Τον Μάρτιο του 1986, το εξώφυλλο του Economist είχε τη φωτογραφία πυρηνικών αντιδραστήρων με τίτλο: «Η γοητεία της πυρηνικής ενέργειας». Η χρονική συγκυρία δεν ήταν η κατάλληλη. Ενα μήνα αργότερα, το ατύχημα στον αντιδραστήρα του Τσερνομπίλ στην Ουκρανία έστειλε ραδιενέργεια στην Ευρώπη και απελπισία στην παγκόσμια πυρηνική βιομηχανία.
Σε κάποιες χώρες δεν εξανεμίστηκε ο ενθουσιασμός για την πυρηνική ενέργεια. Παρέχει τα 3/4 της ηλεκτρικής ενέργειας στη Γαλλία. Οι αναπτυσσόμενες χώρες εξακολούθησαν να κατασκευάζουν μονάδες παραγωγής πυρηνικής ενέργειας. Στη Δύση, όμως, το Τσερνομπίλ, σε συνδυασμό με το πυρηνικό ατύχημα της Πενσυλβάνια το 1979, βύθισε τη βιομηχανία σε παρακμή. Ο κόσμος φοβήθηκε. Οι κανονισμοί έγιναν αυστηρότεροι με αποτέλεσμα να αυξηθεί το κόστος. Δαπανήθηκαν δισεκατομμύρια για την ενίσχυση προβληματικών εταιρειών πυρηνικής ενέργειας. Ο κλάδος έγινε συνώνυμο της μυστικοπάθειας, της παραπλάνησης του κοινού και της διασπάθισης του χρήματος των φορολογούμενων.
Η επιστροφή
Σήμερα δίνουμε δεύτερη ευκαιρία στην πυρηνική ενέργεια. Η επιστροφή της είναι πολύ πιο ορατή στην Αμερική, όπου οι εταιρείες παραγωγής ενέργειας ετοιμάζονται να κατακλύσουν τη Ρυθμιστική Επιτροπή Πυρηνικής Ενέργειας με αιτήσεις άδειας για ανέγερση νέων μονάδων. Το ρεύμα φαίνεται, άλλωστε, να αλλάζει και αλλού. Στη Φινλανδία κατασκευάζεται αντιδραστήρας. Η βρετανική κυβέρνηση προλειαίνει το έδαφος για τη θέσπιση νέων ρυθμίσεων. Στην Αυστραλία, που διαθέτει άφθονο ουράνιο αλλά όχι αντιδραστήρες, ο πρωθυπουργός, Τζον Χάουαρντ, χαρακτηρίζει «αναπόφευκτη» την πυρηνική ενέργεια. Με την κατάλληλη διαχείριση, η επιστροφή της πυρηνικής ενέργειας θα ήταν θετική εξέλιξη. Ωστόσο, οι βιομηχανίες και οι κυβερνήσεις που την προωθούν επαναλαμβάνουν κάποια από τα λάθη που ευθύνονται για την κακή της φήμη.
Η γεωπολιτική, η τεχνολογία, η οικονομία και το περιβάλλον αλλάζουν προς όφελος της πυρηνικής ενέργειας. Οι δυτικές κυβερνήσεις ανησυχούν για το γεγονός ότι το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο βρίσκονται στα χέρια αναξιόπιστων κυβερνήσεων. Αντιθέτως, μεγάλο τμήμα του ουρανίου, της πρώτης ύλης για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, βρίσκεται στις φιλικές περιοχές της Αυστραλίας και του Καναδά.
Ο απλούστερος σχεδιασμός μειώνει το κόστος συντήρησης και επισκευής. Οι σύγχρονες μέθοδοι «παθητικής ασφάλειας» μπορούν να κλείσουν έναν αντιδραστήρα όταν υπάρχει επείγουσα ανάγκη χωρίς να χρειαστεί ανθρώπινη παρέμβαση. Μπορεί, άλλωστε, να είναι πιο εύκολος ο χειρισμός των πυρηνικών αποβλήτων. Στην Αμερική στρέφονται προς νέες μεθόδους με τις οποίες απομονώνεται και καίγεται σε «γρήγορους» αντιδραστήρες η πλέον ραδιενεργός μερίδα των αποβλήτων από τους συμβατικούς πυρηνικούς σταθμούς.
Επομένως, η τεχνολογία, όπως και η εξάντληση των ορυκτών καυσίμων, έχουν βελτιώσει τα οικονομικά της πυρηνικής ενέργειας. Χρειάζονται πολλά χρήματα για την ανέγερση ενός πυρηνικού σταθμού, αλλά λίγα για τη λειτουργία του. Για τους σταθμούς παραγωγής ενέργειας που λειτουργούν με φυσικό αέριο ισχύει το αντίθετο. Εφ’ όσον το φυσικό αέριο παρέχει την επιπλέον ενέργεια που χρειάζεται όταν αυξηθεί η ζήτηση, η τιμή του φυσικού αερίου καθορίζει και τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Ως εκ τούτου, τα ακριβό φυσικό αέριο έχει καταστήσει άκρως προσοδοφόρες τις υφιστάμενες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Την τελευταία ώθηση στην πυρηνική ενέργεια έδωσε η κλιματική αλλαγή. Με την πυρηνική ενέργεια μπορούν να παραχθούν μεγάλες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας πιο καθαρής από εκείνη που παράγει ο άνθρακας, πιο ασφαλούς από εκείνη που παράγει το φυσικό αέριο και πιο αξιόπιστης από την αιολική. Κι αν αρχίσουν τα αυτοκίνητα να κινούνται με ηλεκτρισμό και όχι με πετρέλαιο, θα αυξηθεί περαιτέρω η ζήτηση για ενέργεια απαλλαγμένη από τον άνθρακα. Κι έτσι η εικόνα της βιομηχανίας μετατρέπεται από μαύρη σε πράσινη.
Η ηθική αποκατάσταση της πυρηνικής ενέργειας έχει διχάσει τους εχθρούς της. Ορισμένοι περιβαλλοντολόγοι εξακολουθούν να την απεχθάνονται αλλά υπάρχουν γκουρού της οικολογίας που την έχουν υιοθετήσει. Μοιάζει, άλλωστε, να μεταστρέφεται η κοινή γνώμη που βρίσκεται σε πλήρη σύγχυση ως προς το τι πρέπει να γίνει για να σωθεί ο πλανήτης. Πρόσφατη δημοσκόπηση στη Βρετανία φέρει το 30% του πληθυσμού να εναντιώνεται στην πυρηνική ενέργεια, ενώ πριν από τρία χρόνια το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 60%. Δημοσκόπηση που έγινε τον Μάρτιο στις ΗΠΑ φέρει το 50% να υποστηρίζει την επέκταση της πυρηνικής ενέργειας, ενώ το 2001 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόλις 44%.