Τα δύσκολα χρόνια των «ισχνών αγελάδων» προοιωνίζονται για τους Ευρωπαίους οι εκτιμήσεις σχετικά με το πόσο ψηλά θα φθάσει το κόστος της ενεργειακής κρίσης για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά, αλλά και για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που ήδη γονατίζουν από τις υψηλές τιμές της ενέργειας. Ανάμεσά τους οι τουλάχιστον δυσοίωνοι υπολογισμοί της Goldman Sachs, που εκτιμά πως οι λογαριασμοί του ηλεκτρικού ρεύματος για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά θα αυξηθούν κατά 2 τρισ. ευρώ στις αρχές του επόμενου έτους. Προβλέπει επίσης πως στην κορύφωση της κρίσης οι λογαριασμοί της ηλεκτρικής ενέργειας θα ανέλθουν στο 15% του ΑΕΠ της Ευρώπης και προεξοφλεί πως οι επιπτώσεις αυτής της ενεργειακής κρίσης θα είναι μεγαλύτερες ακόμη και από εκείνες της πετρελαϊκής κρίσης της δεκαετίας του 1970. Ο επενδυτικός κολοσσός εκτιμά, πάντως, πως θα μπορούσε να ανακουφίσει τους καταναλωτές η επιβολή πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου, όταν αυτό χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας εφόσον υπολογίζει πως έτσι θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν περίπου 650 δισ. ευρώ από τους λογαριασμούς του ρεύματος σε όλη την Ε.Ε.
Σύμφωνα με την Bank of America, το κόστος της ενέργειας για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες θα εκτοξευθεί κατά περισσότερο από 500%.
Την άποψη αυτή συμμερίζεται και η Bank of America, που τάσσεται υπέρ της επιβολής πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου όταν πρόκειται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Καλεί την Ε.Ε. να λάβει μέτρα στήριξης για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά που, σύμφωνα με τους δικούς της υπολογισμούς, θα δουν να εκτοξεύονται οι λογαριασμοί του ηλεκτρικού ρεύματος κατά περισσότερο από 2.000 ευρώ στη διάρκεια του επόμενου έτους. Εξίσου δυσοίωνη είναι, άλλωστε, η εκτίμησή της για την επιβάρυνση που θα υποστούν οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες, καθώς θα εκτοξευθεί το κόστος της ενέργειας κατά περισσότερο από 500%. Εξίσου αποκαρδιωτικές είναι και οι εκτιμήσεις της δεξαμενής σκέψης Bruegel, που υπολογίζει πως ο συνολικός λογαριασμός της ηλεκτρικής ενέργειας για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πλησιάσει τα 379 δισ. ευρώ. Ο χειμώνας που θα αρχίσει σε λίγο θα είναι ιδιαίτερα δύσκολος για τη Βρετανία, που έχει ήδη το υψηλότερο κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη και θα δει τους λογαριασμούς να εκτοξεύονται κατά περίπου 178%. Τριψήφιες θα είναι, άλλωστε, οι αυξήσεις στα τιμολόγια του φυσικού αερίου της Ολλανδίας, καθώς η χώρα έχει τα υψηλότερα τιμολόγια φυσικού αερίου.
Από τον Ιούλιο, άλλωστε, οικονομικοί αναλυτές του Bloomberg υπολόγιζαν πως τον χειμώνα ο λογαριασμός του ηλεκτρικού ρεύματος για την Ευρώπη θα φθάσει στα 200 δισ. ευρώ. Κατέληγαν στο ανησυχητικό αυτό ποσό χωρίς να έχουν καν λάβει υπόψη το χείριστο δυνατό σενάριο, αυτό που φαίνεται να υλοποιείται τώρα: την πλήρη διακοπή της παροχής ρωσικού αερίου από τον αγωγό Nord Stream 1.
