Αραγε η οικονομική και χρηματοπιστωτική κατάσταση στη Δυτική Ευρώπη βρίσκεται υπό έλεγχο σε μεγάλο βαθμό, όπως ισχυρίζονται πολλοί διακεκριμένοι Ευρωπαίοι; ΄Η μήπως κινείται προς μία νέα έτι δυσκολότερη φάση; Σε αντίθεση με τις προηγούμενες κλασικές κρίσεις αναδυόμενων οικονομιών η Ευρώπη δεν οδηγήθηκε κατευθείαν στην κατάρρευση.
Η μεγάλη διαφορά στην ευρωπαϊκή περίπτωση έγκειται στο ευρώ. Οντας το νούμερο δυο νόμισμα στην επιλογή των κρατών για τα συναλλαγματικά τους διαθέσιμα μετά το δολάριο, τα εκπεφρασμένα σε ευρώ περιουσιακά στοιχεία ζητούνται πολύ από τους επενδυτές σε όλο τον κόσμο. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν όλος ο δανεισμός κρατών, εταιρειών και νοικοκυριών στην Ευρωζώνη είναι σε ευρώ, οπότε καθίσταται απίθανο να επαναληφθεί η κατάρρευση των αναδυόμενων αγορών. Ωστόσο, δεν αποκλείεται να δημιουργηθεί ζήτημα εντός της Ευρωζώνης και να χρειαστεί να αποσυρθούν μαζικά καταθέσεις από μία επισφαλή τράπεζα (ή χώρα) για να τοποθετηθούν σε πιο ασφαλείς τράπεζες.
Επί του παρόντος τα κεφάλαια μετατοπίζονται από την περιφέρεια προς τη Γερμανία, την Ολλανδία, το Λουξεμβούργο και άλλες χώρες. Αυτό δεν θα δημιουργούσε πρόβλημα, εάν οι τράπεζες, που δέχονταν τις καταθέσεις, ήταν πρόθυμες να διατηρούν το ίδιο χαρτοφυλάκιο περιουσιακών στοιχείων σε περιφερειακές χώρες, όπως εκείνες οι οποίες χάνουν τις καταθέσεις τους. Δεν ισχύει, όμως, αυτό. Εκτός του ότι δεν υπάρχει πλήρης ενσωμάτωση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων -δηλαδή οι γερμανικές τράπεζες δεν έχουν τόση παρουσία στην Ιταλία όσο οι ιταλικές-, υπάρχει ένα ακόμα μειονέκτημα. Σύμφωνα με τη Βασιλεία ΙΙ, η οποία προβλέπει ένα ατυχές σύστημα στάθμισης κινδύνου, οι ευρωπαϊκές τράπεζες παρακινούνται να δανείζουν υπερβολικά τις εθνικές κυβερνήσεις, διαμορφώνοντας ευνοϊκές συνθήκες για μαζικές αναλήψεις.
Η σημαντικότερη πλάνη εντός του πλαισίου της Βασιλείας ΙΙ έχει να κάνει με το ότι τα χρεόγραφα διαβαθμισμένα ως ΑΑΑ και τα κρατικά ομόλογα σε χαμηλότερη της ΑΑΑ βαθμίδας θεωρούνται ακίνδυνα. Ενα παράδειγμα, αφορά τους ισολογισμούς της βελγικής Dexia. Στις 30 Ιουνίου είχε συνολικά περιουσιακά στοιχεία λίγο υψηλότερα από 517 δισ. ευρώ. Αλλά οι συνολικοί της σταθμισμένοι κίνδυνοι ανέρχονταν μόλις στα 127 δισ. ευρώ. Μήπως η Dexia έχει υψηλά χρέη σε συσχετισμό με το μετοχικό της κεφάλαιο; Η απάντηση θέλει αυτά να είναι 74,5 φορές πολλαπλάσια του μετοχικού της κεφαλαίου.
Σύμφωνα, πάντως, με τη Βασιλεία ΙΙ και ΙΙΙ, η κεφαλαιοποίηση της Dexia είναι ικανοποιητική, εφόσον πολλά από τα περιουσιακά της στοιχεία -τα χρεόγραφά της- θεωρούνται ακίνδυνα. Ακόμα κι αν υποχωρήσει μόλις 1% η αξία των ακίνδυνων περιουσιακών στοιχείων της, τότε σχεδόν όλο το μετοχικό της κεφάλαιο θα εξανεμιστεί. Η έλλειψη ρευστότητας για αμφότερες τις τράπεζες και τις κυβερνήσεις αποτελεί σύμπτωμα μιας βαθύτερης ασθένειας. Σχολιάζοντας μία εξαίρετη εργασία του επισκέπτη καθηγητή Πίτερ Μπουν στο LSE, τόνισα πως η Ευρώπη θα πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στη συστηματική αναδιάρθρωση των χρεών της ή στο να τυπώσει περισσότερο χρήμα, επιτείνοντας τους ηθικούς κινδύνους και ενδεχομένως αναθερμαίνοντας σημαντικά τον πληθωρισμό.