Ποιος θα είναι ο επόμενος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών; Την απάντηση θα τη δώσει η κάλπη της 3ης Νοεμβρίου. Είτε επανεκλεγεί ο Τραμπ για δεύτερη θητεία, είτε ο Μπάιντεν ανακηρυχθεί στον 46ο πρόεδρο των ΗΠΑ, το σίγουρο είναι ότι ο επόμενος πλανητάρχης θα κληθεί να επαναφέρει σε τροχιά ανάκαμψης μια οικονομία με βαθιές πληγές από την υγειονομική κρίση που έχει προκαλέσει η νόσος Covid-19, οδηγώντας σε ρεκόρ χαμένων θέσεων εργασίας και «έκρηξη» σε ιατρικά και νοσηλευτικά έξοδα. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να αντιμετωπίσει και άλλες οικονομικές παθογένειες, που υπήρχαν προτού ξεσπάσει η πανδημία.
Πόσο φιλόδοξα είναι τα σχέδια των δύο υποψηφίων; Τόσο ο Τραμπ, όσο και ο Μπάιντεν θέλουν να πείσουν τους Αμερικανούς ότι μπορούν να βοηθήσουν την οικονομία να σταθεί ξανά στα πόδια της.
Ας δούμε πώς σκοπεύουν να το κάνουν και τα σημαντικότερα σημεία της οικονομικής ατζέντας των δύο υποψηφίων.
Επαναφορά της οικονομίας
Κατά τους πρώτους μήνες της κρίσης, το αμερικανικό Κογκρέσο ενέκρινε και στη συνέχεια ο Τραμπ υπέγραψε σε νόμο δέσμη μέτρων στήριξης, ύψους 3,4 τρισ. δολαρίων. Μεταξύ άλλων τα μέτρα προέβλεπαν οικονομική βοήθεια προς επιχειρήσεις, φυσικά πρόσωπα και τοπικές κυβερνήσεις. Από τον Μάιο, τα δύο κόμματα δεν έχουν καταφέρει να έλθουν σε συμφωνία για συμπληρωματικό πακέτο μέτρων, με λιγοστές τις ελπίδες για την έγκριση ενός δεύτερου πακέτου μέτρων στήριξης πριν από τις εκλογές. Η κυβέρνηση Τραμπ έχει αυξήσει την προσφορά της στο 1,8 τρισ. δολάρια, ποσό σημαντικά χαμηλότερο από το σημείο εκκίνησης 3,3 τρισ. δολαρίων των Δημοκρατικών. Την ίδια στιγμή, οι Ρεπουμπλικάνοι του Κογκρέσου εμφανίζονται απρόθυμοι να στηρίξουν οποιαδήποτε πρόταση άνω των 2 τρισ. δολαρίων.
Σε επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας, ο πρόεδρος Τραμπ πίεζε τις πολιτείες να άρουν το lockdown όσο το δυνατόν γρηγορότερα και παρά την αύξηση των κρουσμάτων.
Ο Τζο Μπάιντεν, από την άλλη πλευρά, είχε ταχθεί κατά βιαστικών αποφάσεων για το άνοιγμα της οικονομίας χωρίς εκτεταμένη διεξαγωγή διαγνωστικών τεστ για κορωνοϊό. Ο Μπάιντεν, πρώην αντιπρόεδρος επί θητείας Μπαράκ Ομπάμα, είχε την εποπτεία στα μέτρα τόνωσης που εφήρμοσε η κυβέρνηση μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Ο υποψήφιος των Δημοκρατικών υποστηρίζει ότι νοικοκυριά και τοπικές κυβερνήσεις χρειάζονται περισσότερη στήριξη ώστε να καταφέρουν να επιστρέψουν σε πορεία ανάκαμψης. Σε επίπεδο ανακούφισης, έχει υποσχεθεί ότι θα μοιράσει επιταγές σε τουλάχιστον πέντε εκατ. Αμερικανούς, κατ’ αναλογία με τις επιταγές των 1.200 δολαρίων που είχε αποστείλει ο Τραμπ.
Παρότι ο Τραμπ προτείνει ότι στα συμπληρωματικά μέτρα θα πρέπει να περιλαμβάνεται μείωση των εργοδοτικών εισφορών που χρηματοδοτούν το πρόγραμμα κοινωνικής ασφάλισης, ο Μπάιντεν προτείνει μεγαλύτερη χρηματοδότηση των πολιτειών με χρήματα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για την κάλυψη των επιδομάτων ανεργίας.
