Εντάξει… Η Ουάσιγκτον είπε προχτές, Παρασκευή, το Ο.Κ. στον Ντομινίκ Στρος-Καν να αναλάβει τα ηνία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Δικαίως πανηγυρίζει ο Σαρκοζί που αναμφισβήτητα πέτυχε να επιβάλει τον σοσιαλιστή, πρώην υπουργό Οικονομικών στο ανώτατο αξίωμα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), παρά τις επίμονες προσπάθειες αποτροπής της επιλογής αυτής από τον νέο Βρετανό υπουργό Οικονομικών Αλιστερ Ντάρλινγκ.
Ωστόσο, απομένει να αποδειχθεί «πύρρειος» η νίκη αυτή του Παρισιού. Το μέλλον θα είναι οδυνηρό για όλους από την αναπόφευκτη κατάρρευση του δολαρίου, επισημαίνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο… Και αν ληφθούν υπ’ όψιν τα συγκλονιστικά στοιχεία που ανακοίνωσε προσφάτως ότι τα αμερικανικά χρεόγραφα που κρατούν οι ξένες τράπεζες και οι ιδιώτες επενδυτές στα χέρια τους εκτινάχθηκαν, από 1,2 τρισ. δολάρια το 1994, στα αστρονομικά ύψη των 6,3 τρισ. δολαρίων ώς τον Ιούνιο του 2005, αντιλαμβάνεται κανείς τι θα συμβεί αν τα πουλήσουν…
Το «δολαριακό σύμπαν», πάνω στο οποίο είναι δομημένος ο κόσμος, τρίζει… Μια αιφνίδια πτώση του δολαρίου, των αμερικανικών μετοχών και ομολόγων, θα συρρικνώσει τον πλούτο οικονομιών και επενδυτών σε 50 χώρες. Αυτή είναι η εκτίμηση της τελευταίας έκθεσης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Για κάθε πτώση της τάξεως του 10% στο δολάριο και τις αμερικανικές αξίες, οι απώλειες του ξένου επενδυτικού πλούτου που θα χαθεί αναλογούν στο 4% του ΑΕΠ των οικονομιών αυτών. Μόλις πριν από δύο εβδομάδες, η Τράπεζα της Αγγλίας επισήμανε τους κινδύνους και παρουσίασε ένα ακραίο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο όταν σκάσουν οι παγκόσμιες ανισορροπίες θα προκληθεί κραχ του δολαρίου.
Οι ξένοι, ιδιώτες και τράπεζες, έχουν επενδύσει απείρως περισσότερα από 4 τρισεκατομμύρια δολάρια σε αμερικανικές μετοχές και ομόλογα την τελευταία δεκαετία -ποσό που ισοδυναμεί με ολόκληρη την ιαπωνική οικονομία, τη δεύτερη μεγαλύτερη στο κόσμο- ενώ το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ αυξάνει αλματωδώς. Φυσικά, η απειλή από ένα ενδεχόμενο ξεπούλημά τους μεγαλώνει.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει ήδη προειδοποιήσει για τους κινδύνους που εγκυμονούν οι εντεινόμενες ανισορροπίες στην παγκόσμια οικονομία. H απόκλιση που δημιουργείται, πυροδοτεί εκρήξεις που αν εκραγούν τότε οι συνέπειες θα είναι οδυνηρές για όλους. Επισημαίνεται ότι είναι εκτεθειμένοι σε κίνδυνο και οι ξένοι που έχουν επενδύσει σε ομόλογα με ρήτρα δολαρίου που έχουν εκδώσει διάφορες χώρες. Αν συνυπολογισθούν και αυτές οι επενδύσεις, τότε οι απώλειες του ξένου επενδυτικού πλούτου που θα χαθεί υπολογίζεται να ανέλθουν στο 5% του ΑΕΠ.
Οι πλούσιες χώρες -με εξαίρεση την Ιαπωνία- έχουν μοιράσει τις επενδύσεις μεταξύ των αμερικανικών μετοχών και ομολόγων. Ομως, οι χώρες της αναδυόμενης Ασίας έχουν τοποθετήσει το 97% των επενδύσεών τους σε αμερικανικά ομόλογα και της αναδυόμενης Λατινικής Αμερικής σε ποσοστό 77%, επίσης, σε αμερικανικά ομόλογα.
Η αποκατάσταση της παγκόσμιας οικονομικής ισορροπίας, προτού ενσκήψει οικονομική κρίση που θα πλήξει ολόκληρο τον κόσμο, λέγεται μεν εύκολα αλλά δεν γίνεται. Οι ΗΠΑ αγοράζουν τα προϊόντα από τις ξένες αγορές δανειζόμενες συνεχώς, αλλά κάποια στιγμή ο κόσμος θα σταματήσει να δέχεται τα δολαριακά χρεόγραφα.
