Χρειάστηκε να περάσουν 11 μήνες και να πουλήσει το Ford Focus του για να πληρώσει τους λογαριασμούς του, μέχρι ο Νούνο Σίλβα να βρει δουλειά ως επόπτης σε αποθήκη τροφίμων στη Νότια Πορτογαλία. Ο μισθός δεν είναι υψηλός, περίπου 15.000 ευρώ τον χρόνο, και η πολική θερμοκρασία που επικρατεί μέσα στην αποθήκη δεν ταιριάζει με την ηλιόλουστη Πορτογαλία. «Ορισμένοι από τους φίλους μου που επίσης είχαν χάσει τη δουλειά τους ξαναβρίσκουν άλλες», λέει ο 35χρονος Σίλβα. «Η απασχόληση φαίνεται να βελτιώνεται στην Πορτογαλία», προσθέτει. Το ίδιο ισχύει και για την Ευρωζώνη. Αν και η παραγωγή στην Ευρωζώνη εξακολουθεί να είναι χαμηλότερη και η απασχόληση μικρότερη απ’ ό,τι πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, τουλάχιστον έχει υποχωρήσει το τοξικό μείγμα χρέους και πολιτικής αναποφασιστικότητας που έφερε το πιο φιλόδοξο νομισματικό πείραμα της ιστορίας σε οριακό σημείο. «Η Ευρωζώνη αρχίζει να δείχνει σημάδια ανάκαμψης», είπε στις 17 Φεβρουαρίου από τις Βρυξέλλες ο γ.γ. του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, Ανχελ Γκουρία. Ενώ η οικονομική ένταση υποχωρεί και το χρέος σταθεροποιείται, «η ανάπτυξη εξακολουθεί να είναι ασθενική και πολύ άνιση», προσέθεσε.
Αν και η Ευρώπη βρίσκεται πίσω από τις ΗΠΑ όσον αφορά την ανάπτυξη και την απασχόληση, η σύγκριση του τότε με το τώρα είναι αποκαλυπτική. Τον Σεπτέμβριο του 2011, με την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία σε Μνημόνιο και την Ισπανία και την Ιταλία να παραπαίουν, ο τότε υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τίμοθι Γκάιτνερ, είχε αποκαλέσει την Ευρωζώνη «τη σοβαρότερη απειλή που αντιμετωπίζει η παγκόσμια οικονομία». Εκείνη την εποχή, πολλοί επενδυτές, περιλαμβανομένου του Μοχάμεντ Ελ Εριάν, τότε διευθύνοντος συμβούλου της Pimco, αναρωτιόνταν πόσο θα αντέξει το ευρώ. Οι επενδυτές θεωρούσαν τόσο ριψοκίνδυνο να αγοράσουν πορτογαλικά ομόλογα, ώστε προκειμένου να τα αγοράσουν ζητούσαν επιτόκιο κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες μεγαλύτερο από το γερμανικό. Σήμερα το spread έχει υποχωρήσει κάτω από το 3% και η Πορτογαλία ετοιμάζεται να γίνει η επόμενη χώρα μετά την Ιρλανδία που θα βγει από Μνημόνιο.
Αυτή η αλλαγή κλίματος ώθησε και το ευρώ στο 1,3770 έναντι του δολαρίου στις 18 Φεβρουαρίου, περίπου ένα σεντ μακριά από το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο ετών όπου είχε φτάσει τον Δεκέμβριο. «Το ευρώ κινείται όλο και πιο πολύ σαν νόμισμα-ασφαλές καταφύγιο», σχολιάζει ο Πίτερ Κινσέλα, αναλυτής της Commerzbank στο Λονδίνο. «Αν παραμείνει ισχυρό, δεν νομίζω να υποχωρήσει έναντι του δολαρίου όπως είχαμε δει πριν από δύο ή τρία χρόνια», προσθέτει. Σε ολόκληρη τη διάρκεια του 2013 η ανάκαμψη αφορούσε τις μετοχές και τα ομόλογα. Ο πανευρωπαϊκός δείκτης Stoxx Europe 600 είχε άνοδο κατά 17%, τη μεγαλύτερη από το 2009. Οσοι είχαν επενδύσει σε ελληνικά ομόλογα πέτυχαν κέρδος 37% αφότου είχαν κερδίσει σχεδόν 100% το 2012, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg. Αυτός ο ενθουσιασμός δεν πέρασε γρήγορα στην οικονομία της Ευρωζώνης, η οποία το 2013 συρρικνώθηκε κατά 0,4%. «Η κρίση της Ευρωζώνης έχει τελειώσει, δεν υπάρχουν πλέον υπαρξιακές αμφιβολίες σχετικά με το ευρώ», είπε ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Πιερ Μοσκοβισί στο Bloomberg, στις 12 Φεβρουαρίου, από την Ουάσιγκτον. «Υπάρχει κρίση στην Ευρωζώνη, αλλά διαφορετικής φύσης: πώς μπορούμε να επιταχύνουμε την ανάπτυξή μας».
Ο 37χρονος Ζοζέ Ροντρίγκες το γνωρίζει πολύ καλά. Αφότου έμεινε άνεργος έκανε μαθήματα αγγλικών, πήρε άδεια χειρισμού μηχανημάτων αποθηκών, άρχισε να ψάχνει στις αγγελίες εργασίας και να παίρνει επίδομα ανεργίας. Τώρα ο κ. Ροντρίγκες που μένει στη Μαδρίτη έχει ένα συμβόλαιο εννέα μηνών ως οδηγός περονοφόρου ανυψωτικού μηχανήματος και κερδίζει 900 ευρώ τον μήνα.
Η ώρα της ΕΚΤ
Με το βασικό επιτόκιο δανεισμού στην Ευρωζώνη να βρίσκεται πλέον στο 0,25%, οι Ευρωπαίοι κεντρικοί τραπεζίτες εξετάζουν με ποιον, ανορθόδοξο, τρόπο θα διατηρήσουν ζωντανή την ανάκαμψη. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι έχει αφήσει να εννοηθεί ότι μπορεί να χαλαρώσει κι άλλο τη νομισματική πολιτική της Τράπεζας στην επόμενη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου στις 6 Μαρτίου. Ενα ανησυχητικό σημάδι είναι ο πληθωρισμός, ο οποίος τον Ιανουάριο υποχώρησε στο 0,7%, απομακρυνόμενος ακόμη περισσότερο από τον στόχο της ΕΚΤ για πληθωρισμό κοντά, αλλά κάτω από 2%. Πολλοί αναλυτές ανησυχούν ότι με τον πληθωρισμό στάσιμο ή πτωτικό, η οικονομία της Ευρωζώνης θα υποφέρει. Αναλυτές των Barclays και Morgan Stanley συγκαταλέγονται μεταξύ όσων προειδοποιούν ότι η Ευρωζώνη απειλείται από ιαπωνικού στυλ αποπληθωρισμό. Πάντως, μέχρι σήμερα ο κ. Ντράγκι απορρίπτει την απειλή του αποπληθωρισμού, μιλώντας για παρατεταμένη περίοδο χαμηλού πληθωρισμού.
