Η εκδοχή της ποσοτικής χαλάρωσης –δηλαδή της αγοράς περιουσιακών στοιχείων με χρήματα της κεντρικής τράπεζας– που αναμένεται να προτιμήσει ο Μάριο Ντράγκι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ενδέχεται να είναι αρκετά διαφορετική από την εκδοχή που ακολούθησε η αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed).
Την Πέμπτη ο κ. Ντράγκι έστειλε το ισχυρότερο σήμα μέχρι σήμερα ότι η ΕΚΤ είναι έτοιμη να εφαρμόσει την πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης, που στην περίπτωση της Fed περιλαμβάνει αγορές κρατικών ομολόγων και στεγαστικών δανείων ύψους δεκάδων δισ. δολαρίων τον μήνα.
Ωστόσο, η δομή που έχει η οικονομία της Ευρωζώνης σημαίνει ότι η ΕΚΤ θα πρέπει να χαράξει τη δική της προσέγγιση, διότι πολιτικοί και οικονομικοί λόγοι εμποδίζουν την αγορά κρατικών ομολόγων όλων των 18 κρατών-μελών της Ευρωζώνης. Ενα πρόγραμμα που θα έχει στόχο να ενισχύσει τον τραπεζικό δανεισμό μπορεί να αποδειχθεί περισσότερο αποτελεσματικό.
«Δεδομένων των πολιτικών και νομικών ανησυχιών όσον αφορά την αγορά κρατικών ομολόγων, εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι πιο εύκολα θα επιτευχθεί συναίνεση για την αγορά περιουσιακών στοιχείων από τον ιδιωτικό τομέα», εξηγεί η κ. Ελγκα Μπαρτς, επικεφαλής οικονομολόγος για την Ευρώπη στη Morgan Stanley στο Λονδίνο. Η πιστωτική δυναμική στην Ευρωζώνη είναι διαφορετική από αυτή των ΗΠΑ, όπου οι κεφαλαιαγορές είναι μεγαλύτερες και συνεπώς είναι ευκολότερο για την Fed να επηρεάσει την οικονομία μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης. Οι αμερικανικές εταιρείες καλύπτουν τα δύο τρίτα των δανειακών τους αναγκών μέσω των αγορών, ενώ οι ευρωπαϊκές εταιρείες καλύπτουν το ίδιο ποσοστό των δανειακών τους αναγκών μέσω των τραπεζών.
Οι επιλογές της ΕΚΤ
Η αγορά κρατικών ομολόγων είναι από πολιτικής και νομικής απόψεως δύσκολη για την ΕΚΤ, διότι απαγορεύεται από τις ευρωπαϊκές συνθήκες η χρηματοδότηση των κυβερνήσεων. Επιπλέον, ο κ. Ντράγκι θα έπρεπε να επιλέξει ποιων χωρών τα ομόλογα θα αγοράσει. Αν η ΕΚΤ αγοράζει ομόλογα ανάλογα με το μέγεθος κάθε οικονομίας, πάνω από το 50% των αγορών θα γινόταν από τη Γερμανία και τη Γαλλία. Ενδεχόμενη αγορά ομολόγων κυρίως από τις χώρες της περιφέρειας θα μπορούσε να υπονομεύσει τις προσπάθειες εξυγίανσης των δημοσίων οικονομικών τους. Σε κάθε περίπτωση, με τις δηλώσεις του ο κ. Ντράγκι κατέστησε σαφές ότι η ΕΚΤ είναι αποφασισμένη να λάβει νέα μέτρα, όποιες και αν είναι οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν. «Πράγματι, εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική σύγχυση σχετικά με το ποια ακριβώς αγορά θα στοχεύσει η ΕΚΤ, υπό ποιους όρους και πότε», λέει ο κ. Φρεντερίκ Ντουκοζέτ, οικονομολόγος της Credit Agricole στο Παρίσι. «Ωστόσο, αυτό που γίνεται σαφέστερο κάθε ημέρα που περνάει είναι ότι, πλέον, η ΕΚΤ είναι πνευματικά έτοιμη να αντιμετωπίσει την απειλή του χαμηλού πληθωρισμού μέσω ριζοσπαστικών, αντισυμβατικών μέτρων», προσθέτει. Μία από τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της η ΕΚΤ είναι να δώσει νέα μακροπρόθεσμα δάνεια υπό τον όρο ότι θα δανείσουν τα νέα χρήματα στην πραγματική οικονομία. Μια άλλη επιλογή είναι να σταματήσει να αντλεί τη ρευστότητα, ύψους 175 δισ. ευρώ, που έχει δημιουργηθεί από την αγορά κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ την περίοδο 2010-2011.