Ποιος μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι η Αγκελα Μέρκελ ακόμη και τώρα δεν απεργάζεται κρυφά τη διάλυση της Ευρωζώνης; Σίγουρα η Γερμανίδα καγκελάριος θα νιώθει τον πειρασμό, δεδομένης της ατελείωτης ευρωγκρίνιας για σχέδια διάσωσης που αργότερα αποδεικνύονται ανεπαρκή. Θα πρέπει να έχει κουραστεί να υπερασπίζεται τη χώρα της και οι επικριτές της στο εσωτερικό να τη λένε αδύναμη. Σίγουρα θα έχει απηυδήσει να θυσιάζει τον πλούτο της Γερμανίας, μόνο και μόνο για να χαρακτηρίζεται ναζί σε ορισμένες από τις χώρες τις οποίες προσπαθεί να διασώσει. Υπάρχει όμως ένας πολύ πρακτικός λόγος προκειμένου αυτή η πρακτική γυναίκα να αρχίσει να καταστρώνει σχέδια έκτακτης ανάγκης για μια διάλυση της Ευρωζώνης: φαντάζει όλο και περισσότερο πιθανή.
Η Ελλάδα λυγίζει, το μεγαλύτερο μέρος της νότιας Ευρώπης υποφέρει, ενώ οι βόρειες πιστώτριες χώρες γίνονται όλο και λιγότερο επιεικείς. Μια χαοτική διάλυση της Ευρωζώνης θα ήταν καταστροφική και προς το παρόν δαπανηρότερη από τη διάσωσή της. Αν όμως η Ευρώπη εξακολουθήσει να φιλονικεί οι συσχετισμοί θα αλλάξουν.
Ας αρχίσουμε με την Ελλάδα. Υπάρχει η κοινή πλάνη, όχι μόνο στη Γερμανία, ότι η έξωση της Ελλάδας θα αποτελούσε ένα σχετικά φθηνό και χρήσιμο μάθημα. Στην πραγματικότητα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κατέχει ελληνικά ομόλογα ονομαστικής αξίας 40 δισ. ευρώ, τα οποία θα μετατρέπονταν σε υποτιμημένες δραχμές και ίσως δεν θα εξυπηρετούνταν. Δάνεια ύψους 130 δισ. ευρώ που έχει λάβει η Ελλάδα θα έπρεπε να απομειωθούν ή να διαγραφούν εντελώς. Τα 100 δισ. ευρώ που οφείλει η Ελλάδα στο Ευρωσύστημα (σ.σ. κεντρικές τράπεζες) θα χάνονταν και αυτά. Προσθέστε και μια οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα ύψους 50 δισ. ευρώ με την οποία η Ευρώπη θα καθησύχαζε τη συνείδησή της και ο λογαρισμός μπορεί να φτάσει τα 320 δισ. ευρώ. Ο υπολογισμός του κόστους μιας ελληνικής εξόδου είναι κατ’ εκτίμηση, αλλά το μερίδιο της Γερμανίας θα μπορούσε να φτάσει τα 110 δισ. ευρώ ή το 4% του ΑΕΠ.
Εκ πρώτης όψεως θα μπορούσε να είναι ευκαιρία, διότι οι Γερμανοί φορολογούμενοι δεν θα αναλάμβαναν επ’ αόριστον υποχρεώσεις έναντι της Ελλάδας. Ωστόσο, θα αποτελούσε απόδειξη ότι μια χώρα μπορεί να εγκαταλείψει το ευρώ, γεγονός που θα πανικοβάλει τις αγορές. Ιρλανδία, Πορτογαλία, Κύπρος και Ισπανία επίσης οφείλουν σε ξένους επενδυτές περίπου 80% – 100% του ΑΕΠ και ένας λόγος που οι επενδυτές δεν τις έχουν εγκαταλείψει είναι η πεποίθηση ότι το ευρώ δεν θα διασπαστεί. Η εκπαραθύρωση της Ελλάδας θα διέλυε αυτή την πεποίθηση αυξάνοντας κατακόρυφα το κόστος δανεισμού στη νότια Ευρώπη. Με την ενιαία αγορά να απειλείται και μια μεγάλη ύφεση να καραδοκεί, η κ. Μέρκελ θα δεχόταν τεράστια πίεση να πληρώσει όσο-όσο για να σώσει τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης. Δεν θα έχει τον χρόνο για να διαπραγματευτεί μια συμφωνία για δημοσιονομική πειθαρχία και η διάσωση ουσιαστικά θα είναι λευκή επιταγή.
