Τώρα είμαστε όλοι αντιμέτωποι με τη σκοτεινή πλευρά της γκλομπαλ(οποιημένης) αγοράς επιβεβαιώνοντας την κλασική (ακόμη) ρήση: «Οταν η Αμερική κρυολογεί, ο υπόλοιπος κόσμος παθαίνει πνευμονία». Οι τριγμοί από το κραχ της διαβόητης αμερικανικής subprime αγοράς πυροδότησαν παρενέργειες μια επικίνδυνης παγκόσμιας πιστωτικής ασφυξίας (δηλαδή το σύνδρομο της credit crunch).
H κυριαρχούσα άποψη της απειλής ότι η κρίση στην αγορά κατοικίας των ΗΠΑ πυροδοτεί «ντόμινο» κρίσης που αναμεταδίδεται από τη (subprime) αγορά ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων υψηλού ρίσκου με τους χαμηλής φερεγγυότητας Αμερικανούς δανειολήπτες στις πιστωτικές αγορές, θα εξελιχθεί σε credit crunch, στοιχειώνει το διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα.
Μπορούν οι αγορές και οι επενδυτές να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη τους; Σε γενικές γραμμές, ναι, αλλά θα είναι δύσκολο. Οι κεντρικές τράπεζες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν με συνεχείς δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων «ενέσεις» ρευστότητας στο τραπεζικό τους σύστημα το «τοξικό μείγμα» της credit crunch. Διαφορετικά το παγκόσμιο χρηματοικονομικό σύστημα θα καταρρεύσει.
Σε δεινή θέση βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με βαριά εκτεθειμένες τράπεζες και θεσμικούς επενδυτές. Οι αμερικανικές επενδυτικές τράπεζες έχουν πλημμυρίσει τον κόσμο με τα διάσημα πλέον «τοξικά απόβλητα» CDOs. Οι τράπεζες της Ευρώπης και της Ασίας έχουν πάρει τώρα ένα ακόμη σκληρό μάθημα. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τους Αμερικανικούς σε υψηλού-ρίσκου και υψηλής-απόδοσης χρηματιστικά προϊόντα και παράγωγα.
Ολα άρχισαν όταν τράπεζες και ιδιωτικές επιχειρήσεις παροχής στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ κυνηγούσαν με ζήλο τους επίδοξους αγοραστές κατοικιών προσφέροντας άκρατο και φθηνό δανεισμό. Και όσο περισσότερο «ανθούσε» η αμερικανική αγορά κατοικίας, τόσο πιο ριψοκίνδυνοι γίνονταν οι πιστωτές και τόσο πιο «ελκυστικές» απατηλές οι προσφορές τους σε όσους επιθυμούσαν να αποκτήσουν σπίτι. Αγοραστές με αμφιλεγόμενη φερεγγυότητα βρέθηκαν ξαφνικά με ρευστό στα χέρια, καθώς η πρόσβαση στο χρήμα ήταν ασυνήθιστα εύκολη. Ουδείς ενδιαφερόταν για την αποπληρωμή του δανείου. Οσοι δανειολήπτες δεν ήταν συνεπείς, οι πιστωτές προχωρούσαν σε κατασχέσεις των ακινήτων και στη συνέχεια πουλούσαν τα ακίνητα σε πρόθυμους αγοραστές καθώς οι τιμές στην αγορά κατοικίας των ΗΠΑ αυξάνονταν. Και όλα καλά πήγαιναν καθώς ο δανεισμός της subprime αγοράς απέφερε τεράστια κέρδη στους πάντες.
Οι εταιρείες αυτές με τους χαμηλής φερεγγυότητας δανειολήπτες που λειτουργούσαν ως παρατράπεζες χορηγώντας στεγαστικά δάνεια -τοκογλυφικά δηλαδή, με υψηλότερο επιτόκιο έναντι της κύριας αγοράς- είτε σε πτωχούς είτε σε απατεώνες που δεν μπορούσαν να εξασφαλίσουν δάνεια από την κύρια αγορά στεγαστικής πίστης. Τα στεγαστικά δάνεια της subprime αγοράς, όπως αποκαλείται, αποτελούν μόνο το 15% σε μια αγορά 10 τρισ. δολαρίων.
