Ο Τζoν Ελκαν δεν έχει ακόμη κλείσει τα σαράντα και ήδη έχει δείξει δείγματα πως διαδέχθηκε επάξια τον παππού του, τον θρυλικό μεγιστάνα Τζιάνι Ανιέλι, στο πηδάλιο της οικογενειακής αυτοκινητοβιομηχανίας Fiat. Δεν επρόκειτο για μια απλή μεταβίβαση της «εξουσίας» στον νεότερο των Ανιέλι, οι οποίοι ελέγχουν την εταιρεία επί 115 έτη. Ο 37χρονος πρόεδρος της Fiat προσέδωσε πραγματικά παγκόσμια διάσταση στις δραστηριότητές της. Εχει επιλέξει για τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου τον Σέρτζιο Μαρκιόνε, ο οποίος απέκτησε πρόσφατα και το τελευταίο τμήμα της αμερικανικής Chrysler, τον οποίο δεν ήλεγχε. Με αυτήν ως μοχλό επανέφερε τη Fiat στις ΗΠΑ μετά πολυετή απουσία της, ενώ η Chrysler δανείζεται την τεχνογνωσία της στα μικρά αυτοκίνητα.
Ο κ. Μαρκιόνε αποκάλυψε πως πρόθεσή του είναι η μετοχή του νέου ομίλου να τελεί υπό διαπραγμάτευση στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης και να έχει κεντρικά γραφεία στις ΗΠΑ. Στην Ιταλία, κρατά επί σειρά ετών η διαμάχη της εργοδοσίας της Fiat και των συνδικάτων της, τα οποία της προσάπτουν ότι στοχεύει να μετακινήσει την παραγωγή αυτοκινήτων της εκτός Ευρώπης. Η εργοδοσία αντιτείνει το υψηλό κόστος παραγωγής και την ελλιπή αποδοτικότητα. Στην Chrysler υπάρχει ένα πολύ τραυματικό προηγούμενο: η αποτυχημένη συγχώνευσή της με την Daimler. Το 2007 η Daimler αποχώρησε με τεράστιες ζημίες για την Chrysler, κατόπιν την αγόρασαν τα επενδυτικά κεφάλαια Cerberus, το 2009 πτώχευσε και μετά ενέσκηψε η Fiat. Οι Ιταλοί, στη χειρότερη στιγμή της κρίσης με την αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία σχεδόν συνολικά να πτωχεύει, μπήκαν στο παιχνίδι με ίδιους πόρους. Σταδιακά απέκτησαν το 58,5% της Chrysler και πριν από λίγες ημέρες αγόρασαν και το εναπομείναν 41,5% από το Ταμείο Περίθαλψης των Συνταξιούχων της εταιρείας.
Δυσκολίες
H ευρωπαϊκή αγορά δεν έχει μέλλον για τις αυτοκινητοβιομηχανίες, ενώ αντίθετα η αμερικανική έχει αναζωογονηθεί. Ο Τζον Ελκαν, ως πρόεδρος της Fiat, επισήμανε πως αυτή έχει δραστικά περιορίσει την εξάρτησή της από την Ευρώπη στο 24% των εσόδων της για το 2012 εν συγκρίσει με το 90% προηγουμένως. Η Chrysler, εν τω μεταξύ, το τρίτο τρίμηνο είχε αυξημένα κέρδη 20%, κυρίως λόγω των αγροτικών αυτοκινήτων στις ΗΠΑ. Αυτά, βέβαια, δεν είναι δημοφιλή στην Κίνα ή την Ινδία. Πάντως, ο Τζον Ελκαν θέλει τον Σέρτζιο Μαρκιόνε στη θέση του τουλάχιστον μία τριετία για να εδραιώσει τη συνένωση με την Chrysler και να κινηθεί επιθετικά στις μείζονες αγορές Κίνας και Ινδίας. «Πάντοτε ήξερα πως η ζωή της Fiat ήταν πολύ ασταθής και ταραχώδης, αλλά σήμερα αισθάνομαι πως μπροστά μας έχουμε ένα μέλλον ευοίωνο, το οποίο δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε πριν από μερικά χρόνια», δήλωσε ο κ. Ελκαν στην τελευταία Εκθεση Αυτοκινήτου στο Ντιτρόιτ.
Ο καθηγητής διοίκησης επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο Μπικόκα του Μιλάνου, Αντρέα Τζιουριτσίν, θεωρεί πως «η επιλογή Ελκαν είναι ορθή, γιατί με την εξαγορά της Chrysler στις ΗΠΑ διέσωσε τη Fiat από τα λάθη των Ανιέλι στο παρελθόν, προσφέροντας διέξοδο στην παγκόσμια αγορά». Η ερμηνεία αυτή, πάντως, δεν βρίσκει σύμφωνους πολλούς στην έδρα της αυτοκινητοβιομηχανίας. «Οι Ανιέλι εγκαταλείπουν την Ιταλία και οι σημερινοί εκπρόσωποι της οικογένειας υιοθετούν ενοχλητική στάση», εξομολογείται ο ιδρυτής της φημισμένης εταιρείας δερματίνων ειδών Tod’s, Ντιέγκο ντελά Βάλε. «Η Fiat πήρε ό,τι ήθελε από την Ιταλία και έπρεπε να της δώσει κάτι».