Εμπόριο
Και οι δύο υποψήφιοι έχουν καταστήσει σαφές ότι θέλουν να ενισχύσουν την αμερικανική μεταποίηση. Ας μην ξεχνάμε ότι το σύνθημα του Τραμπ «πρώτα η Αμερική» ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που τον ανέδειξαν στην εξουσία στις εκλογές του 2016. Εμμένοντας στη συγκεκριμένη θέση, κήρυξε πόλεμο σε όλους τους μεγάλους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ και κυρίως εναντίον της Κίνας, επιβάλλοντας δασμούς σε κινεζικά αγαθά που εισάγονται στην Αμερική. Το 2017, με απόφασή του, οι ΗΠΑ αποχώρησαν από την εμπορική συμφωνία TPP με τις χώρες του Ειρηνικού, ενώ επαναδιαπραγματεύθηκαν την εμπορική συμφωνία NAFTA με Καναδά και Μεξικό, καταλήγοντας στη νέα συμφωνία USMCA.
Mε αφορμή την πανδημία του κορωνοϊού, ο Τραμπ υποστήριξε ότι οι δυσκολίες της Αμερικής στην προμήθεια ιατροφαρμακευτικού υλικού αποτελούν ακόμη έναν λόγο που θα πρέπει οι αμερικανικές επιχειρήσεις να επαναπατρίσουν δραστηριότητες σε αμερικανικό έδαφος.
O Μπάιντεν από την πλευρά του προτείνει το δικό του Made-in-America σχέδιο για ενίσχυση της αμερικανικής μεταποίησης, με τη δέσμευση ότι θα δαπανήσει τουλάχιστον 700 δισ. δολάρια σε αμερικανικής προέλευσης προϊόντα και βιομηχανική έρευνα.
Παράλληλα έχει προτείνει την αύξηση του φόρου στο 30,8% στα κέρδη από προϊόντα που κατασκευάζονται στο εξωτερικό και πωλούνται στις ΗΠΑ, καθώς και την παροχή κινήτρων στις επιχειρήσεις να διατηρήσουν θέσεις εργασίας σε αμερικανικό έδαφος.
Οι επιχειρήσεις επιβαρύνονται με συντελεστή 21%, ο οποίος είχε μειωθεί επί θητείας Τραμπ.
Ως γερουσιαστής, ο Μπάιντεν είχε ψηφίσει το 1993 υπέρ της NAFTA, μιας εμπορικής συμφωνίας που είχε εν μέρει βοηθήσει τα μεξικανικά εργοστάσια να αποκτήσουν πρόσβαση στην αμερικανική αγορά. Επιπλέον, είχε ασκήσει κριτική στον πόλεμο δασμών που είχε ανοίξει ο Τραμπ σε βάρος της Κίνας, με το επιχείρημα ότι είναι εις βάρος των Αμερικανών καταναλωτών και αγροτών. Παρ’ όλα αυτά, το 2018 κάλεσε για «αντίποινα»
εναντίον χωρών όπως η Κίνα που ασκεί αθέμιτο ανταγωνισμό με το να επιδοτεί κινεζικές επιχειρήσεις και επιτρέπει την κλοπή δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.
Φόροι
Ο Αμερικανός πρόεδρος, πρώην επιχειρηματίας στο real-estate, προχώρησε το 2017 σε ιστορική φορολογική μεταρρύθμιση, μειώνοντας το συντελεστή φορολόγησης για τις επιχειρήσεις στο 21% από 35%. Για τα φυσικά πρόσωπα, απλοποίησε το φορολογικό σύστημα, μειώνοντας τους συντελεστές φόρου εισοδήματος στο 37% από 39,6% για τα υψηλά εισοδήματα, στο 32% από 33% στην αμέσως επόμενη κλίμακα, στο 24% από 28% για τα μεσαία εισοδήματα, στο 22% από 25% και στο 12% από 15% για τα κατώτερα εισοδήματα. Ο συντελεστής για τα φυσικά πρόσωπα στον πάτο της κλίμακας παρέμεινε στο 10%. Παράλληλα, θέσπισε φοροελαφρύνσεις σε οικογένειες με παιδιά και έξοδα περίθαλψης.
Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Τραμπ υποσχέθηκε την παρουσίαση του σχεδίου «Φορο-ελαφρύνσεις 2.0», κάτι που έως τώρα δεν έχει κάνει. Μια από τις προτάσεις που εκτιμάται ότι θα περιλαμβάνει είναι και η μείωση 10% των φόρων για τα μεσαία εισοδήματα, σύμφωνα με τον οικονομικό σύμβουλο, Λάρι Κούντλοου.
