Τον ασκό του Αιόλου άνοιξε η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕΒΑ) με την ανακοίνωση λεπτομερών στοιχείων για την έκθεση 91 ευρωπαϊκών τραπεζών σε τίτλους κρατικού χρέους και δάνεια προς επιχειρήσεις, νοικοκυριά στο πλαίσιο της δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων από τα τεστ αντοχής. Οικονομικοί αναλυτές προχώρησαν, άμεσα, σε δικές τους ασκήσεις προσομοίωσης και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι προκλήσεις για τις τράπεζες είναι μεγαλύτερες σε σχέση με τις εκτιμήσεις της ΕΒΑ. Η παράβλεψη των κινδύνων από τον κίνδυνο ελληνικής χρεοκοπίας ή ένα κούρεμα των κρατικών τίτλων σε όλη την περιφέρεια της Ευρωζώνης μπορεί να θεωρήθηκε επιβεβλημένη για τόσο ευαίσθητα πολιτικά ζητήματα. Δυστυχώς, όμως, επιβεβαιώνει τα συμπτώματα άρνησης της πραγματικότητας στους κόλπους της Ε.Ε., όπου μέχρι πρόσφατα μεσουρανούσε η απόλυτη σύγχυση ως προς τη διαχείριση της δημοσιονομικής κρίσης στην Ευρωζώνη. Ετσι, τα τεστ για την αποτίμηση της κεφαλαιακής ισχύος του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου κρίθηκαν ανεπαρκή και υπεραισιόδοξα.
Κατά την ΕΒΑ, το συνολικό κεφαλαιακό έλλειμμα οκτώ από τις 91 ευρωπαϊκές τράπεζες προσδιορίζεται στα 2,5 δισ. ευρώ, όταν οικονομικοί αναλυτές κάνουν λόγο για έλλειμμα από 25 έως 80 δισ. ευρώ σε, συνολικά, 27 μέχρι και 38 τράπεζες από τις 90 που συμμετείχαν στα τεστ. Αρχίζουν, στο μεταξύ, να ακούγονται ανησυχητικές συστάσεις για την προσαρμογή των τραπεζικών ισολογισμών στις υφιστάμενες τιμές των αγορών χρέους. Στη Γερμανία, ειδικότερα, το Σώμα Ορκωτών Λογιστών (IDW) ήδη σύστησε στις τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρείες της χώρας να ενσωματώσουν διαγραφές στην αξία των ελληνικών ομολόγων για τα αποτελέσματα του β΄ τριμήνου.
Η έκθεση των τραπεζών
Ο επικεφαλής της IDW, Κλάους – Πίτερ Νάουμαν, δήλωσε ότι οι ζημίες αυτές είναι αναπόφευκτες διότι δεν δύναται να δοθεί λύση στο δημοσιονομικό πρόβλημα της Ελλάδας χωρίς τη συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών, δηλαδή των τραπεζών και των ασφαλιστικών που έχουν επενδύσει σε τίτλους του ελληνικού Δημοσίου. Σύμφωνα με την IDW, οι γερμανικές τράπεζες διατηρούν τοποθετήσεις σε ελληνικά ομόλογα 23 δισ. ευρώ και οι ασφαλιστές 3 δισ. Στα τέλη του 2010, η έκθεση της Commerzbank σε ελληνικά ομόλογα υπολογιζόταν στα 3 δισ. ευρώ και της Deutsche Bank στα 1,5 δισ. ευρώ. Η προσαρμογή του τραπεζικού χαρτοφυλακίου (banking book) -όπου οι τράπεζες διατηρούν τα περισσότερα κρατικά ομόλογα μέχρι την ωρίμανσή τους- στις τρέχουσες τιμές αγοράς θα εγκαινίαζε, επί της ουσίας, ένα νέο γύρο διαγραφών και απωλειών στον κλάδο. Δεν έχουν περάσει καν τέσσερα χρόνια μετά το ξέσπασμα της βαθύτερης χρηματοπιστωτικής κρίσης μετά το Κραχ του ’29. Αυτή η προοπτική είναι δραματική και καθιστά ακόμη πιο αναγκαία τη δημιουργία κοινής πολιτικής βούλησης από τους «27».