Το Λονδίνο υποστηρίζει ότι το ΔΝΤ σήμερα δεν διαθέτει σαφή στόχο. Ο αποπροσανατολισμός του ΔΝΤ οφείλεται, εν μέρει τουλάχιστον, στην επιτυχία της παγκοσμιοποίησης να δημιουργήσει ένα αυτορρυθμιζόμενο σύστημα. Υπό το παλιό καθεστώς του Μπρέτον Γουντς και των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών, το ΔΝΤ λειτουργούσε ως οικονομική αστυνομία επιβάλλοντας μέτρα λιτότητας σε χώρες που είχαν μεγάλο έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο. Εκείνα τα χρόνια, η χώρα με τα υπερκέρδη ήταν οι ΗΠΑ και μπορούσε να πιέσει τις χώρες με ελλείμματα να προβούν στις αναγκαίες ρυθμίσεις.
Αυτή η παλιά οικονομική αρχιτεκτονική κατέρρευσε κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ. Οταν οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν τον «κανόνα του χρυσού» το 1971, το σύστημα ουσιαστικά έπεσε σε αχρηστία. Αντικαταστάθηκε από ένα άλλο σύστημα ευέλικτων συναλλαγματικών ισοτιμιών, με το οποίο, συνήθως, επιτυγχανόταν η αποκατάσταση των οικονομικών ισορροπιών. Μια χώρα που εισήγαγε περισσότερα αγαθά απ’ όσα εξήγαγε δεχόταν μείωση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του νομίσματός της. Η ζήτηση στο εσωτερικό της για ακριβά εισαγόμενα αγαθά έπεφτε και η ζήτηση στο εξωτερικό για φθηνότερα αγαθά αυξανόταν, μέχρι το εμπορικό έλλειμμα να εξαλειφθεί. Εκείνη την εποχή ο ρόλος του ΔΝΤ ήταν να δανείζει χρήματα σε χώρες με μακροχρόνιο εμπορικό έλλειμμα.
Ορισμένοι οικονομολόγοι υποστήριξαν ότι έχουμε ήδη μία άγραφη δεύτερη συμφωνία Μπρέτον Γουντς. Ωστόσο, το παγκόσμιο σύστημα δεν διαθέτει τους συνήθεις μηχανισμούς εξισορρόπησης. Η ανισορροπία συνεχίζει να μεγαλώνει και εκφράζονται φόβοι ότι η διόρθωση, όταν συμβεί, θα ανατινάξει το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Πλέον, ήρθε η ώρα της αλήθειας να αποκατασταθούν οι ισορροπίες προτού έρθει η καταστροφή.
Ο Economist επισημαίνει ότι η Σαουδική Αραβία θα πρέπει να αποτρέψει ένα κραχ του δολαρίου, δηλαδή να κρατήσει τη σύνδεση του αμερικανικού νομίσματος με το ριάλ! Οντως, είχε αρχίσει να καλλιεργείται το εφιαλτικό επιχείρημα για μια «ανταγωνιστική φυγή προς την έξοδο», όταν οι φήμες για τις προθέσεις της Σαουδικής Αραβίας -που αποκάλυψε η στήλη την περασμένη Κυριακή- πήραν εκρηκτικές διαστάσεις. Οι φήμες ότι η Σαουδική Αραβία επιθυμεί τώρα να αποδεσμεύσει το ριάλ από το δολάριο -ύστερα από 21 χρόνια- πυροδότησαν κύμα φυγής κεφαλαίων από το δολάριο. Πάντως, η κυβέρνηση έσπευσε να αρνηθεί ότι σχεδιάζει κάτι τέτοιο.
Βεβαίως, έσπευσαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) να δηλώσουν ότι δεν προτίθενται να καταργήσουν το καθεστώς της σταθερής ισοτιμίας του εθνικού νομίσματος με το αμερικανικό δολάριο. Ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΑΕ δήλωσε χτες σε δημοσιογράφους στο Ντουμπάι ότι «η πτώση του δολαρίου είναι προσωρινό φαινόμενο»!!! Πάντως, ο ελιγμός αυτός των πετρελαιάδων του Κόλπου ότι παραμένουν πιστοί στο αμερικανικό δολάριο, λέει πολλά.
Πάντως, η εμπιστοσύνη έχει κλονιστεί. Στο δολάριο φαίνεται να ενσωματώνονται όλοι οι φόβοι. Κυρίως, ότι οι ξένοι θα σταματήσουν να αγοράζουν τα δημοφιλή υψηλής απόδοσης αμερικανικά εταιρικά ομόλογα, με συνέπεια να δημιουργηθεί μείζον πρόβλημα στη χρηματοδότηση του άρρωστου ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ. Το δολάριο κατολίσθησε στα χαμηλότερα επίπεδα από το 1973 έναντι των έξι κυριοτέρων νομισμάτων ενός δείκτη που άρχισε να καταρτίζει από τότε η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (FED) και που σταθμίζεται με βάση εμπορικούς όρους. Εναντι του ευρώ, το δολάριο κατέγραψε νέα πτώση-ρεκόρ στα 1,4278 δολάρια ανά ευρώ προχτές, Παρασκευή. Το ζήτημα είναι από ποιο σημείο και μετά η εμπιστοσύνη γίνεται επικίνδυνη…