«Οπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος». Ή, αλλιώς, χρειάστηκε η σφοδρότερη παγκόσμια οικονομική ύφεση μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για να επέλθει μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα -του πιο κοινού αερίου του θερμοκηπίου που παράγει ο άνθρωπος- με τους ταχύτερους ρυθμούς της τελευταίας 40ετίας.
Σύμφωνα με την έρευνα που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ), την πρώτη για την επίδραση της ύφεσης στις κλιματικές αλλαγές, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την καύση ορυκτών καυσίμων παρουσίασαν φέτος «σημαντική μείωση». Η οποία, μάλιστα, εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει και εκείνη της ύφεσης του 1981, μετά την πετρελαϊκή κρίση, όταν είχε υποχωρήσει κατά 1,3%. Η φετινή μείωση των εκπομπών ρύπων εκτιμάται πως θα είναι διπλάσια, της τάξης του 2,6%.
Υπεύθυνη σε μεγάλο βαθμό θεωρείται η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής, συνέβαλαν ωστόσο και άλλοι παράγοντες, όπως η εγκατάλειψη πολλών σχεδίων για νέα εργοστάσια λιθάνθρακα, λόγω του περιορισμού της ζήτησης και της έλλειψης επενδύσεων. Για πρώτη φορά, πάντως, αποτέλεσμα φαίνεται να έφεραν και οι κυβερνητικές πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών καυσαερίων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΙΕΑ, περί το 25% της μείωσης -ένα «πρωτοφανές» ποσοστό- είναι αποτέλεσμα τέτοιων μέτρων. Ιδιαίτερη μνεία, δε, γίνεται στην έκθεση σε τρεις πρωτοβουλίες: τον στόχο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για μείωση των εκπομπών κατά 20% έως το 2020, τα νέα πρότυπα των ΗΠΑ για τις εκπομπές ρύπων των αυτοκινήτων και τα μέτρα της Κίνας για την εξοικονόμηση ενέργειας.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΙΕΑ, Φατίχ Μπιρόλ, χαρακτήρισε «αιφνίδιο» το ποσοστό της μείωσης και τόνισε ότι θα «διευκολύνει» την επίτευξη των στόχων που ζητούν οι επιστήμονες, προκειμένου να αποφευχθεί η υπερθέρμανση του πλανήτη. «Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια νέα κατάσταση, όπου μεταβάλλεται η ενεργειακή ζήτηση και αναβάλλονται πολλές επενδύσεις στην ενέργεια», δήλωσε, για να τονίσει πάντως ότι «όλα αυτά θα έχουν σημασία μόνο αν μπορούμε να εκμεταλλευθούμε αυτή τη μοναδική ευκαιρία».
Η έκθεση για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα -το οποίο αναλογεί στα δύο τρίτα των αερίων που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου- είναι απόσπασμα της ετήσιας έκθεσης για την παγκόσμια ενέργεια, η οποία θα δοθεί στη δημοσιότητα τον Νοέμβριο. Περισσότερες λεπτομέρειες θα δημοσιοποιηθούν στις 6 Οκτωβρίου στην Μπανγκόκ, στο περιθώριο της ενδιάμεσης συνεδρίασης του ΟΗΕ για το κλίμα, και ενόψει της διάσκεψης της Κοπεγχάγης, τον Δεκέμβριο.
Σύμφωνα με τον κ. Μπιρόλ, είναι απαραίτητο να επιτευχθεί παγκόσμια συμφωνία, ώστε να υπάρξει σαφήνεια για τις επιχειρήσεις και να ενθαρρυνθούν να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Οπως τόνισε χαρακτηριστικά ο οικονομολόγος, «ελπίζουμε ότι μια συμφωνία στην Κοπεγχάγη θα στείλει μήνυμα για διοχέτευση των νέων επενδύσεων σε περιβαλλοντικά βιώσιμες πηγές. Αν χάσουμε την ευκαιρία, θα γίνει πολύ πιο δαπανηρό και επομένως δυσκολότερο από ποτέ να οδηγήσουμε το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα σε βιώσιμα μονοπάτια».
Την ανάγκη ισχυρής συμφωνίας στην Κοπεγχάγη φαίνεται ότι διαβλέπουν όλο και περισσότεροι στον επιχειρηματικό κόσμο. Ομάδα 181 μεγαλοεπενδυτών ζήτησε την περασμένη εβδομάδα συμφωνία που να επιβάλλει αυστηρές μειώσεις των εκπομπών ρύπων. Σήμερα, Τρίτη, πρόκειται να πράξει το ίδιο ομάδα 500 εταιρειών, μεταξύ των οποίων οι General Electric, Coca-Cola και Procter & Gamble.
Πλήγμα και στην «καθαρή» ενέργεια
Σύμφωνα με την ΙΕΑ, οι συνολικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα μειωθούν φέτος, με την αύξηση στις μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες, κυρίως στην Κίνα, να αντισταθμίζεται από τη συρρίκνωση της παραγωγής στον ανεπτυγμένο κόσμο. Πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι οι εκπομπές στις ΗΠΑ θα μειωθούν κατά 6%, ενώ στην Ευρώπη κατά 4-5%. Ωστόσο, σύμφωνα με αναλυτές, η εξέλιξη αυτή αφενός δεν είναι μη αναστρέψιμη, αφετέρου αποσπά την προσοχή από μια σοβαρή επίπτωση της οικονομικής κρίσης: τη μείωση των επενδύσεων στην καθαρή ενέργεια. Οι νέες επενδύσεις στον τομέα αυτό αυξήθηκαν δραστικά το δεύτερο τρίμηνο του 2009 σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο, παραμένοντας ωστόσο κατά 30% χαμηλότερες έναντι της αντίστοιχης περυσινής περιόδου. Και βέβαια, παράλληλα συνεχίζεται η ταχεία αύξηση των εκπομπών καυσαερίων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Οπως δείχνουν τα στοιχεία, η παγκόσμια παραγωγή ακατέργαστου χάλυβα αυξήθηκε τον Αύγουστο στα υψηλότερα επίπεδα του έτους. Μόνο στην Κίνα, η αύξηση ήταν της τάξης του 22%.