Πιστεύει κανείς ακόμα πως η Γερμανία κυβερνά την Ευρώπη ή ότι θα την κυριεύσει εν καιρώ; Το ερώτημα έγινε επίκαιρο μετά την άρνησή της να ψηφίσει υπέρ της συμμαχικής στρατιωτικής παρέμβασης στη Λιβύη, την εγκατάλειψη της πυρηνικής ενέργειας -κυρίως για συναισθηματικούς λόγους και εγχώριους πολιτικούς υπολογισμούς- και την προθυμία, την περασμένη εβδομάδα, να αναβάλει πιθανά αποφασιστικά βήματα για να δώσει τέλος στη δυστυχία της Ελλάδας. Μέσα σε μόλις τρεις μήνες, όλα αυτά συνιστούν υπερβολική έλλειψη προβλεψιμότητας και τεράστιους πολιτικούς ελιγμούς για συμμάχους που θα πίστευαν πως η γερμανική ηγεσία θα ήταν ορθολογική, ικανή και με στενές σχέσεις με τη Δύση. «Στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ο κόσμος έχει φανερά εκπλαγεί με το πόσο ξαφνικά έχασε την επιρροή της η Γερμανία», έγραψε ο Τόμας Χάνκε, ο πρώτος που έθιξε το ζήτημα στη Handelsblatt, τη μεγαλύτερη γερμανική οικονομική εφημερίδα. Στα μέσα του 2011, το ζήτημα είναι αν η Γερμανία μπορεί να επιδείξει ηγετική ικανότητα, για να μην αναφέρουμε προθυμία να επωμισθεί την ευθύνη και το άχθος ανταπόκρισης στα προβλήματα που θέτουν εν αμφιβόλω τη συνοχή της Ευρώπης.
Απόπειρα ηγεσίας
Οσοι φοβούνται την ανάδειξη της Γερμανίας σε φαρισαϊκό και ιδιοτελή εταίρο έχουν εστιάσει τα τελευταία χρόνια στην ανησυχία τους για τη δυνατότητά της να επιδείξει «διπλωματική αυτοσυγκράτηση» και να «δει τα πράγματα από τη σκοπιά των άλλων». Ο Γιούργκεν Χάμπερμας, ίσως η κυρίαρχη διανοούμενη προσωπικότητα της χώρας, σε συλλογή δοκιμίων που εκδόθηκε πρόσφατα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων με τίτλο «What Does Germany Think About Europe?» (Τι πιστεύει η Γερμανία για την Ευρώπη;), επανήλθε σε αυτές τις φράσεις. Εγραψε για «απόπειρα ηγεσίας από μια «ευρωπαϊκή Γερμανία σε μια γερμανική Ευρώπη»» και πως «κανένας άλλος Γερμανός καγκελάριος δεν προώθησε ποτέ τα εθνικά συμφέροντα τόσο κραυγαλέα» όσο το έκανε η Αγκελα Μέρκελ. Ομως, ο φόβος αλλάζει αντικείμενο, όπως φαίνεται τώρα. Αφορά λιγότερο μια καταπιεστική Γερμανία όσο μια χώρα της οποίας οι δυνατότητες και η βούληση αμφισβητούνται. Τίθενται εν αμφιβόλω η ικανότητα και η αποφασιστικότητα της κ. Μέρκελ -μεταξύ άλλων με εκφράσεις περιφρόνησης και ανυπομονησίας εκ μέρους των ισχυρότερων συμμάχων της στην πατρίδα, στις επιχειρήσεις, τα ΜΜΕ και το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα. Ιδού τι βλέπουν η Ευρώπη και κάποιοι από τους φίλους της ίδιας της κ. Μέρκελ: Μια χώρα που αντέδρασε με τρόμο στο πυρηνικό ατύχημα της Φουκουσίμα. Αποτέλεσμα ήταν να αντιστρέψει η κ. Μέρκελ μια δέσμευση πολιτικής και να οδηγήσει τη Γερμανία εκτός ατομικής ενέργειας.
Μέρκελ και Πράσινοι
Η απόφαση κολάκευσε όσους στη Γερμανία είναι ένθερμοι υποστηρικτές της ηθικής και δημιούργησε τις προϋποθέσεις μιας εκλογικής συμμαχίας μεταξύ της κ. Μέρκελ και των Πρασίνων. Οι φίλοι, ιδίως στη Γαλλία, εξέφρασαν την εκτίμηση ότι η απόφαση πιθανόν να αυξήσει την εξάρτηση της Γερμανίας (και της Ευρώπης) από τη ρωσική ενέργεια. Οι συντηρητικοί υποστηρικτές της καγκελαρίου εξεπλάγησαν ή/και εξοργίστηκαν. Μια χώρα που ένιωσε πιο άνετα να απόσχει μαζί με τη Ρωσία και την Κίνα παρά να υπερψηφίσει απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που έδινε το «πράσινο φως» στο ΝΑΤΟ για επέμβαση στη Λιβύη. Σήμερα, η κυβέρνηση δεν θέλει να στείλει τα δικά της ειρηνευτικά στρατεύματα εκεί για να εποπτεύσουν τη μετάβαση. Και σχεδιάζει επισήμως «Ετος Ρωσίας» στη Γερμανία για το 2012, ανεξαρτήτως των «στημένων» ρωσικών προεδρικών εκλογών του Μαρτίου.
Μια χώρα που υιοθέτησε σχέδιο νέας στήριξης της Ελλάδας, με ελάχιστες προοπτικές οριστικού τέλους στο ελληνικό πρόβλημα. Στην πορεία, γερμανικές και γαλλικές τράπεζες γλιτώνουν σε μεγάλο βαθμό το κόστος αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Πρόταση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, για τη δημιουργία κοινής ευρωπαϊκής δημοσιονομικής πολιτικής και μεταφοράς μεγάλου μέρους του βάρους διάσωσης της Ελλάδας από τους φορολογουμένους στις τράπεζες, αγνοήθηκε από την κ. Μέρκελ.