Μέτρα στήριξης πολλών δισ. για τα νοικοκυριά
Αν και η κοινή αντίδραση της Ε.Ε. στην ενεργειακή κρίση φαίνεται να αργεί ακόμη, οι χώρες-μέλη λαμβάνουν μέτρα σε εθνικό επίπεδο σε μια προσπάθεια να προστατεύσουν τις οικονομίες τους από τη λαίλαπα της ενεργειακής κρίσης.
Η Γερμανία έχει ρίξει το βάρος στην εξοικονόμηση ενέργειας καλώντας επιχειρήσεις, νοικοκυριά, καταναλωτές και εμπορικά καταστήματα να συμμετάσχουν στην κοινή προσπάθεια για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 20%. Ετσι, ήδη από 1ης Σεπτεμβρίου η μέγιστη θερμοκρασία στα δημόσια κτίρια ορίζεται στους 10 βαθμούς, καταργείται η θέρμανση στους διαδρόμους και στα κλιμακοστάσια και το ζεστό νερό στις τουαλέτες. Στους χώρους χειρωνακτικής εργασίας η μέγιστη θερμοκρασία περιορίζεται στους 12 βαθμούς εξαιρουμένων νοσοκομείων, σχολείων και νηπιαγωγείων. Επιπλέον, δεν θα φωτίζονται πλέον τη νύχτα τα μνημεία και τα δημόσια κτίρια, ενώ θα κλείνουν οι διαφημιστικές ταμπέλες κάθε βράδυ στις 10. Οσο οι θερμοκρασίες είναι υψηλές και λειτουργεί κλιματισμός, θα παραμένουν κλειστές οι πόρτες των εμπορικών καταστημάτων. Η κυβέρνηση Σολτς έχει παράλληλα θέσει σε εφαρμογή τρία πακέτα στήριξης των γερμανικών νοικοκυριών με το τελευταίο να προβλέπει 65 δισ. ευρώ για τη στήριξη καταναλωτών και επιχειρήσεων. Προβλέπουν εκπτώσεις στα μέσα μαζικής μεταφοράς, εφάπαξ επιδόματα σε συνταξιούχους αλλά και φοροαπαλλαγές και εκπτώσεις σε επιχειρήσεις. Παράλληλα, το Βερολίνο θα χρησιμοποιήσει τα έσοδα από την επιβολή φορολογίας για τη μείωση των τιμών καταναλωτή για το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο και το κάρβουνο. Η Ιταλία έχει από την αρχή του χρόνου εγκρίνει έκτακτη βοήθεια για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις της χώρας, συνολικού ύψους 50 δισ. ευρώ. Παράλληλα, μείωσε κατά 30 λεπτά του ευρώ ανά λίτρο τους φόρους στα καύσιμα, ενέκρινε επιστροφή φόρων στις επιχειρήσεις που καταναλώνουν μεγάλη ποσότητα φυσικού αερίου όπως και τη μείωση του ΦΠΑ στο 5% για τους λογαριασμούς του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας που αποστέλλονται σε 33 εκατ. νοικοκυριά και 6 εκατ. επιχειρήσεις. Παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης να φορολογηθούν τα υπερκέρδη των ενεργειακών εταιρειών, δεν έχουν έως τώρα καταβληθεί ως φόροι παρά μόνον ένα δισ. ευρώ σε σύνολο οφειλών προς το Δημόσιο της τάξης των 10 δισ. ευρώ. Είναι ηπιότερα πάντως τα μέτρα που έχει λάβει η Ιταλία για την εξοικονόμηση ενέργειας καθώς προβλέπουν μόνον ότι στα δημόσια κτίρια η θερμοκρασία των κλιματιστικών για το καλοκαίρι δεν θα μειώνεται κάτω από τους 25 βαθμούς και του καλοριφέρ τον χειμώνα δεν θα αυξάνεται πάνω από τους 20 βαθμούς.
