Μερικά πράγματα ακόμα και στην εξαιρετικά ρευστή και απρόβλεπτη εποχή μας δεν αλλάζουν. Παρά τους κλυδωνισμούς στο πηδάλιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) εξαιτίας της εμπλοκής τού πρώην γενικού διευθυντή του με τη δικαιοσύνη, του Γάλλου Ντομινίκ Στρος-Καν, παρά τις αρχικές πιέσεις από αναδυόμενες οικονομίες να εξασφαλίσουν στον οργανισμό ρόλο ανάλογο της διεθνούς οικονομικής τους ευρωστίας με τον δικό τους εκπρόσωπο, τελικά το «δαχτυλίδι» παραμένει σε ευρωπαϊκά δάχτυλα και για πρώτη φορά γυναικεία. Η Κριστίν Λαγκάρντ, υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας και μία από τους ισχυρότερους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ενωσης, εξελέγη νέα γενική διευθύντρια του ΔΝΤ. Εξασφάλισε σε διαφορετικές χρονικές στιγμές τη συγκατάθεση των βασικών παικτών, Ευρώπης και Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ προς μεγάλη έκπληξη πολλών, ακόμα και οι αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Βραζιλία, η Κίνα και η Ρωσία τάχθηκαν εντέλει υπέρ της.
Η μάχη της διαδοχής
Η διελκυστίνδα που ακολούθησε την παραίτηση Ντομινίκ Στρος-Καν αποδείχθηκε μία από τις πιο έντονες στην ιστορία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και έφερε αντιμέτωπους από τη μία την Κριστίν Λαγκάρντ και από την άλλη τον Μεξικανό Κεντρικό Τραπεζίτη Αγκουστίν Κάρστενς ως τρόπον τινά εκπροσωπούντα τις αναδυόμενες οικονομίες με τη στήριξη του Μεξικού, των λοιπών χωρών της Νοτίου Αμερικής -πλην Βραζιλίας και Αργεντινής-, της Αυστραλίας και του Καναδά. Η Κριστίν Λαγκάρντ διακρίθηκε για τους χειρισμούς της στην αντιμετώπιση της κρίσης του ευρώ πέρυσι τον Μάιο, συμβάλλοντας στην κατάρτιση του πακέτου των 750 δισ. ευρώ, καθώς και των προγραμμάτων σωτηρίας Ελλάδας, Πορτογαλίας και Ιρλανδίας. Ακόμα, έχει εξασφαλίσει εύσημα και λόγω των διαπραγματευτικών της ικανοτήτων στους κόλπους της «Ομάδας των Είκοσι» (Group 20). Η δήλωση της τελευταίας στιγμής εκ μέρους της Ουάσιγκτον για την υποψηφιότητά της είναι αποκαλυπτική. Ο Αμερικανός ομόλογός της, Τίμοθι Γκάιτνερ, είπε: «Το εξαιρετικό ταλέντο της Κριστίν Λαγκάρντ και η ευρεία εμπειρία της είναι πολύτιμα στοιχεία στη διοίκηση αυτού του αναντικατάστατου ιδρύματος σε μία κρίσιμη στιγμή της παγκόσμιας οικονομίας».
Από ιδρύσεώς τους μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι δύο αδελφοί οργανισμοί, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και Παγκόσμια Τράπεζα, βάσει ανεπίσημης συμφωνίας Γηραιάς Ηπείρου και Νέου Κόσμου διοικούνται από έναν Ευρωπαίο και έναν Αμερικανό αντίστοιχα, αποκλείοντας το ενδεχόμενο να εκπροσωπηθούν νέες δυνάμεις στο πηδάλιό τους. Ο έτερος υποψήφιος για τη διαδοχή στο ΔΝΤ, Αγκουστίν Κάρστενς, προέβαλε ως μείζον πλεονέκτημά του την προηγούμενη αξιοσημείωτη θητεία του στον διεθνή οργανισμό. Ωστόσο, «η έκβαση της μάχης για τη διαδοχή απέκλινε από αυτό που επιδίωκαν οι αναδυόμενες οικονομίες, γιατί οι ίδιες δεν άδραξαν την ευκαιρία», εκτιμά ο Αρβίντ Σουμπραμανιάν, επιστημονικός συνεργάτης στις δεξαμενές σκέψης «Ινστιτούτο Πίτερσον» και «Κέντρο για την Παγκόσμια Ανάπτυξη» στην Ουάσιγκτον. «Εάν η Κίνα, η Βραζιλία και η Ινδία τάσσονταν αποφασιστικά υπέρ του κ. Κάρστενς, τότε οι ΗΠΑ θα έρχονταν σε πολύ δύσκολη θέση».
