To 2006 εξελίσσεται σε έτος ρεκόρ για εξαγορές και συγχωνεύσεις παγκοσμίως, με την αξία τους να υπερβαίνει ήδη τα 3,3 τρισεκατομμύρια δολάρια. Από τα πλέον περιζήτητα περιουσιακά στοιχεία που βρέθηκαν ή βρίσκονται στο στόχαστρο επενδυτών είναι οι υποδομές. Σε αυτές περιλαμβάνονται από τα αεροδρόμια και τα λιμάνια έως τις εταιρείες παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, των οποίων η ζήτηση υπήρξε και συνεχίζει να είναι τόσο μεγάλη, ώστε αυτήν την εβδομάδα τη Standard & Ρoor’s να προειδοποιήσει για την πιθανή δημιουργία φούσκας τιμών των εν λόγω περιουσιακών στοιχείων. Η παρέμβαση αυτή έχει όμως και μία άλλη όψη: προϊδεάζει για το ότι αυτή είναι μία από τις πλέον κατάλληλες εποχές για να περάσουν οι εν λόγω υποδομές σε άλλα «χέρια», δεδομένου ότι μπορούν να αποφέρουν τις μέγιστες δυνατές αποδόσεις. Πριν αναφερθούμε στους λόγους για τους οποίους ενδέχεται διεθνώς ορισμένες από αυτές τις υποδομές να μην προσφέρονται προς πώληση, θα αναφερθούμε στον βασικό λόγο που τις καθιστά ελκυστικές. Και είναι πράγματι, όχι μόνο σε επενδυτές που είναι έτοιμοι να αναλάβουν υψηλό ρίσκο, αλλά και στους πλέον συντηρητικούς… Οι αποδόσεις των υποδομών είναι κατά κανόνα σταθερές και όταν λειτουργούν «σωστά» οι επενδύσεις σε αυτές είναι βέβαιο ότι θα αποσβεσθούν και μάλιστα… προβλέψιμα.
Γεγονός είναι ότι οι κάθε είδους υποδομές και δίκτυα -με εξαίρεση ίσως τα παραδοσιακά δίκτυα της σταθερής τηλεφωνίας- αποτελούν περιζήτητα περιουσιακά στοιχεία. Δεδομένης όμως της εκρηκτικής ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια κρατών όπως η Κίνα και η Ινδία, αποτέλεσμα της οποίας είναι η ραγδαία αύξηση των διεθνών εμπορικών συναλλαγών, τα λιμάνια αναδεικνύονται σε «χρυσάφι».
Οπως αναφερόταν προ δωδεκαμήνου σε έκθεση της Standard & Poor’s, όταν οι χρηματιστηριακές τιμές των εταιρειών λιμένων εκτινάσσονταν ήδη στα ύψη, «στο ενδιαφέρον για την εξαγορά δραστηριοτήτων που αφορούν λιμένες, αντικατοπτρίζονται οι εκτιμήσεις για τη σημαντική αύξηση των διεθνών εμπορικών συναλλαγών την επόμενη δεκαετία… σε μία εποχή μάλιστα κατά την οποία η χωρητικότητα των λιμένων, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, είναι οριακή… Στις μεγάλες, αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπως είναι αυτές της Κίνας και της Ινδίας, εκδηλώνεται μια απίστευτη ζήτηση για πρώτες ύλες και οι ύλες αυτές χρειάζεται να μεταφερθούν από σημείο σε σημείο ανά την υφήλιο…».
Φυσικά, δεν είναι μόνον οι προαναφερόμενες χώρες, στις οποίες οφείλεται η μεγάλη ζήτηση λιμένων και λιμενικών υπηρεσιών. Αλλωστε, θα ήταν παράλειψη να μην επισημανθεί η σημασία των λιμένων ιστορικά, είτε πρόκειται για πολεμικές είτε για εμπορικές επιχειρήσεις… Πέραν των μεγάλων εμπορικών δυνάμεων, μικρότερες χώρες αναγνωρίζουν τη στρατηγική σημασία τους για την οικονομική ανάπτυξη. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Μαρόκου, στη γειτονιά μας. Με την κυβέρνηση της Ραμπάτ να θεωρεί ότι οι εξαγωγές αποτελούν κινητήριο, αναπτυξιακή δύναμη, το υπουργείο Μεταφορών και Δημοσίων Εργων υλοποιεί πρόγραμμα για την κατάργηση του κρατικού μονοπωλίου στα λιμάνια, «με απώτερο στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους…». Ετσι, από μεθαύριο Τρίτη το Γραφείο Εκμετάλλευσης Λιμένων (ODEP) μετατρέπεται σε Εταιρεία Εκμετάλλευσης Λιμένων (Sodep), που θα επιτρέψει κατόπιν την ιδιωτικοποίηση.