Η Γαλλία που δεν εξαρτάται ενεργειακά από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες χάρη στους πυρηνικούς αντιδραστήρες της, αντιμετωπίζει και αυτή πρόβλημα καθώς οι μισοί από τους αντιδραστήρες της έχουν διακόψει τη λειτουργία τους εξαιτίας τεχνικών προβλημάτων και εργασιών συντήρησης. Εχει, έτσι, αναγκασθεί να αυξήσει και την παραγωγή ενέργειας από άνθρακα αλλά η κυβέρνηση έχει εξετάσει ακόμη και τις εκ περιτροπής διακοπές ρεύματος στα νοικοκυριά για κάποιες ώρες ημερησίως. Προβλέπει, ωστόσο, οικονομικές ενισχύσεις για τα νοικοκυριά και επιβράδυνση στη λειτουργία των ενεργοβόρων βιομηχανιών της.
Η Αυστρία, τέλος, αποφάσισε προ ημερών να χορηγήσει κρατική ενίσχυση στη μεγαλύτερη ενεργειακή της χώρας ακολουθώντας τα βήματα της Γερμανίας που χορήγησε κρατική ενίσχυση στην Uniper και της Γαλλίας που κρατικοποίησε την Electricite de France. Σχεδιάζει όμως να εξοικονομήσει ενέργεια κάνοντας θυσίες που για τα δεδομένα των εθίμων που επικρατούν στις χώρες της δυτικής Ευρώπης είναι μεγάλες: δεν θα ανάψουν λαμπιόνια στο κέντρο των πόλεων τα Χριστούγεννα, στις υπαίθριες αγορές θα ανάβουν αργότερα σε σύγκριση με τις άλλες χρονιές και τα εργοστάσια της χώρας θα έχουν προετοιμαστεί για να λειτουργήσουν αντικαθιστώντας το φυσικό αέριο με πετρέλαιο.
Oι τράπεζες εγκαθιστούν γεννήτριες και κλείνουν φώτα, τα data centers αγοράζουν ντίζελ
Ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσπαθούν ακόμη να καταλήξουν σε κάποια κοινή αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, σε μια πρωτοφανή κινητικότητα επιδίδονται οι ευρωπαϊκές εταιρείες κοινής ωφελείας, τράπεζες, εταιρείες τηλεπικοινωνιών και επιχειρήσεις. Σπεύδουν να λάβουν οι ίδιες αδιανόητα έως τώρα μέτρα για να θωρακισθούν έναντι του δύσκολου χειμώνα που αρχίζει σύντομα, να διασφαλίσουν την αναγκαία ενέργεια ώστε να μη διακοπεί η λειτουργία τους, αλλά και να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας. Εντυπωσιάζει πρωτίστως η πρωτοβουλία πολλών ευρωπαϊκών τραπεζών που εγκαθιστούν γεννήτριες στα καταστήματά τους προκειμένου να διασφαλίσουν ότι θα εξακολουθήσουν να λειτουργούν τα συστήματα των υπολογιστών τους αλλά και τα ΑΤΜ σε περίπτωση διακοπής ρεύματος. Παράλληλα, υποβάλλουν τις δραστηριότητές τους σε δοκιμασίες για να εξακριβώσουν τις αντοχές τους σε σημαντικές διακοπές ρεύματος. Ανάμεσά τους η JPMorgan, που απασχολεί χιλιάδες υπαλλήλους στα χρηματοπιστωτικά κέντρα του Λονδίνου και της Φρανκφούρτης και έχει καταφύγει σε προσομοιώσεις διακοπών ρεύματος. Προκειμένου να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο παρατεταμένων διακοπών στην ηλεκτροδότηση, σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει γεννήτριες που δουλεύουν με ντίζελ και οι οποίες μπορούν να κρατήσουν σε λειτουργία και μάλιστα για πολλές ημέρες ορισμένα καίριας