Εντονους κραδασμούς προκάλεσε χθες στις ευρωπαϊκές αγορές η απόφαση της Moody’s να υποβαθμίσει την πιστοληπτική ικανότητα της Πορτογαλίας την Τρίτη το βράδυ, με το ευρώ να υποχωρεί σε επίπεδα κοντά στα 1,43 δολάρια και τις αποδόσεις των δεκαετών πορτογαλικών ομολόγων να εκτινάσσονται σε νέο ρεκόρ, ενώ κοντά σε επίπεδα ρεκόρ έφτασε το spread των ιταλικών ομολόγων. Η υποβάθμιση του χρέους της Πορτογαλίας στην κατηγορία junk, σε συνδυασμό με τις δυσκολίες στην επίτευξη συμφωνίας για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στο νέο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα έχουν προκαλέσει αναστάτωση στους επενδυτές, οι οποίοι φοβούνται και νέες υποβαθμίσεις του χρέους των αδύναμων χωρών της Ευρωζώνης.
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και πρώην πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο εκτίμησε ότι η απόφαση της Moody’s «θρέφει την κερδοσκοπία» και εξέφρασε την απορία του για «την προκατάληψη των αγορών όσων αφορά συγκεκριμένα ευρωπαϊκά θέματα», ενώ ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ζήτησε να τεθούν όρια στο «ολιγοπώλιο» των οίκων.
Με την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητάς της κατά τέσσερις βαθμίδες, στο Βa2 από το Βaa1, η Πορτογαλία είναι πλέον η δεύτερη χώρα της Ευρωζώνης μετά την Ελλάδα της οποίας το χρέος βρίσκεται στην κατηγορία των «σκουπιδιών». Η Moody’s είναι ο πρώτος από τους τρεις μεγάλους οίκους που προχωρεί στην κίνηση αυτή, επικαλούμενος τον «αυξημένο κίνδυνο» να χρειαστεί η Λισσαβώνα και δεύτερο πακέτο στήριξης. Ηδη αναλυτές του Reuters προβλέπουν ότι αντίστοιχη ανάγκη θα παραστεί και στην περίπτωση της Ιρλανδίας. Αντίθετα, η Γερμανία χαρακτηρίζει πρόωρη οποιαδήποτε συζήτηση περί νέας βοήθειας προς τη Λισσαβώνα.
Η υποβάθμιση έρχεται μόλις δύο μήνες αφ’ ότου η χώρα σύναψε δάνειο ύψους 78 δισ. ευρώ αλλά και λίγες μόλις ώρες προτού προχωρήσει στη χθεσινή δημοπρασία εντόκων γραμματίων του πορτογαλικού δημοσίου, που είδαν την απόδοσή τους να εκτοξεύεται. Παράλληλα εκτινάχθηκαν οι αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων κατά 128 μονάδες βάσης στο επίπεδο ρεκόρ του 12,30%. Οι αποδόσεις των διετών ομολόγων επίσης αυξήθηκαν κατά 224 μονάδες βάσης στο 15,19%, ενώ την ίδια στιγμή οι αποδόσεις των διετών ιρλανδικών ομολόγων εκτινάσσονταν κατά 210 μονάδες βάσης, με το spread τους να διευρύνεται κατά 70 μονάδες βάσης. To spread των δεκαετών ομολόγων της Ιταλίας αυξήθηκε, επίσης, κατά 15 μονάδες βάσης φθάνοντας στις 214 μ. β. και πλησιάζοντας το επίπεδο ρεκόρ του 223 που σημείωσαν στις 27 Ιουνίου. Η Ιταλία πρέπει να αποπληρώσει ομόλογα αξίας 175 δισ. ευρώ που λήγουν το β΄εξάμηνο του 2011 και 245 δισ. ευρώ το επόμενο έτος. Η χώρα φαίνεται να χάνει την εμπιστοσύνη των επενδυτών τους τελευταίους δύο μήνες μετά την ανακοίνωση των Standard & Poor’s και Moody’s για πιθανή υποβάθμισή της εξαιτίας των χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης που δυσχεραίνουν την αποπληρωμή του χρέους της. Ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών, Τζούλιο Τρεμόντι, παρουσίασε μάλιστα την περασμένη εβδομάδα δέσμη μέτρων ύψους 47 δισ. ευρώ με σκοπό τη δημοσιονομική εξυγίανση της χώρας και τον κατευνασμό των αγορών.
Η προοπτική μιας περαιτέρω διάχυσης της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη οδήγησε, άλλωστε, σε πτώση τις μετοχές των τραπεζών, με τις πορτογαλικές Millennium bcp και Banco BPI να υποχωρούν κατά 5,3% και 4,1% αντιστοίχως. Πλήγμα δέχθηκαν, επίσης, και οι ισπανικές τράπεζες που έχουν μεγάλη έκθεση σε ομόλογα της Πορτογαλίας με τη μεγαλύτερη τράπεζα της Ισπανίας, την Banco Santander, να υποχωρεί κατά 2,2% και την BBVA κατά 2,3%. Δεν γλίτωσαν ούτε οι ιταλικές τράπεζες, καθώς η UniCredit υποχώρησε κατά 5,2%, η Intesa Sanpaolo κατά 4,4% και η Banco Popolare κατά 4,5%.