Στον κίνδυνο να εξαπλωθούν οι επιπτώσεις της πιστωτικής κρίσης σε όλο το φάσμα της πραγματικής οικονομίας, περιορίζοντας τα εισοδήματα των νοικοκυριών, αναφέρονται οι κορυφαίοι αναλυτές και σύμβουλοι της Citigroup Κεν Ντάουντ και Γουίλιαμ Μαν. Προβλέπουν ότι οι επιπτώσεις θα είναι επίπονες και το 2009, ίσως μέχρι το 2010. Βραχυπρόθεσμα, εκτιμούν ότι η Fed θα προχωρήσει σε μείωση του επιτοκίου κατά 0,5 της μονάδας μέχρι το τέλος του μήνα. Η αποτίμηση του τρέχοντος οικονομικού κλίματος από τον Γουίαλμ Μαν, υψηλόβαθμο στέλεχος της Citi Smith Barney, θυγατρικής της Citigroup, και τον Κεν Ντάουντ, επενδυτικός σύμβουλος στην τράπεζα με μια σταδιοδρομία που αγγίζει την 40ετία, γεννάει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Εξάλλου, ο αμερικανικός τραπεζικός κολοσσός ήταν από τους πρώτους που συνειδητοποίησε τις βαθιές επιπτώσεις της πιστωτικής κρίσης, καθώς επιβαρύνθηκε με τις μεγαλύτερες διαγραφές σε τιτλοποιημένα στεγαστικά δάνεια μειωμένης εξασφάλισης, τα γνωστά subprime loans. Η επίσκεψή τους στην Αθήνα συνέπεσε με μία από τις πλέον δύσκολες στιγμές της δωδεκάμηνης πλέον κρίσης. Είχε ήδη ανακοινωθεί η κατάρρευση της LehmaBrothers και η «υιοθεσία» της AmericaIneternational Group. Οι κεντρικές τράπεζες προχώρησαν, εν συνεχεία, σε ενέσεις ρευστού 297 δισ. δολαρίων και η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανακοίνωσε νέο πακέτο στήριξης των αγορών, ύψους 800 δισ. δολαρίων.
– Μέχρι πρότινος, οι περισσότεροι διατηρούσαν την πεποίθηση πως θα βλέπαμε την εκτόνωση της πιστωτικής κρίσης έως το δεύτερο εξάμηνο του 2009. Τι νομίζετε πως θα συμβεί από εδώ και πέρα;
– Γουίλιαμ Μαν: Είναι αδύνατον να προβλεφθεί πότε θα έρθει το τέλος της κρίσης ή πόσο δύσκολος θα είναι ο δρόμος μέχρι να φθάσουμε εκεί. Πάντως, το τέλος θα έρθει αργότερα και όχι νωρίτερα. Στα τέλη του 2009, ίσως και μετά. Εξαρτάται από τον τρόπο που θα αντιμετωπισθούν τα προβλήματα των τραπεζών. Κυρίως, πότε θα ολοκληρωθεί η διαδικασία του deleveraging, δηλαδή της μείωσης της έκθεσης στην αγορά subprime.
– Κεν Ντάουντ: Θα πρέπει να υπάρξει βελτίωση στα θεμελιώδη μεγέθη της οικονομίας, ιδιαίτερα στον κλάδο των ακινήτων. Πρέπει να αντιστραφεί η πτώση των τιμών στις κατοικίες και να μειωθούν τα αποθέματα απούλητων κατοικιών. Και οι επενδυτές θα πρέπει να έχουν προεξοφλήσει νωρίτερα και εύστοχα τη βελτίωση αυτή ή, τουλάχιστον, τη μη επιδείνωση.
– Πέραν της κρίσης και της ύφεσης στην αμερικανική αγορά ακινήτων, όμως, υπάρχουν κίνδυνοι και σε άλλα μέτωπα της πραγματικής οικονομίας…
– Γουίλιαμ Μαν: Το πρόβλημα είναι τρίπτυχο. Η οικονομική επιβράδυνση, η πιστωτική κρίση και η κρίση εμπιστοσύνης των επενδυτών. Το ΑΕΠ, ο χρηματοπιστωτικός κλάδος και οι αγορές δεν θα κινηθούν, βεβαίως, ταυτόχρονα προς την ίδια κατεύθυνση όταν τα πράγματα θα αρχίσουν να βελτιώνονται. Μέχρι σήμερα, οι επενδυτές έχουν προεξοφλήσει κάποιες από τις επιπτώσεις της κρίσης.
– Πώς ψυχολογείτε την απόφαση της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) να διατηρήσει αυτήν την εβδομάδα αμετάβλητα τα επιτόκια;
– Γουίλιαμ Μαν: Αναμενόταν μείωση, αλλά η κατάσταση τα τελευταία 24ωρα ήταν τόσο ρευστή που απέτρεπε μια τέτοια απόφαση. Αναμένουμε να υπάρξει μείωση των επιτοκίων κατά 0,5 της μονάδας ακόμη νωρίτερα από την επόμενη συνάντηση της FOMC, δηλαδή εντός του τρέχοντος μηνός.
– Οι τράπεζες προσπαθούν με κάθε τρόπο να συμπληρώσουν κενά στους ισολογισμούς τους. Πώς θα ενισχυθεί η οικονομική δραστηριότητα εάν κάποια στιγμή αντιληφθούν πως δεν μπορούν να δανείσουν σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά;
– Κεν Ντάουντ: Κατ’ αρχήν, δεν έχουν επηρεαστεί όλες οι κατηγορίες δανείων. Στις ΗΠΑ, υπάρχει ευχέρεια κεφαλαίων στις πιστωτικές κάρτες και τα προσωπικά δάνεια. Οπότε δεν έχουν παγώσει όλες οι αγορές. Οι συνθήκες σφικτής ρευστότητας επιμένουν, αλλά μόνον στην αγορά στεγαστικής πίστης.
– Γουίλιαμ Μαν: Σε αντίθεση με άλλες κρίσεις, αυτή τη φορά οι καταναλωτές αποφεύγουν τις τράπεζες και όχι το αντίθετο. Οι καταναλωτές είναι αυτοί που αρχίζουν τώρα να δέχονται τις πιέσεις, μετά τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις, λόγω αύξησης της ανεργίας και μείωσης των πραγματικών μισθών από την άνοδο του πληθωρισμού.
– Ποιο είναι το μέλλον για τις τράπεζες;
– Κεν Ντάουντ: Οπως είδαμε και από τα γεγονότα αυτής της εβδομάδας, το υπουργείο Οικονομικών θα τις σπρώξει σε εξαγορές για να επιβιώσουν.
– Γουίλιαμ Μαν: Αυτό προσπάθησαν να κάνουν και με τη Lehman, αλλά τα χρονικά περιθώρια ήταν ασφυκτικά στενά. Η Lehmaχρειάζοταν άμεσα κεφάλαια, ενώ η συζήτηση μιας τέτοιας εξαγοράς διαρκεί ολόκληρους μήνες. Το θετικό είναι πως τα πιο επικίνδυνα, «τοξικά» περιουσιακά στοιχεία έχουν, επί το πλείστον, διαγραφεί. Αυτό, τουλάχιστον, προσπάθησε να πράξει η Citigroup από νωρίς.