σημασίας παραρτήματά της. Η ιταλική Unicredito επιχειρεί να υπολογίσει τις αντοχές της με ειδικά τεστ σε διακοπές ρεύματος και ειδικότερα υπολογίζει τις αντοχές του συστήματος επεξεργασίας δεδομένων. Γεννήτριες έχει, άλλωστε, εγκαθιδρύσει το δίκτυο Euronext του γαλλικού και του ιταλικού χρηματιστηρίου, ενώ τραπεζικοί κολοσσοί όπως οι Deutsche Bank και BNP Paribas περιορίζουν τους χώρους εργασίας, συγκεντρώνουν περισσότερο προσωπικό σε μικρότερους χώρους, κλείνουν τους μη αναγκαίους λαμπτήρες και καταγράφουν προσεκτικά την κατανάλωση ενέργειας. Την ίδια στιγμή, τα κέντρα δεδομένων αγοράζουν πρόσθετο ντίζελ και το αποθηκεύουν για να αντιμετωπίσουν τυχόν ελλείψεις τον χειμώνα. Τα δύο μεγαλύτερα κέντρα δεδομένων στον κόσμο, Equinix και Digital Realty Trust, με κεφαλαιοποίηση 64 δισ. δολ. και 38 δισ. δολ. αντιστοίχως αγοράζουν μεγάλο όγκο ντίζελ για να διασφαλίσουν ενεργειακή επάρκεια. Στο μεταξύ, οι ευρωπαϊκές εταιρείες κοινής ωφελείας αναγκάζονται να αποθηκεύουν υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) σε δεξαμενόπλοια τα οποία πληρώνουν για να περιμένουν κάπου έξω από τις ευρωπαϊκές ακτές. Παράγοντες της αγοράς υπολογίζουν πως τουλάχιστον 1,4 εκατ. τόνοι LNG παραμένουν γι’ αυτόν τον λόγο αποθηκευμένα σε δεξαμενόπλοια και είναι στη διάθεση των εταιρειών που έχουν αγοράσει το καύσιμο. Επίσης, αυξανόμενος αριθμός πλωτών τερματικών σταθμών ετοιμάζονται να φορτώσουν το καύσιμο στις ευρωπαϊκές αγορές. Δύο από αυτούς βρίσκονται κοντά στα λιμάνια της Ολλανδίας, η Γερμανία έχει ναυλώσει πέντε πλωτούς τερματικούς σταθμούς, ενώ ετοιμάζονται να κάνουν το ίδιο η Ιταλία, η Γαλλία και οι χώρες της Βαλτικής.
Η προειδοποίηση
Με τους μισούς πυρηνικούς αντιδραστήρες της Γαλλίας να έχουν αναστείλει τη λειτουργία τους για έργα συντήρησης καθιστώντας τη χώρα ευάλωτη στην ενεργειακή κρίση, ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, προετοίμασε τους συμπατριώτες του για ένα χειμώνα που σίγουρα θα είναι «δύσκολος» και τους προειδοποίησε προ ημερών ότι ήρθε «το τέλος της αφθονίας και της ανεμελιάς».
Κανείς μόνος του
Επιχειρώντας να καθησυχάσει τους πολίτες ενόψει των προκλήσεων του ερχόμενου χειμώνα, ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς υποσχέθηκε προσφάτως ότι οι πιο αδύναμοι θα στηριχθούν επαρκώς, αλλά και ότι κανένας δεν θα αφεθεί μόνος του, λέγοντας στα αγγλικά «you’ll never walk alone» – «δεν θα βαδίσεις ποτέ μόνος», από το μιούζικαλ «Carousel».
Η πρόσκληση
Καλώντας τους Βέλγους και κατ’ επέκτασιν όλους τους Ευρωπαίους να περιορίσουν συνειδητά την κατανάλωση ενέργειας για να διασφαλίσουν την κάλυψη των βασικότερων ενεργειακών αναγκών, ο Βέλγος πρωθυπουργός, Αλεξάντερ ντε Κρο, τόνισε πως «η ενέργεια που δεν χρησιμοποιείται είναι σαφώς η φθηνότερη και εάν κάνουμε όλοι μαζί μια προσπάθεια, θα πέσουν οι τιμές».
