ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ-ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Μήπως ο ένας χρόνος που κλείνει αυτές τις μέρες το πρόγραμμα διάσωσης της Κύπρου αποτελεί μια καλή αφορμή για ένα γενικότερο απολογισμό στις Βρυξέλλες; Γεγονός αποτελεί ότι η συζήτηση για το τι συνέβη στις τέσσερις χώρες που ζήτησαν οικονομική στήριξη τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχει ξεκινήσει. Από τη διαβούλευση στην ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου ή τις μελέτες των κορυφαίων ευρωπαϊκών think tanks, ένα από τα βασικά θέματα που αναδεικνύεται είναι η αποτίμηση του ρόλου της τρόικας: τι πήγε λάθος, τι έγινε σωστά, αλλά και τι θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά αν μία τέτοια διάσωση χρειαζόταν ξανά στο μέλλον.
Για παράδειγμα, στην περίπτωση της Ελλάδας, ένα πράγμα που στις Βρυξέλλες φαίνεται να συμφωνούν οι περισσότεροι που έχουν παρακολουθήσει την ελληνική κρίση είναι ότι έπρεπε να γίνει το «κούρεμα» του χρέους με τη συμμετοχή των ιδιωτών (PSI) πολύ νωρίτερα. «Με αυτόν τον τρόπο η λιτότητα θα ήταν πολύ λιγότερο σκληρή», λέει ο Γερμανός οικονομολόγος Ντάνιελ Γκρος. Στο ίδιο συμπέρασμα φαίνεται να κατέληξε και η διερευνητική επιτροπή που συγκλήθηκε από το Ευρωκοινοβούλιο για να εξετάσει τον ρόλο της τρόικας στις τέσσερις χώρες που ζήτησαν οικονομική βοήθεια.
Τι μέλλει γενέσθαι
Ο ένας από τους δύο εισηγητές της επιτροπής, ο ευρωβουλευτής Χουάνγκ Γκογκ, λέει στην «Κ» ξεκάθαρα ότι «η αργοπορημένη αναδιάρθρωση του χρέους ήταν λάθος, με αποτέλεσμα η δημοσιονομική εξυγίανση να είναι πολύ βίαιη και ο αποπληθωρισμός των μισθών πολύ μεγάλος». Βέβαια και το πολιτικό κλίμα που κυριαρχούσε στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην αρχή της κρίσης, λειτούργησε και αυτό πολύ αρνητικά για την ίδια την οικονομία. Σύμφωνα με τον επίτροπο Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων, Ολι Ρεν, «η πολιτική αβεβαιότητα και η μη ύπαρξη εθνικής ενότητας για διαρθρωτικές αλλαγές, ειδικά τα πρώτα δύο χρόνια του προγράμματος, είχαν αρνητική επίπτωση στην οικονομική ανάπτυξη».
Τα επόμενα βήματα που πρέπει να κάνουν οι τέσσερις χώρες είναι αυτό που συζητείται τώρα στις Βρυξέλλες. Εκεί που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή είναι πότε και υπό ποιες συνθήκες θα καταφέρουν να βγουν στις αγορές. Αυτή είναι η άποψη του Γκούντραμ Βολφ, του διευθυντή του think tank Bruegel των Βρυξελλών.
Σύμφωνα με τον κ. Βολφ, εκτός από την Ιρλανδία, που κατάφερε να βγει στις αγορές χωρίς «ευρωπαϊκό δεκανίκι», καμία από τις υπόλοιπες χώρες δεν θα το καταφέρει. Στην περίπτωση της Πορτογαλίας και της Ελλάδας, όπου υπάρχουν ακόμη πολύ υψηλά χρέη, αυτό που πρέπει να αποδειχθεί εμπράκτως στις αγορές είναι ότι η ανάπτυξή τους είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι ήταν πριν από την κρίση, καθώς, όπως παρατηρεί ο Βολφ, «μεγάλο χρέος και χαμηλή ανάπτυξη δεν βάζουν μία χώρα σε ασφαλή δρόμο».
Για τους τόκους
Από την πλευρά του, ο Ζολτ Ντάρβας, οικονομολόγος και αυτός στο think tank Bruegel, τόνισε ότι η Ελλάδα έχει το υψηλότερο χρέος στην Ευρώπη και αυτό που θα βοηθούσε πραγματικά τη χώρα είναι να πληρώσει 0% επιτόκιο στα δάνεια στους Ευρωπαίους εταίρους για κάποια από τα επόμενα 20 χρόνια. «Τα επιτόκια που καλείται να πληρώσει η Ελλάδα για τα δάνεια αυτά τα επόμενα 20 χρόνια αποτιμώνται σε πολλά δισεκατομμύρια ευρώ, οπότε, αν δεν χρειαζόταν να τα πληρώσει, θα έδιναν τεράστια ανάσα στην οικονομία της».
Για τη μελλοντική διάσωση μιας χώρας οι περισσότεροι φαίνεται να συγκλίνουν σε μία άποψη. Από εδώ και εμπρός, «τα ευρωπαϊκά όργανα θα πρέπει να είναι υπεύθυνα για τέτοιες αποφάσεις, δημιουργώντας ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο», λέει ο διευθυντής του think tank Bruegel. Το ίδιο είναι και το συμπέρασμα της διερευνητικής επιτροπής για την τρόικα, που ζητάει οποιαδήποτε μελλοντική συμμετοχή του ΔΝΤ στη Ζώνη του Ευρώ να είναι «προαιρετική», να δοθεί στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) «ιδιότητα σιωπηλού παρατηρητή» και να αναλάβει ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο τον ρόλο της Επιτροπής.