Ακόμη και οι επικριτές της χρηματιστηριακής αγοράς στην Κίνα δεν θα μπορούσαν να την χαρακτηρίσουν βαρετή. Αφού απώλεσε τα τρία τέταρτα της αξίας της από τα τέλη του 2007 μέχρι τα τέλη του 2008, επανήλθε δριμύτερη. Από τις αρχές του τρέχοντος έτους, κατέγραψε άνοδο μεγαλύτερη του 70%, συμπεριλαμβανομένων απωλειών 15% που έχουν καταγραφεί από τα τέλη Ιουλίου. Σε συνολική βάση, τα χρηματιστήρια της Σαγκάης και της Σενζέν ακολουθούν σε αποδόσεις τις αγορές των ΗΠΑ, με βάση την αξία των εγχώριων εισηγμένων εταιρειών. Η δραστηριότητα είναι φρενήρης. Μια μέση μετοχή στην Κίνα έχει αλλάξει χέρια τρεις φορές από τις αρχές του 2009.
Από τη στιγμή που οι ξένοι επενδυτές είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος αποκλεισμένοι από τα χρηματιστήρια της Κίνας, η πορεία της Σαγκάης και τη Σενζέν απασχολούσε μόνο τους εγχώριους επενδυτές. Δεδομένου, όμως, ότι η Κίνα είναι πλέον η μοναδική οικονομία που παρουσιάζει δυναμικούς ρυθμούς ανάπτυξης και των ερωτημάτων που επισκιάζουν την ακρίβεια των κυβερνητικών στατιστικών στοιχείων, η πορεία των χρηματιστηρίων στη χώρα έχει μετατραπεί σε πολύτιμη πηγή πληροφοριών. Ο Γινγκ Ούρλιχ, στρατηγικός επενδυτής της JPMorgan, δέχεται πληθώρα ερωτήσεων για την πορεία των αγορών από ανθρώπους που ήθελαν να καταλήξουν σε ένα συμπέρασμα για την πορεία της οικονομίας. Πολλοί θεωρούν ότι οι «νευρώσεις» των χρηματιστηριακών δεικτών αντικατοπτρίζουν την οικονομική πραγματικότητα της χώρας.
Εάν τώρα αυτή η εντύπωση ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αυτό είναι ένα άλλο ερώτημα. Αλήθεια είναι πως τα μεγάλα κέρδη που έχουν καταγραφεί δεν δικαιολογούνται από την πραγματικότητα. Κατά μέσον όρο, οι τιμές των μετοχών διαπραγματεύονται σε επίπεδα 31 φορές των κερδών, ένα επίπεδο διπλάσιο του μέσου όρου. Και κάτι τέτοιο θα δικαιολογούνταν από μια εντυπωσιακή ανάπτυξη της οικονομίας. Αλλά φαίνεται πως κάτι τέτοιο δεν αντανακλάται από ορισμένα στοιχεία. Σύμφωνα με την JPMorgan, για παράδειγμα, η ετήσια πτώση των κερδών στον βιομηχανικό κλάδο της χώρας περιορίστηκε από το 37% που εμφανίστηκε τον Φεβρουάριο στο 21% τον Ιούνιο. Ανάλογη εικόνα διαμορφώνεται, επίσης, από τους ισολογισμούς των εισηγμένων εταιρειών.
Από την άλλη πλευρά, τα χρηματιστήρια προεξοφλούν το μέλλον, οπότε η άνοδος των μετοχών θα πρέπει να αντικατοπτρίζει υψηλές προσδοκίες για το μέλλον. Με βάση τις προβλέψεις αναλυτών, αναμένεται αύξηση της κερδοφορίας κατά 9% φέτος και κατά 22% μέσα στο 2010. Η ζήτηση στην αγορά κατοικιών ανέκαμψε μετά μια περίοδο αδράνειας στις αρχές του έτους. Μόνο στο νότιο μέρος της χώρας, το οποίο δέχτηκε μεγάλο πλήγμα από την πτώση των εξαγωγών, οι τιμές των ακινήτων παραμένουν σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τα υψηλά που έχουν καταγραφεί. Οι λιανικές πωλήσεις παραμένουν σε υψηλά επίπεδα.
Αυτά τα στοιχεία, όμως, δεν επαρκούν για να δικαιολογήσουν μια τόσο μεγάλη άνοδο των χρηματιστηρίων. Οι εξαγωγές, ένας βασικός συντελεστής για την πορεία της κινεζικής οικονομίας, παραμένουν αδύναμες. Η ενίσχυση της ζήτησης έχει πυροδοτηθεί από τα κυβερνητικά μέτρα στήριξης της οικονομίας. Μια άλλη εξήγηση είναι τα τεράστια ποσά που κινούνται στο χρηματιστήριο. Ετσι αιτιολογείται, άλλωστε, και η δυσανάλογη άνοδος των τιμών των μετοχών σε εταιρείες που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ και της Σαγκάης. Και έτσι οδηγούμαστε στο ανησυχητικό συμπέρασμα ότι τα δύο τρίτα των τοποθετήσεων πραγματοποιούνται από ιδιώτες επενδυτές που προτιμούν να παίζουν τις οικονομίες τους στο χρηματιστήριο παρά να τις επενδύουν μακροπρόθεσμα.
Πήραν δάνεια για να αγοράσουν μετοχές
Ορισμένοι αποδίδουν την αλματώδη άνοδο των κινεζικών χρηματιστηρίων στον μεγάλο όγκο δανείων που δόθηκαν στο πλαίσιο των κυβερνητικών μέτρων στήριξης της οικονομίας. Ωστόσο, το ποσοστό των δανείων που επενδύθηκαν σε μετοχές δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Στελέχη εγχώριων και ασιατικών εταιρειών θεωρούν ότι σημαντικό μέρος των πιστώσεων διοχετεύεται στις αγορές έμμεσα. Πρόσφατα κυκλοφόρησαν φήμες που θέλουν την κεντρική τράπεζα της χώρας να διεξάγει έρευνες για να εξακριβώσει εάν αληθεύουν κατηγορίες για την αγορά μετοχών με δάνεια επιδοτούμενα από το κράτος. Ενας πρόσθετος ανησυχητικός παράγοντας για την πορεία των χρηματιστηρίων είναι η αναδίπλωση των τραπεζών από την παροχή δανείων. Η υποχώρηση του δανεισμού το δεύτερο εξάμηνο του έτους οφείλεται, σύμφωνα με ορισμένες φήμες, στην αύξηση των ορίων για την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών και των προϋποθέσεων για τη χορήγηση ορισμένων κατηγοριών δανείων. Αυτό θορύβησε αρκετές εισηγμένες εταιρείες που είχαν δρομολογήσει αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, αναμένοντας τη στήριξη των επενδυτών.