Ο 37χρονος Τζον Ελκαν δεν μοιράζεται μόνο το όραμα για το μέλλον της εταιρείας του με τον Σέρτζιο Μαρκιόνε, αλλά και το ότι είναι αμφότεροι πολίτες του κόσμου. Ο 61χρονος Μαρκιόνε γεννήθηκε στην Ιταλία και μεγάλωσε στον Καναδά, ενώ πέρασε πολλά χρόνια στη Γενεύη ως επικεφαλής της ελβετικής SGS. Ο Τζον Ελκαν γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη και μεγάλωσε στη Βρετανία, τη Βραζιλία, τη Γαλλία και την Ιταλία.
Αναλαμβάνοντας τα ηνία της εταιρείας πριν από δέκα χρόνια, το 2004, και μόλις στα 27 του χρόνια, έκανε τη μεγάλη «επανάσταση», προσλαμβάνοντας τον Σέρτζιο Μαρκιόνε. Ο τελευταίος, πάντως, αμέσως μετά την τοποθέτησή του έσπευσε να κλείσει την αποτυχημένη συνεργασία της Fiat με την General Motors. Πούλησε το μερίδιο που κατείχε η πρώτη στη δεύτερη, εξασφαλίζοντας την απολύτως αναγκαία ρευστότητα 2 δισ. δολαρίων. Το ποσό έδωσε το περιθώριο στη Fiat να αναπτύξει το αυτοκίνητο πόλης Fiat 500, ως υπόμνηση του πρώτου μεταπολεμικού δημοφιλέστατου μοντέλου της.
Σφραγίδα Ανιέλι
«Ο Τζον Ελκαν θέλει να αφήσει τη σφραγίδα του στην οικογενειακή επιχείρηση, όπως και ο παππούς του Τζιάνι Ανιέλι και προς το παρόν το επιτυγχάνει», παρατηρεί ο πανεπιστημιακός Τζιουζέπε Μπέρτα, ο οποίος ήταν υπεύθυνος των αρχείων της Fiat. Επίσης, ο Τζον Ελκαν είναι διευθύνων σύμβουλος του Exor, του οικογενειακού επενδυτικού ομίλου, στον οποίο επίσης επενέβη. Το 2012 προσέλαβε γενικό διευθυντή τον Ελβετοαμερικανό με ιρανικές ρίζες Σαχριάρ Τατζμπακάς, βάζοντας άλλη μία κοσμοπολίτικη πινελιά στο στελεχικό δυναμικό των επιχειρήσεων Ανιέλι. Επιπλέον ο κ. Ελκαν ελέγχει και το 64% της Γιουβέντους και το 4,7% του The Economist.
Οταν ο παππούς του ζούσε ακόμη, τον ακολουθούσε κατά πόδας στα γραφεία της Fiat ή στο κότερό του. «Του έκανα συνεχώς ερωτήσεις και εκείνος δεν μου αρνήθηκε ποτέ», εξομολογήθηκε κάποτε στο ΤΙΜΕ.
Σπούδασε στο πολυτεχνείο του Τορίνο και αργότερα έλαβε τίτλο ισοδύναμο με μεταπτυχιακό από το εκπαιδευτικό ινστιτούτο στελεχών της General Motors.
Πριν από τα 21 εντάχθηκε ως μέλος στο Δ.Σ. της Fiat. Προηγουμένως εργάστηκε, χωρίς να τον γνωρίζει κανείς, στο εργοστάσιο της Fiat στην Πολωνία και τη Βρετανία.
Ο Τζον Ελκαν είναι γιος της κόρης του Τζιάνι, Μαργκερίτα, από τον πρώτο της γάμο με τον Γαλλοϊταλό δημοσιογράφο Αλάν Ελκαν – ύστερα ακολούθησαν και άλλα παιδιά. Η ίδια είχε αντιδικήσει με την υπόλοιπη οικογένεια για τα περιουσιακά. Ο κ. Ελκαν διαθέτει τη φινέτσα και την κομψότητα των Ανιέλι. Ωστόσο, δεν χρησιμοποιεί το ιδιωτικό του τζετ για ένα δείπνο στο Σεν Μόριτζ, όπως ο παππούς του, αλλά για να παρακολουθεί τις διεθνείς δραστηριότητες της Fiat. Ομως, έχει σαν κι αυτόν καλές επιδόσεις στην ιστιοπλοΐα, αλλά και στο ποδόσφαιρο. Φροντίζει να επιστρέφει λογική ώρα το βράδυ στο σπίτι του, για να βλέπει την οικογένειά του. Είναι παντρεμένος με τη Λαβίνια Μπορομέο, γόνο αριστοκρατικής οικογένειας, και έχουν τρία παιδιά.