Το «κούρεμα»
Οικονομικοί αναλυτές επέκριναν τα τεστ διότι δεν συμπεριέλαβαν κινδύνους και εκτιμήσεις που προεξοφλούνται -καλώς ή κακώς- από τις αγορές. Μερίδα αναλυτών επεσήμανε στο πρακτορείο Βloοmberg ότι δεν συμπεριελήφθη το σενάριο ελληνικής χρεοκοπίας όταν στα CDS, τα συμβόλαια κάλυψης των επενδυτών από αυτόν τον κίνδυνο, οι πιθανότητες έχουν φθάσει το 90%. Μετριοπαθής είπαν ότι ήταν, επίσης, η υπόθεση «κουρέματος» μέχρι 25% στην αξία των 10ετών ελληνικών ομολόγων στο banking book όταν οι τιμές τους στις αγορές έχουν υποχωρήσει στα 50 σεντς έναντι του ευρώ. Στην έρευνα του Bloomberg, το έλλειμμα κεφαλαίων προσδιορίζεται στα 80 δισ. ευρώ για 20 τράπεζες.
Ο δείκτης Tier 1
Ορισμένοι αναλυτές εστίασαν στον δείκτη βασικών κεφαλαίων (Tier 1), κεντρικό σημείο αναφοράς για την ευρωστία μιας τράπεζας. Στο Reuters υπογραμμίζεται ότι εάν ο δείκτης αυξανόταν από το 5% στο 6%, τότε 38 τράπεζες θα αποτύγχαναν με έλλειμμα 45 δισ. ευρώ. Εάν, τέλος, συνέβαινε ένα «κούρεμα» των ελληνικών, πορτογαλικών, ιταλικών, ισπανικών και ιταλικών ομολόγων στις υφιστάμενες τιμές διαπραγμάτευσης των 5ετών τίτλων, τότε το έλλειμμα θα άγγιζε τα 25 δισ. ευρώ σε 27 τράπεζες. H διάσταση απόψεων είναι τεράστια, δημιουργώντας ένα ακόμη ρήγμα μεταξύ αγορών και πολιτικών στην Ευρώπη για τους κινδύνους της κρίσης, που ελπίζεται ότι η συμφωνία για το ελληνικό χρέος θα καταφέρει να αρχίσει να γεφυρώνει.
Δάνεια νοικοκυριών
Ανησυχία δεν προκαλεί μόνον η έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών σε ομόλογα της Ελλάδας, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Ισπανίας, αλλά, επίσης, σε δάνεια νοικοκυριών, επιχειρήσεων και λοιπών οργανισμών. Οι BNP Paribas, Credit Agricole, BPCE Group και Societe Generale ειδικότερα, πλην των τοποθετήσεων στις αγορές χρέους στην περιφέρεια της Ευρωζώνης, έχουν χορηγήσει δάνεια σχεδόν 300 δισ. ευρώ στον ιδιωτικό τομέα αυτών των χωρών. Ειναι οι τέσσερις μεγαλύτερες τράπεζες με δάνεια 50 δισ. ευρώ μόνο στην Ισπανία, όπου ο δείκτης ανεργίας κυμαίνεται στο 20%. Περίπου 12 γερμανικές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων των Commerzbank και Deutsche Bank, έχουν παραχωρήσει δάνεια 51 δισ. ευρώ σε καταναλωτές και επιχειρήσεις στα προαναφερόμενα κράτη-μέλη της περιφέρειας στην Ευρωζώνη. Στα 70 δισ. ευρώ υπολογίζεται η έκθεσή τους στις αγορές κρατικού χρέους, υπογραμμίζει σε δημοσίευμά της η Wall Street Journal.