Αν η Ελλάδα είναι ο «κακοπληρωτής» μεταξύ των οφειλετίδων χωρών της νότιας Ευρώπης, η Φινλανδία είναι ο στρυφνός εταίρος των πιστωτριών χωρών της βόρειας. Επέμεινε σε ειδικούς όρους για τη συνεισφορά της στα πακέτα στήριξης της Ευρωζώνης από τα μέσα του 2011 λαμβάνοντας εγγυήσεις για τα δάνεια που παρείχε. Υπουργοί της αποφεύγουν την υψηλή ρητορική για την ευρωπαϊκή ενότητα. Ο υπουργός Εξωτερικών προκάλεσε σάλο πρόσφατα διατεινόμενος πως η Φινλανδία έχει καταρτίσει προληπτικά σχέδια για τη διάλυση του ευρώ.
Από μια οπτική, δύσκολο να καταλάβουμε γιατί η Φινλανδία είναι τόσο επιθετική. Η χώρα άνθησε για το μεγαλύτερο μέρος της πρώτης δεκαετίας μετά το 1999, όταν εντάχθηκε στην Ευρωζώνη. Και παρότι υπέφερε στην ύφεση του 2008/09, έκτοτε ανέκαμψε δυναμικά. Η ανεργία έχει υποχωρήσει από το ζενίθ του 8,7%, στις αρχές του 2010, στο 7,5%. Οι αγορές του Ελσίνκι σφύζουν από καταναλωτές και οι λιανικές πωλήσεις όλης της χώρας είναι υγιείς. Η ανάκαμψη ενισχύεται από τις ισχυρές καταναλωτικές δαπάνες, τις οποίες στηρίζει η εύρωστη αγορά κατοικίας. Το χρηματοοικονομικό σύστημα είναι αξιοπρεπές.
Αλλά και τα δημόσια οικονομικά της χώρας είναι υγιή, ιδίως σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρωζώνη. Από τις έξι εναπομείνασες χώρες με βαθμολογία ΑΑΑ μεταξύ των «17», είναι η μόνη που δεν κινδυνεύει με υποβάθμιση, σύμφωνα με τη Moody’s. Το δημόσιο χρέος ανέρχεται μόλις στο 50% του ΑΕΠ, πολύ χαμηλότερο από το γερμανικό 80%, ενώ το έλλειμμα κινείται φέτος στα επίπεδα του 1% του ΑΕΠ, που ωχριούν μπροστά σε εκείνα των υπολοίπων της Ευρώπης.
Από μια άλλη οπτική, ωστόσο, οι επιδόσεις της Φινλανδίας μοιάζουν απογοητευτικές. Εναλλακτικός προορισμός του Ελσίνκι για τα τερατώδη κρουαζιερόπλοια του Κόλπου της Φινλανδίας είναι στα δυτικά η Στοκχόλμη. Σε αντίθεση με τη Φινλανδία, η Σουηδία επέλεξε να μην υιοθετήσει το ευρώ. Προ κρίσης, αυτό είχε ελάχιστη σημασία. Αμφότερες οι χώρες πήγαιναν καλά ή μάλλον οι επιδόσεις της Φινλανδίας ήταν καλύτερες. Την περασμένη πενταετία, ωστόσο, η ζυγαριά έγειρε εις βάρος της.
Οι Φινλανδοί υπέστησαν πολύ βαθύτερη ύφεση από τους Σουηδούς και η ανάκαμψη της χώρας υπήρξε λιγότερο θεαματική. Επιπλέον, τον τελευταίο καιρό η φινλανδική οικονομία γίνεται πιο ασταθής: το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 1% το δεύτερο τρίμηνο στη Φινλανδία, ενώ αυξήθηκε κατά 1,4% στη Σουηδία. Το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 0,5% το 2012, ενώ εκείνο της Σουηδίας κατά 1,3%. Επίσης, η Σουηδία συνεχίζει να παρουσιάζει υγιές πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών (7% του ΑΕΠ το 2011), ενώ η Φινλανδία παρουσίασε πέρυσι έλλειμμα για πρώτη φορά από το 1993.
Μέρος όλων αυτών οφείλονται στη Nokia, τον προβληματικό αστέρα της κινητής τηλεφωνίας, της οποίας η συνεισφορά στο φινλανδικό ΑΕΠ έχει συρρικνωθεί στο ένα όγδοο του προ δεκαετίας ζενίθ. Υπάρχουν όμως και άλλοι λόγοι. Βασικές βιομηχανίες, όπως της ξυλείας και του χάρτου, έχουν κακές επιδόσεις. Η κεντρική τράπεζα υποστηρίζει ότι ένας βασικός λόγος για τον οποίο οι εξαγωγές κινούνται άσχημα είναι η απώλεια ανταγωνιστικότητας: το κόστος ανά μονάδα εργασίας εκτινάχθηκε κατά 20% την περασμένη πενταετία.
Στο ζοφερό κλίμα προστίθενται και οι προοπτικές της οικονομίας σε βάθος χρόνου. Σε έρευνα που δόθηκε στη δημοσιότητα φέτος, ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι το ΑΕΠ θα αυξάνεται μόλις κατά 1,7% ετησίως την περίοδο 2016-30. Και οι συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις της χώρας προς έναν ταχέως γηράσκοντα πληθυσμό θα αυξάνονται ραγδαία, όσο θα αποσύρεται από την αγορά εργασίας η γενιά που γεννήθηκε μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι Φινλανδοί ίσως δεν ονειρεύονται ένα μέλλον εκτός ευρώ, όμως η απροθυμία τους να βοηθήσουν τους κάνει χαρακτηριστικό παράδειγμα της «διασωστικής κόπωσης» που πλήττει πλέον μεγάλο μέρος της βόρειας Ευρώπης. Αυτή η απροθυμία είναι ένας λόγος για τον οποίο η αισιοδοξία των αγορών για την κρίση του ευρώ μπορεί να μην κρατήσει πέρα από τον Σεπτέμβριο.