Ποιοι ενδιαφέρονται όμως να επενδύσουν σε λιμενικές υποδομές και υπηρεσίες; Ασφαλώς, κατ’ αρχήν, οι μεγάλες εταιρείες που ήδη δραστηριοποιούνται σε αυτούς τους κλάδους, όπως είναι οι Moeller-Maersk, Temasek Holdings, Dubai Ροrts, Hutchinson-Whampoa, Cosco κ. ά. Ομως, ακριβώς επειδή πρόκειται για ελκυστικές και θεωρούμενες ως σίγουρες επενδύσεις, έχουμε και άλλα, αξιοσημείωτα παραδείγματα. Μόλις προ εβδομάδος περίπου, το Συνταξιοδοτικό Ταμείο της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας του Οντάριο, στον Καναδά, το οποίο διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία αξίας 84 δισ. δολαρίων ΗΠΑ, επένδυσε 2,4 δισ. δολάρια για την αγορά τεσσάρων λιμένων στη Βόρεια Αμερική.
Σταθμό στην ιστορία των επιχειρήσεων του κλάδου αποτέλεσε φέτος η μάχη που δόθηκε από την Dubai Ροrts, η οποία ελέγχεται από το ομώνυμο εμιράτο, για την εξαγορά της βρετανικής P&O. Η εταιρεία εξαγοράστηκε τελικώς -έναντι 6,8 δισ. δολαρίων- από την Dubai Ροrts, μόνον όμως κατόπιν συμφωνίας της τελευταίας να θέσει υπό τη διεύθυνση ανεξάρτητης επιχείρησης τα λιμάνια ιδιοκτησίας της στις ΗΠΑ. Στην Ουάσιγκτον υπήρξε ανησυχία για τον έλεγχο σημαντικών αμερικανικών λιμένων, όπως αυτών της Βαλτιμόρης, της Νέας Ορλεάνης και του Μαϊάμι, από εταιρεία αραβικών συμφερόντων, και αυτό παρά το γεγονός ότι πρόκειται για φίλα κείμενη προς τις ΗΠΑ κυβέρνηση. Οι αντιρρήσεις των Αμερικανών νομοθετών επικεντρώθηκαν ωστόσο στην απαγόρευση του ελέγχου αμερικανικών λιμένων από εταιρείες, οι οποίες ελέγχονται με τη σειρά τους από «ξένες κυβερνήσεις» και η άποψη αυτή υπερίσχυσε…
Μια άλλη ενδιαφέρουσα εξαγορά φέτος στην Ευρώπη, έναντι 2,8 δισ. στερλινών, ήταν αυτή της Associated British Ports, από κοινοπραξία της οποίας ηγείτο η Goldman Sachs.
Στην ηπειρωτική Ευρώπη, το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε όχι στις εξαγορές αλλά στη δυνατότητα εκχώρησης λιμενικών υπηρεσιών -όπως είναι η φορτοεκφόρτωση εμπορευματοκιβωτίων- σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, ώστε να δοθεί τέλος στα κρατικά μονοπώλια και να αυξηθεί ο ανταγωνισμός. Αυτός ήταν ο σκοπός του προγράμματος Port Package II των Βρυξελλών, το οποίο βρήκε όμως αντίθετους τους λιμενεργάτες στα μεγάλα λιμάνια της ηπείρου. Ωστόσο, ο δρόμος άνοιξε και δεδομένων των μεγάλων συμφερόντων που δημιουργούνται από την αύξηση των εμπορικών συναλλαγών, αλλά και του ανταγωνισμού ανάμεσα στις χώρες που διαθέτουν λιμάνια και αποτελούν «πύλες», τις οποίες μπορούν να μετατρέψουν σε αναπτυξιακές μηχανές, σημαντικές -αν όχι εντυπωσιακές- είναι και θα είναι οι ανακατατάξεις στον κλάδο και στην ηπειρωτική Ευρώπη.