Και μετά ήρθαν οι επενδυτικές τράπεζες. Ενα τσούρμο από αδίστακτα έξυπνους Αμερικανούς τραπεζίτες που τιτλοποίησαν τα ρισκαδόρικα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια της subprime αγοράς και τα πούλησαν όχι μόνο στους Αμερικανούς επενδυτές αλλά και σε πολλούς επενδυτές ανά τον κόσμο. Ομως, αυτό δεν ήταν το τέλος της ιστορίας. Οι Αμερικανοί τραπεζίτες ανακάτωσαν τους τίτλους αυτούς χαμηλής πιστοληπτικής διαβάθμισης με άλλους τίτλους υψηλής ποιότητας, εκδίδοντας ελκυστικά πακέτα σύνθετων δομημένων ομολόγων (όπως τα CDOs) και τα πούλησαν διεθνώς.
Σύντομα ο πυρετός τιτλοποιήσεων στεγαστικών δανείων με ευφάνταστα απατηλά σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα, πήρε εκρηκτικές διαστάσεις. Τα ομόλογα αυτά τα απέκτησαν κυρίως οι ευρωπαϊκές τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρείες, με συνέπεια να είναι τώρα οδυνηρά εκτεθειμένες κυρίως οι γερμανικές τράπεζες, ενώ από τις ελληνικές «φρόντισε» να επενδύσει σε αυτά ο πρόεδρος του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου Π. Τσουπίδης. Βεβαίως τα αμερικανικά αυτά ομόλογα έγιναν ανάρπαστα επειδή έδιναν απόδοση μεγαλύτερη του 10%, σε σύγκριση με την απόδοση του 5% των ομολόγων του αμερικανικού Δημοσίου.
Βεβαίως, θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι ελληνικές απάτες των αμαρτωλών ομολόγων που έστησε η JPMorgan Chase και ο Παπαμαρκάκης είναι απείρως πιο σοβαρές, καθώς στήθηκε πάνω σε ομόλογο του ελληνικού Δημοσίου.
Ομως, όταν άρχισαν να σκάνε τα δάνεια της subprime αγοράς ήρθαν τα πάνω κάτω. Και οι έξυπνες ιδέες των αμερικανικών τραπεζών κατέληξαν μεν μπούμερανγκ για τις ίδιες αλλά πλήττουν βάναυσα και τις υπόλοιπες και ιδιαίτερα τις ευρωπαϊκές, καθώς οι επενδυτές ξεπουλούν χωρίς διάκριση τις τραπεζικές μετοχές, αφού ουδείς γνωρίζει ποιες είναι εκτεθειμένες στα «τοξικά» αυτά ομόλογα της subprime αγοράς και έχει στεγνώσει η ρευστότητα δεδομένου ότι καμία τραπέζα δεν είναι διατεθειμένη να δανείσει χρήμα σχεδόν σε κανέναν. Το σύνδρομο της credit crunch άρχισε να διαχέεται παγκοσμίως με οδυνηρές για τους πάντες συνέπειες, προκαλώντας σκηνές πανικού αδιακρίτως στις αγορές παγκοσμίως. Η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (FED) χωρίς να διστάσει καθόλου προσέφερε την περασμένη Παρασκευή 17 Αυγούστου στη Wall Street και στις αμερικανικές τράπεζες το «χρυσωμένο» χάπι μείωσης του προεξοφλητικού της επιτοκίου. Ομολογώντας εμμέσως πλην σαφώς τους υπαρκτούς κινδύνους να τιναχτεί στον αέρα το σύστημα εξαιτίας της έλλειψης ρευστότητας, μείωσε το προεξοφλητικό της επιτόκιο κατά μισή ποσοστιαία μονάδα στο 5,75%, από 6,25%. Με την απόφασή της αυτή επιβεβαίωσε μεν τη ραγδαία επιδείνωση της πιστωτικής κρίσης που έχει μολύνει το τραπεζικό σύστημα των ΗΠΑ, αλλά αποδείχτηκε στην κυριολεξία σωτήρια. Προσωρινώς, τουλάχιστον…
Τελικώς, οι φόβοι για εξάπλωση της πιστωτικής κρίσης σε παγκόσμιο επίπεδο, επιβεβαιώθηκαν. Η άποψη ότι αυτή η επικίνδυνη (subprime) αγορά στεγαστικών δανείων χαμηλής πιστοληπτικής διαβάθμισης έχει εισέλθει σε ανεξέλεγκτη κρίση, ήταν κοινός τόπος. Ομως, οι τραπεζίτες της FED το αγνοούσαν(;). Η στήλη ήδη το είχε προ πολλού, επισημάνει…
