Η ένταση της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers (Σεπτέμβριος 2008) πυροδότησε μεγάλες κούρσες τιμών στις κύριες αγορές κυβερνητικών ομολόγων ΗΠΑ και Ευρωζώνης. Οι εξελίξεις αυτές μπορούν, μεταξύ άλλων, να αποδοθούν στους φόβους αποπληθωρισμού, τις επιθετικές μειώσεις των παρεμβατικών επιτοκίων των κεντρικών τραπεζών και πιο πρόσφατα στη λήψη μέτρων ποσοτικής χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής σε ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία και Ευρωζώνη. Μια άλλη σημαντική εξέλιξη στις αγορές κυβερνητικών ομολόγων την περίοδο Οκτώβριος 2008 – Μάρτιος 2009 ήταν η μεγάλη διεύρυνση στα περιθώρια των ομολογιακών αποδόσεων (bond yield spreads) των λεγόμενων αγορών της περιφέρειας της Ευρωζώνης (π.χ. Ιρλανδία, Ελλάδα και Ιταλία) σε σχέση με τις αγορές του λεγόμενου πυρήνα της Ζώνης του Ευρώ (π.χ. Γερμανία). Η διεύρυνση αυτή ήταν σε μεγάλο βαθμό απόρροια της συνεχιζόμενης κρίσης, η οποία οδήγησε σε αύξηση του επιπλέον ασφάλιστρου κινδύνου που αξιώνουν οι δυνητικοί επενδυτές σε κρατικούς τίτλους χωρών, οι οποίες έχουν συγκριτικά χαμηλότερες πιστοληπτικές διαβαθμίσεις και ασθενέστερα δημοσιονομικά μεγέθη. Στην περίπτωση της Ελλάδας, το περιθώριο απόδοσης του ελληνικού χαρακτηριστικού 10ετούς κυβερνητικού ομολόγου σε σχέση με τον αντίστοιχο γερμανικό τίτλο εκτινάχθηκε σε επίπεδα άνω των 200 μονάδων βάσης (μ.β.) στα τέλη του 2008 από μόλις 30 μ.β. στις αρχές του προηγούμενου έτους, ενώ «χτύπησε» το υψηλό των 300 μ.β. περίπου στις αρχές Μαρτίου. Εκτοτε, παρατηρείται ραγδαία αποκλιμάκωση του ελληνικού περιθωρίου, σε πλήρη αρμονία με τις εξελίξεις στις άλλες περιφερειακές αγορές της Ευρωζώνης. Το ελληνικό δεκαετές περιθώριο απόδοσης υποχώρησε σε χαμηλά έτους (κάτω των 110 μ.β.) στις αρχές Αυγούστου, ενώ την εβδομάδα που διανύσαμε σημειώθηκε κάποια σχετική επανα-διεύρυνση προς τις 148 μ.β., μεταξύ άλλων λόγω αβεβαιότητας για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα και τη νέα υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Πορτογαλίας από τη Fitch Ratings.
Σε πρόσφατη οικονομετρική μελέτη εκτιμάμε ότι μεγάλο μέρος της διεύρυνσης των περιθωρίων απόδοσης των ελληνικών ομολόγων στα τέλη 2008 / αρχές 2009 οφείλεται σε διεθνείς παράγοντες, αλλά και σε ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς και το διαρθρωτικό δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας, το οποίο εντείνεται σε ένα περιβάλλον μεγάλης υποχώρησης του ρυθμού ανάπτυξης. Υπό τις παρούσες συνθήκες, δεν αναμένεται (τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα) περαιτέρω σημαντική αποκλιμάκωση των ελληνικών περιθωρίων απόδοσης, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για το κόστος και την εκτέλεση του προγράμματος δανεισμού του ελληνικού δημοσίου το 2010.
* Είναι βοηθός γενικός διευθυντής Eurobank EFG και επικεφαλής της Διεύθυνσης Τρέχουσας Οικονομικής Ανάλυσης.