Οι πονοκέφαλοι
Ούτως ή άλλως, το ότι η Γαλλίδα υπουργός εξασφάλισε και τη στήριξη των αναδυόμενων κρατών, γεννά και συγκεκριμένες προσδοκίες. «Θα θέσω ως μείζονα στόχο μου ο οργανισμός μας να εξυπηρετεί όλα τα μέλη του με την ίδια έμφαση και το ίδιο πνεύμα», δήλωσε. Βέβαια, ουδείς αμφιβάλλει ότι το ύψιστο καθήκον της ευθύς αμέσως είναι η αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης στην Ευρώπη, με αιχμή του δόρατος την Ελλάδα. Επιπλέον, τους προσεχείς μήνες θα πρέπει να επικεντρωθεί στις συζητήσεις γύρω από τις ιστορικά πρώτες εκθέσεις του ΔΝΤ, οι οποίες θα πραγματεύονται τον αντίκτυπο των πολιτικών των μεγάλων οικονομιών, όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ, στις άλλες χώρες.
Κατά τον Στίβεν Νταναγουέι, πρώην διευθυντικό στέλεχος του ΔΝΤ στο τμήμα Ασίας/Ειρηνικού και ανώτατο συνεργάτη του ιδρύματος «Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων» στις ΗΠΑ, τρεις είναι οι προκλήσεις της νέας γενικής διευθύντριας του ΔΝΤ. Πρώτον, να αυτονομηθεί από την ευρωπαϊκή ηγεσία, η οποία την τοποθέτησε στη θέση της, δείχνοντας πως το ΔΝΤ δεν είναι μία πρόσφορη πηγή χρηματοδότησης για την Ευρώπη, ώστε να διαχειριστεί την κρίση της, ούτε ότι η ίδια ως σύνολο χωρών απολαμβάνει ειδικά προνόμια. Δεύτερον, η Κριστίν Λαγκάρντ θα πρέπει να διευρύνει τη νομιμοποίηση του ΔΝΤ, εκχωρώντας περισσότερα δικαιώματα ψήφου και μεγαλύτερη εκπροσώπηση στις αναδυόμενες οικονομίες, ώστε να ανταποκρίνονται στον ολοένα και σημαντικότερο ρόλο τους. Τρίτον, όπως εν κατακλείδι επισημαίνει ο κ. Νταναγουέι, «θα πρέπει να αποδείξει πως αν και ο θεωρητικός οπλισμός της στην οικονομία είναι περιορισμένος, μπορεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του ΔΝΤ, για το οποίο δεν αμφιβάλλω».
Ισες ευκαιρίες
Η Κριστίν Λαγκάρντ μπορεί να υπερηφανευθεί για μία ακόμη πρωτιά ως η πρώτη γυναίκα επικεφαλής στο ΔΝΤ. Τέτοια σημαντικότατα «τρόπαια» για τη συμμετοχή των γυναικών σε θέσεις ευθύνης στον δημόσιο βίο έχει κι άλλα. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του ομίλου νομικών υποθέσεων Baker & MacKenzie στο Σικάγο, ο οποίος συγκαταλέγεται στην πέμπτη θέση διεθνώς, ενώ είναι η πρώτη γυναίκα υπουργός Οικονομικών της χώρας της. Οι Financial Τimes την είχαν το 2009 ανακηρύξει την ικανότερη μεταξύ των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης στην αντιμετώπιση της χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Μία από τις πρώτες δηλώσεις της Κριστίν Λαγκάρντ μόλις αναδείχθηκε γενική διευθύντρια του ΔΝΤ είχε να κάνει με την Ελλάδα. Ζήτησε από τις γαλλικές και τις γερμανικές τράπεζες να δείξουν προθυμία να συμβιβαστούν και προσέθεσε: «Χρειάζεται να κινηθούμε με τρόπο συλλογικό και οργανωμένο. Ολοι οι πιστωτές πρέπει να προστρέξουν στο προσκέφαλο της Ελλάδας και η Ελλάδα πρέπει να αναλάβει το έργο της με υπευθυνότητα».
Η νέα γενική διευθύντρια του ΔΝΤ έχει δεσμευθεί να αποκαταστήσει τη βαρέως τρωθείσα εικόνα του μετά τις κατηγορίες κατά του πρώην γενικού διευθυντή του Ντομινίκ Στρος-Καν για σεξουαλική επίθεση. Αν και τελικώς κατερρίφθη το κατηγορητήριο, η βλάβη είχε γίνει. Επιπλέον, η υπόθεση έφερε στο φως άλλες «αδυναμίες» του ΔΝΤ. Αν και ένας σύγχρονος οργανισμός παγκοσμίου βεληνεκούς παραμένει ανδροκρατούμενος, δεν προωθεί την πολιτική ίσων ευκαιριών ανδρών και γυναικών και δεν ακολουθεί τις διεθνείς πολιτικές για τη μηδενική ανοχή στη σεξουαλική παρενόχληση (την οποία στατιστικά υφίστανται κυρίως οι γυναίκες). Η Κριστίν Λαγκάρντ δεσμεύθηκε να αναβαθμίσει το σχετικό εργασιακό πλαίσιο, να επιδιώξει την ισορροπημένη συμμετοχή ανδρών και γυναικών στις διοικητικές θέσεις, αλλά και να εξασφαλίσει ευρεία εκπροσώπηση ανθρώπων με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο στις δομές του ΔΝΤ. Μία εποχή με λιγότερη τεστοστερόνη αρχίζει για τον οργανισμό.