Πίνακας 1. Έλλειμμα, κρατικές δαπάνες και φορολογικά έσοδα βάσει της οικονομικής ατζέντας Τραμπ(προβλέψεις/ σε δισ. δολάρια)
Από την πλευρά του, ο υποψήφιος των Δημοκρατικών για το προεδρικό αξίωμα υποστηρίζει ότι οι φοροελαφρύνσεις της κυβέρνησης Τραμπ ωφέλησαν κυρίως τους πλουσίους και τις επιχειρήσεις. Γι’ αυτό και έχει δεσμευθεί ότι θα καταργήσει κάποιες από αυτές, επαναφέροντας τον φορολογικό συντελεστή για τους μεγαλο-εισοδηματίες στο 39,6% από 37%. Σε αυτήν την κατηγορία υπάγονται τα εισοδήματα από 518.400 δολάρια και άνω και 622.000 δολάρια για παντρεμένα ζευγάρια. Εάν εκλεγεί πρόεδρος, στα φορολογικά του σχέδια περιλαμβάνεται και η αύξηση των εργοδοτικών εισφορών και οι φόροι ακινήτων.
Παράλληλα, σχεδιάζει την αύξηση του συντελεστή εταιρικής φορολόγησης από το 21% στο 28%, την επιβολή κυρώσεων στους φορολογικούς παραδείσους και αύξηση της φορολογίας στα κέρδη από δραστηριότητες στο εξωτερικό.
Ο Μπάιντεν τάσσεται υπέρ της αύξησης του εθνικού κατώτατου μισθού στα 15 δολάρια την ώρα από 7,25 δολάρια, επεκτείνοντας κάποιες φοροελαφρύνσεις για τους εργαζομένους χαμηλών εισοδημάτων.
Ο Τραμπ, από την πλευρά του, έχει αποκλείσει την αύξηση φόρων ενόσω η οικονομία είναι σε φάση ανάκαμψης.
Πίνακας 2. Έλλειμμα, κρατικές δαπάνες και φορολογικά έσοδα βάσει της οικονομικής ατζέντας Μπάιντεν(προβλέψεις/ σε δισ. δολάρια)
«Πράσινες» επενδύσεις -Πολιτική για το κλίμα
Ο υποψήφιος των Δημοκρατικών για το προεδρικό αξίωμα θέλει να δαπανήσει περίπου 2 τρισ. δολάρια σε ορίζοντα δεκαετίας σε έργα για τη βελτίωση των υποδομών, μεταφορές με μηδενικές εκπομπές ρύπων, την ανέγερση βιοκλιματικών-ενεργειακών κατοικιών, καθώς και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στον κλάδο καθαρής ενέργειας.
Η ενεργειακή ατζέντα του Μπάιντεν εστιάζει στην αύξηση της παραγωγής μέσω ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και κίνητρα για ηλεκτροκίνηση. Στην ατζέντα περιλαμβάνονται και σχέδια για εκσυγχρονισμό του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας και η δημιουργία ενός εθνικού δικτύου σταθμών φόρτισης μπαταριών για ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα. Εάν εκλεγεί, έχει δεσμευθεί ότι θα εφαρμόσει προγράμματα επιδότησης των Αμερικανών καταναλωτών για την αγορά ηλεκτροκίνητων οχημάτων, ενώ μεγαλύτερο μέρος του οικιακού ηλεκτρικού ρεύματος θα προέρχεται από ΑΠΕ, όπως ηλιακή και αιολική ενέργεια.
Ο Τραμπ, από την άλλη πλευρά, υπόσχεται αύξηση των δαπανών για έργα υποδομών, όπως κατασκευές αυτοκινητοδρόμων, γεφυρών και αεροδρομίων, φαίνεται όμως ότι η ατζέντα του δεν περιλαμβάνει «πράσινες» επενδύσεις ή κάποιο σχέδιο για το κλίμα.
Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει χαρακτηρίσει «φάρσα» την κλιματική αλλαγή, ενώ επί θητείας του απέσυρε τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα. Στην ιστοσελίδα της
προεκλογικής του καμπάνιας έχει αναρτηθεί μια ενεργειακή ατζέντα που εστιάζει στην επέκταση των γεωτρήσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου, τόσο επί αμερικανικού εδάφους όσο και offshore, συμπεριλαμβανομένου και του Εθνικού Καταφυγίου Άγριας Ζωής στην Αλάσκα. Η πλατφόρμα των Ρεπουμπλικάνων για τις εκλογές του 2016, η οποία εν μέρει υιοθετήθηκε και σε αυτή την προεκλογική εκστρατεία, αναφέρει ότι «η κλιματική αλλαγή απέχει μακράν από το να θεωρηθεί από τα πιεστικότερα ζητήματα εθνικής ασφαλείας για τη χώρα», χαρακτηρίζοντας την ατζέντα για το κλίμα του πρώην προέδρου, Μπαράκ Ομπάμα «θρίαμβο του εξτρεμισμού έναντι της κοινής γνώμης».
(Πηγή: Νational Geographic)
Στέγαση
Ο υποψήφιος των Δημοκρατικών έχει προτείνει επενδύσεις 640 δισ. δολαρίων μέσα στην επόμενη δεκαετία για προγράμματα προσιτής στέγασης, προσβάσιμα και για άτομα που ανήκουν σε κοινωνικά ευάλωτες ομάδες, με στόχο να μπει τέλος στις πρακτικές διακρίσεων στην αγορά στέγης. Οι πολιτείες που θα λαμβάνουν ομοσπονδιακά κονδύλια μέσω συγκεκριμένων επιδοτήσεων θα πρέπει να αναπτύσσουν στρατηγική χωροταξικών πολιτικών(inclusionary zoning). Η ατζέντα Μπάιντεν περιλαμβάνει και τη σύσταση ενός ταμείου 100 δισ. δολαρίων για την ανέγερση οικονομικά προσιτών κατοικιών, καθώς και τη δημιουργία επιστρεπτέας πίστωσης φόρου έως και 15.000 δολαρίων για την αγορά πρώτης κατοικίας. Επίσης, τη χορήγηση στεγαστικών vouchers σε κάθε οικογένεια που πληροί τα σχετικά κριτήρια ώστε να μην χρειάζεται να καταβάλλουν περισσότερο από το 30% του εισοδήματός τους για ενοίκιο στέγης. Τα κριτήρια βασίζονται στο ετήσιο εισόδημα και μέλη οικογένειας.
Όσον αφορά τον πρόεδρο Τραμπ, το καλοκαίρι ανακάλεσε το νόμο Ομπάμα περί δίκαιης στέγασης. Επί προεδρίας Τραμπ, τα υπουργεία Οικονομικών και Αστικής Ανάπτυξης κατέθεσαν προτάσεις για το άνοιγμα της αγοράς στέγης σε ανταγωνισμό από ιδιωτικές επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο των προτάσεων, παύουν να είναι υπό κρατικό έλεγχο οι Fannie Mae και Freddie Mac, εταιρείες που έχουν στην κατοχή τους το ήμισυ των ενυπόθηκων δανείων στις ΗΠΑ. Για να πάψουν όμως να είναι υπό κρατικό έλεγχο, οι Fannie και Freddie θα πρέπει να διαθέτουν επαρκή κεφάλαια για την κάλυψη μελλοντικών ζημιών.
Υγεία
Μια από τις βασικές προτεραιότητες του Μπάιντεν όσον αφορά την υγεία είναι η προστασία του Νόμου περί Προσιτής Περίθαλψης -ο περίφημος νόμος Obamacare, καθώς και η δυνατότητα δημόσιας ασφάλισης και περίθαλψης, όπως το Medicare για όλους τους Αμερικανούς. Αυτή τη στιγμή, τα ομοσπονδιακά προγράμματα ασφάλισης είναι διαθέσιμα για συγκεριμένες πληθυσμιακές ομάδες, όπως οι Αμερικανοί άνω των 65 ετών.
Δεύτερον, προτείνει τη μείωση του κόστους υγειονομικής κάλυψης από το 9,86% του συνολικού εισοδήματος στο 8,5% και την ανάκληση του νόμου που δεν επιτρέπει στο Medicare να διαπραγματεύεται χαμηλότερες τιμές με τις φαρμακευτικές εταιρείες.
Ο Τραμπ, από την άλλη πλευρά, είχε επανειλημμένως προσπαθήσει να ακυρώσει το Obamacare, ενώ δεν έχει παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο νόμο για την Υγεία.
Επί προεδρίας του, υπέγραψε εκτελεστική εντολή που υποχρεώνει τα νοσοκομεία να αποκαλύπτουν τις χρεώσεις που διαπραγματεύονται με τις ασφαλιστικές εταιρείες.