Η κρίση στη διεθνή οικονομία κατά τα τελευταία έτη έχει επηρεάσει αρνητικά και την παραγωγή τηλεοπτικών σειρών και κινηματογραφικών ταινιών σε διάφορες χώρες, λόγω των οικονομικών παρενεργειών και της αυξανόμενης αβεβαιότητας. Ωστόσο η γειτονική Τουρκία στο πλαίσιο της οικονομικής της ενδυνάμωσης, αποτελώντας τη 16η μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως, αναδύεται ως εξαγωγική δύναμη και στον τομέα της ψυχαγωγίας και ειδικότερα στην παραγωγή και διανομή τηλεοπτικών σειρών, αισθηματικού και κοινωνικού κυρίως περιεχομένου, καθώς και κινηματογραφικών ταινιών με συγκομιδή διακρίσεων σε διεθνές επίπεδο.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που αναρτήθηκαν στην ιστοσελίδα της τουρκικής εφημερίδας Hrriyet, οι τουρκικές τηλεοπτικές σαπουνόπερες συνέδραμαν κατά 50 εκατομμύρια δολάρια στις τουρκικές εξαγωγές το 2010 και περισσότερα από 70 προγράμματα προβλήθηκαν σε τουλάχιστον 20 χώρες, ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή, στα Βαλκάνια και στα τουρκόφωνα κράτη. Το τηλεοπτικό πρόγραμμα προβάλλεται αρχικά στο κοινό της Τουρκίας και λόγω της δημοφιλίας του «εξάγεται» ως προϊόν ψυχαγωγίας και στις ξένες αγορές. Χρονικά, μετά το άνοιγμα στη Μέση Ανατολή, ακολούθησαν τα Βαλκάνια, όπου 30 σίριαλ προβάλλονται σε μουσουλμανικές και χριστιανικές χώρες π.χ. στην Ελλάδα, καθηλώνοντας το τηλεοπτικό κοινό και αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές. Η τουρκική σαπουνόπερα «Ezel» έχει την υψηλότερη τιμή εξαγωγής και ακολουθούν βέβαια άλλες τηλεοπτικές σειρές, όπως οι «Χίλιες και μία νύχτες», «Ασημένια Φεγγάρια», «Kismet», «Yaprak Dokumu» κ.ά.
Το μερίδιο αγοράς των τουρκικών σειρών στην κατηγορία των ξένων προγραμμάτων στη Μέση Ανατολή αγγίζει το 60%, υπογραμμίζει ο Φιράτ Γκιουλγκέν, διευθύνων σύμβουλος της Calinos Holding, εταιρείας που δραστηριοποιείται στη διανομή του 80% των συνολικών τηλεοπτικών εξαγωγών της Τουρκίας τόσο στην εγχώρια όσο και στις ξένες αγορές, παρέχοντας προγράμματα και ταινίες σε περισσότερα από 300 κανάλια τηλεόρασης. Η τιμή εξαγωγής ενός επεισοδίου των δημοφιλών τουρκικών παραγωγών ήταν 30 έως 50 δολάρια και σήμερα κυμαίνεται μεταξύ 500 και 20.000 δολαρίων! Ετσι επιτυγχάνονται υψηλές εισροές κεφαλαίων, αυξημένη κερδοφορία για τις εταιρείες παραγωγής και διανομής, τους προμηθευτές και ολόκληρη την αλυσίδα επιχειρήσεων που για τη δημιουργία αυτών των επιτυχημένων προγραμμάτων απορροφά ειδικευμένο και ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό και συντελεί στη μείωση του ποσοστού ανεργίας, που συνιστά ένα πρόβλημα για την τουρκική οικονομία και κοινωνία.
Τα προγράμματα και οι ταινίες χρησιμοποιούνται μεθοδικά, συστηματικά, εργαλειακά ως αποδοτικοί τρόποι πολιτιστικής διείσδυσης της Τουρκίας σε ισλαμικά και χριστιανικά κράτη. Παράλληλα η Calinos Holding σε συνεργασία με μια εταιρεία από το Κατάρ ξεκίνησε την παραγωγή 30 επεισοδίων για ένα έργο που θα αφορά την Αλωση της Κωνσταντινούπολης, επενδύοντας ήδη 25 εκατομμύρια δολάρια για αυτόν τον σκοπό. Ο τουρκικός κινηματογράφος σταδιακά εξελίσσεται, τα τουρκικά στούντιο και οι Τούρκοι σκηνοθέτες, σεναριογράφοι και ηθοποιοί αποσπούν θετικές κριτικές διεθνώς. Ορισμένες τουρκικές κινηματογραφικές ταινίες (π.χ. «Ο πατέρας και ο γιος μου» και «Μακριά») βραβεύονται σε διεθνή φεστιβάλ και διαγωνισμούς, με αποτέλεσμα να ενισχύεται η πολιτιστική και τουριστική προβολή της Τουρκίας σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.
Η προώθηση αυτών των τηλεοπτικών προγραμμάτων πραγματοποιείται στο πλαίσιο της οικονομικής επέκτασης της Τουρκίας με στρατηγικό σχεδιασμό στα Βαλκάνια και του εξαγωγικού της προσανατολισμού, έχοντας ως κέντρο βάρους της την Κροατία, την Αλβανία, το Κόσοβο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, στην ευρύτερη περιοχή του Καυκάσου, με βασικό εταίρο το Αζερμπαϊτζάν και τα υπόλοιπα τουρκόφωνα κράτη όπου η τουρκική διπλωματία και οι Τούρκοι επιχειρηματίες έχουν μεγάλη απήχηση, στη Μέση Ανατολή, με τους Ιρανούς και τις αραβόφωνες χώρες του Περσικού Κόλπου, που αποτελούν τα «συγκοινωνούντα δοχεία» για τις πολλαπλές ροές του ισλαμικού κεφαλαίου προς την Τουρκία, καθιστώντας τη γειτονική χώρα περιφερειακή υπερδύναμη όχι μόνο στον οικονομικό αλλά και στον πολλά υποσχόμενο τηλεοπτικό – ψυχαγωγικό τομέα.
*Ο κ. Γιώργος Κωνσταντινίδης είναι οικονομολόγος, διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου, συγγραφέας του βιβλίου «Συσσώρευση Κεφαλαίου και Παγκοσμιοποίηση στην Τουρκία Διαχρονικά».