Ηαναταραχή στην αμερικανική αγορά στεγαστικής πίστης μειωμένης εξασφάλισης είχε μέχρι στιγμής μεγαλύτερες επιπτώσεις για το χρηματιστήριο του Τόκιο από οποιοδήποτε άλλο. Εν μέσω του μεγάλου πανικού, που εκδηλώθηκε τον Αύγουστο, ο δείκτης Nikkei υποχώρησε κατά 9% σε πέντε συνεδριάσεις, παρουσιάζοντας απώλειες της τάξεως του 16% από τα πρόσφατα υψηλά επίπεδά του, που σημειώθηκαν τον Ιούλιο. Παρά τη σχετική ανάκαμψή του, ο δείκτης παρουσιάζει απώλειες, οι οποίες κυμαίνονται γύρω στο 7%, από τις αρχές του χρόνου. Την ίδια ώρα, οι χρηματιστηριακοί δείκτες στις ΗΠΑ, όπου υφίσταται το μεγάλο πρόβλημα, συνεχίζουν να σημειώνουν άνοδο.
Τα πράγματα για την ιαπωνική οικονομία είναι ακόμη χειρότερα εάν λάβει κανείς υπ’ όψιν και την πρόσφατη άνοδο του γιεν, αποτέλεσμα της αντιστροφής του αποκαλούμενου carry trade, ήτοι του δανεισμού στο χαμηλότοκο γιεν με απώτερο σκοπό την επένδυση κεφαλαίων σε υψηλότερων αποδόσεων τοποθετήσεις και νομίσματα. Γιατί να πλήττεται τόσο σκληρά η Ιαπωνία, την ώρα μάλιστα που οι δικοί της χρηματοπιστωτικοί και επενδυτικοί οργανισμοί βρίσκονται πολύ πίσω συγκριτικά με τις ευρωπαϊκές και άλλες τράπεζες ως προς τις επιδόσεις τους στη δημιουργική επενδυτική τέχνη και στα ανοίγματά τους στις αγορές ριψοκίνδυνων παραγώγων προϊόντων;
Η πιο απλή εξήγηση συνδέεται με το γεγονός ότι εν μέσω της κρίσης, η οποία κατέστησε, για άλλη μία φορά, το ρευστό «βασιλιά», οι δυτικές τράπεζες, τα επενδυτικά κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου (hedge funds) και άλλοι επενδυτές έσπευσαν να ρευστοποιήσουν ό,τι ήταν δυνατόν. Οι αγορές της Ιαπωνίας, τόσο του συναλλάγματος όσο και η χρηματιστηριακή, χαρακτηρίζονται από υψηλή ρευστότητα, με αποτέλεσμα να καταλήξουν να τους… αναλογεί ένα μεγαλύτερο ίσως ποσοστό των άμεσων επιπτώσεων της κρίσης -ρευστότητας και πιστωτικής- απ’ ό,τι θα θεωρείτο «δίκαιο».
Το πόσο άσχημα θα επηρέαζε μία επιβράδυνση της αμερικανικής οικονομίας την ιαπωνική, είναι κάτι το οποίο θα εξαρτιόταν από το βαθμό του προβλήματος της πρώτης. Από την Goldman Sachs υπολογίζεται ότι μείωση της κατανάλωσης στις ΗΠΑ κατά μία ποσοστιαία μονάδα θα μείωνε το ιαπωνικό ΑΕΠ, το οποίο διευρύνεται σήμερα με ετήσιους ρυθμούς της τάξεως του 2%, κατά 0,43 της μονάδος. Από τη Goldman εκτιμάται ότι η κατανάλωση στις ΗΠΑ θα αυξηθεί το 2008 κατά 2,1%. Εάν η αύξηση αυτή είναι τελικώς μηδενική ή αρνητική, τότε η Ιαπωνία θα είχε ουσιαστικό πρόβλημα.
Στο μεταξύ, τα επιτόκια στην Ιαπωνία παραμένουν σχεδόν μηδενικά. Οσο όμως υφίσταται η χρηματιστηριακή αδυναμία και όσο θα συνεχίσει το γιεν να σημειώνει άνοδο, ενώ η αμερικανική και η ευρωπαϊκή οικονομία θα απειλούνται από την πιστωτική κρίση, τα ιαπωνικά επιτόκια δεν θα μπορούν να επανέλθουν σε «κανονικά» επίπεδα. Αλλωστε, από τις αρχές του έτους, ο αντιπληθωρισμός κάνει εκ νέου αισθητή την παρουσία του στην ιαπωνική οικονομία…