικά την εξαγορά ιαπωνικών περιουσιακών στοιχείων από ξένους.
Το οικονομικό έτος 2004-2005 επιφύλαξε, όμως, ακόμη μία έκπληξη σε ό,τι αφορά τις ιαπωνικές επενδύσεις στο εξωτερικό, καθώς η Κίνα και το Χονγκ Κονγκ αποτέλεσαν για πρώτη φορά τους σημαντικότερους πόλους έλξης ιαπωνικών κεφαλαίων, παραγκωνίζοντας από την πρώτη θέση -που κατείχαν παραδοσιακά- τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ειδικότερα, όπως ανακοινώθηκε από το ιαπωνικό υπουργείο των Οικονομικών, η αξία των επενδύσεων ξένων επιχειρήσεων στην Ιαπωνία ανήλθε κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους που έληξε τον Μάρτιο στα 4,03 τρισεκατομμύρια γιεν, ήτοι στα 36,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Πρόκειται για σχεδόν διπλάσιας αξίας κεφάλαια από τον μέσο όρο των τριών προηγούμενων ετών και για την κατάρριψη του προηγούμενου ρεκόρ της χώρας σε ό,τι αφορά την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, των 3,13 τρισεκατομμυρίων γιεν, που είχε σημειωθεί το οικονομικό έτος 2000-2001. H αύξηση των επενδύσεων οφείλεται κατά κύριο λόγο στην εκτίναξη της αξίας των αμερικανικών κεφαλαίων που κατευθύνθηκαν στην Ιαπωνία, η οποία ανήλθε στα 2,62 τρισεκατομμύρια από μόλις 349 δισεκατομμύρια γιεν το αμέσως προηγούμενο οικονομικό έτος.
Ωστόσο, ξένοι εμπειρογνώμονες, όπως ο Νίκολας Μπενς, πρόεδρος του Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου και ο Ρίτσαρντ Κολάς, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Επιχειρήσεων, αναφέρουν ότι είναι οφθαλμοφανείς το τελευταίο διάστημα οι προσπάθειες ιαπωνικών εταιρειών να… αποφύγουν τους ξένους επενδυτές, ώστε να διατηρήσουν την εθνική ταυτότητά τους. Οπως και αν έχει, η Ιαπωνία δεν αποτελεί πλέον «καθαρό» ξένο επενδυτή, καθώς η αξία των ιαπωνικών κεφαλαίων που επενδύθηκαν πέρυσι στο εξωτερικό συρρικνώθηκε στα 3,82 τρισ, γιεν από 4,08 τρισ. τον προηγούμενο χρόνο. Το ρεκόρ της Ιαπωνίας, με επενδύσεις αξίας 8,35 τρισεκατομμυρίων γιεν στο εξωτερικό, σημειώθηκε το 1990, τη χρονιά της κορύφωσης της εποχής της φούσκας της ιαπωνικής οικονομίας.
* Πάντως, από τον Απρίλιο του 2001 υπό τον πρωθυπουργό Κοϊζούμι, η Ιαπωνία έχει αρχίσει να αναδιαρθρώνεται. Πολλοί κλάδοι βρίσκονται σε διαδικασίες μετασχηματισμού, προσπαθώντας να αποβάλουν απηρχαιωμένα μοντέλα επιχειρηματικής δραστηριότητας. Οι ευκαιρίες για ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που μπορούν να παράσχουν κεφάλαια και καινοτόμους τρόπους διοίκησης είναι πολλές.
Το Χρηματιστήριο και η αγορά ομολόγων λαμβάνουν πλέον κατεύθυνση από δυνάμεις της αγοράς και όχι από τις εσωτερικές αντιλήψεις των επιχειρήσεων. Επιχειρήσεις που κατά το παρελθόν χαρακτηρίζονταν bid-proof, τώρα εξαγοράζονται, μερικές από ξένες εταιρείες. Οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές κινούνται τώρα με γνώμονα τη σχέση τιμής-ποιότητας και όχι βάσει παραδοσιακών πεποιθήσεων, ενώ το γενικότερο επιχειρηματικό περιβάλλον γίνεται ολοένα και πιο ελκυστικό.
Παράλληλα, έχουν ξεκινήσει δραστικές αλλαγές σε πολιτικό επίπεδο. H έννοια του εθνικού συμφέροντος έχει διευρυνθεί αισθητά στη διάρκεια των τελευταίων ετών επί Κοϊζούμι, ενώ έχει αναπτυχθεί η επιθυμία για περισσότερη εξωστρέφεια με Συμφωνίες Ελεύθερου Εμπορίου με τα γειτονικά κράτη. Σε επίπεδο ιδιωτικών επιχειρήσεων, η εξαγορά στρατηγικού μεριδίου της Nissan από τη Renault, πριν από τέσσερα χρόνια, αντιμετωπίστηκε με αίσθημα ντροπής και φόβου, αλλά σήμερα η Renault θεωρείται ο σωτήρας της Nissan. Ορισμένοι πιο παραδοσιακοί κλάδοι που εξακολουθούν να ανθίστανται στις ξένες επενδύσεις αναμένεται ότι θα αναγκαστούν να ενδώσουν τα επόμενα χρόνια. Οι κλάδοι της παραγωγής ενέργειας, αλλά κυρίως της υγείας, αποτελούν δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα γιατί η αποτελεσματική από άποψη κόστους αντιμετώπιση του προβλήματος γήρανσης του πληθυσμού απαιτεί καινοτόμα και ανταγωνιστικά ιατροφαρμακευτικά προϊόντα.
Συγχρόνως με τη βελτίωση του πολιτικού περιβάλλοντος και την αύξηση των ευκαιριών, πολλοί περιορισμοί για την είσοδο στην αγορά αίρονται. Επίσης, η διαθεσιμότητα ειδικευμένου εργατικού δυναμικού έχει βελτιωθεί σημαντικά, ενώ η αντίληψη της ισόβιας απασχόλησης καταρρέει, με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος των εργαζομένων να αποδέχεται -ακόμα και με ενθουσιασμό- την προοπτική απασχόλησης σε ξένες επιχειρήσεις, γοητευμένοι από το συναρπαστικό και «εξωτικό» εργασιακό περιβάλλον που αυτές προσφέρουν.