Το σχέδιο Β΄
Ενα τολμηρότερο σχέδιο Β΄ θα περιλάμβανε ακρωτηριασμό πολύ πιο πάνω από το σημείο μόλυνσης, δηλαδή έξωση και της Ισπανίας, Ιρλανδίας, Πορτογαλίας και Κύπρου. Η Ιταλία η οποία χρωστάει σε ξένους επενδυτές μόνο το 21% του ΑΕΠ μάλλον θα απέφευγε το τσεκούρι: ακόμη και με το υψηλό χρέος και τη χρόνια χαμηλή ανταγωνιστικότητα, η κ. Μέρκελ θα αναγνωρίσει ότι η Ευρωζώνη δεν μπορεί να λειτουργήσει πολιτικά χωρίς την Ιταλία. Το κόστος του σχεδίου Β΄ θα ήταν υψηλό. Αν προσθέσει κανείς τα ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ, τις οφειλές αυτών των χωρών στο Ευρωσύστημα, τη διαγραφή των δανείων διάσωσης και ένα πακέτο βοήθειας προς τις χώρες που ωθούνται σε έξωση, τότε το κόστος για Ισπανία, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Κύπρο και Ελλάδα ανέρχεται περίπου στο 1,15 τρισ. ευρώ. Η Γερμανία θα πρέπει να δώσει χρήματα και στις τράπεζές της, που θα υποστούν μεγάλες ζημίες στις πέντε χώρες που θα φύγουν από το ευρώ. Συνολικά το κόστος για τη Γερμανία θα μπορούσε να είναι 500 δισ. ευρώ ή το 20% του ΑΕΠ. Ωστόσο, η λευκή επιταγή για την υπεράσπιση των τεσσάρων χωρών μετά τη χαοτική έξωση της Ελλάδας μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερη, ενώ η ευρύτερη διάλυση της Ευρωζώνης θα είχε ως αποτέλεσμα μια καλύτερα συντονισμένη και ευκολότερα υπερασπίσιμη Ευρωζώνη.
Νέες αντιφατικές δηλώσεις
Σε νέες αντιφατικές δηλώσεις σχετικά με την Ευρωζώνη προέβησαν χθες παράγοντες της Γερμανίας. Το πρώην μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ Οτμαρ Ισινγκ εκτίμησε ότι το ευρώ θα έπρεπε να αρχίσει με λιγότερα κράτη-μέλη και υποστήριξε ότι όσες χώρες δυσκολεύονται πρέπει να αποχωρήσουν. Αντιθέτως ο νέος επικεφαλής του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών Μαρσέλ Φράτσερ δήλωσε ότι η Ευρωζώνη πρέπει όχι μόνο να μη συρρικνωθεί, αλλά και να διευρυνθεί. Ο κ. Φράτσερ, μιλώντας στον γερμανικό Τύπο, επισήμανε ότι θα ήθελε να δει μακροπρόθεσμα έναν ευρωπαϊκό νομισματικό χώρο, στον οποίο θα συμμετέχουν και τα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε. Τονίζει επίσης ότι αυτό που προέχει σήμερα είναι να αποτραπεί η επέκταση της κρίσης και για τις χώρες του Νότου, αναφέρει δε ότι «το ζήτημα είναι να υλοποιηθούν με ταχύ ρυθμό οι μεταρρυθμίσεις» που έχουν δρομολογήσει. Αντιθέτως, ο κ. Ισινγκ χαρακτήρισε «εκβιασμό» την πολιτική ότι καμία χώρα δεν πρέπει να φύγει από την Ευρωζώνη. Εκτίμησε επίσης ότι το «σπάσιμο της Ευρωζώνης θα είναι μεγάλη καταστροφή, χωρίς αμφιβολία» και πρόσθεσε ότι «αντίστοιχο σενάριο τρόμου» είναι η νομισματική ένωση. Τάχθηκε τέλος κατά της παρέμβασης της ΕΚΤ, λέγοντας ότι το να εναποθέτεις παραπάνω ελπίδες στην ΕΚΤ για να διασώσει κράτη είναι πολύ επικίνδυνο και η κεντρική τράπεζα θα πρέπει να αποφύγει το ενδεχόμενο να πρέπει να σώσει την Ευρωζώνη.