Επικίνδυνες δραματικές και κοστοβόρες προμηνύονται οι κλιματικές αλλαγές μέσα στον 21ο αιώνα, ενώ οι κυβερνήσεις είναι απροετοίμαστες για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις, προειδοποίησε η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος των Ηνωμένων Εθνών (IPCC). Η υπερθέρμανση του πλανήτη και η άνοδος της στάθμης των υδάτινων επιφανειών ανά την υφήλιο μπορεί να προκαλέσουν την ολική καταστροφή καλλιεργειών, λιμούς, πολεμικές συγκρούσεις και μαζικές μεταναστεύσεις πληθυσμών, σύμφωνα με την πέμπτη έκθεση της IPCC. Το οικονομικό κόστος για την καταπολέμηση ακραίων καιρικών φαινομένων, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες, εκτιμάται να φθάσει ανάμεσα στα 70 με 100 δισ. δολάρια ανά έτος μέχρι το 2050. Αναμένεται δε ότι μια άνοδος της θερμοκρασίας κατά 2,5 βαθμούς Κελσίου από τα προ βιομηχανοποίησης επίπεδα μπορεί να μειώσει το παγκόσμιο ΑΕΠ έως 2%.
Η πέμπτη έκθεση της IPCC για τις κλιματικές αλλαγές θεωρείται η πιο εμπεριστατωμένη από όλες τις μελέτες της επιτροπής. Ωστόσο, οι 300 επιστήμονες από 70 χώρες που συνεργάστηκαν κάτω από την ομπρέλα της IPCC στη Γιοκοχάμα της Ιαπωνίας τονίζουν πως δεν είναι εύκολο να υπάρξουν ακριβείς εκτιμήσεις για τις επιπτώσεις της αύξησης των θερμοκρασιών, ούτε και ιδανικές λύσεις προσαρμογής, καθώς οι καιρικές συνθήκες δεν είναι στατικές, ούτε απόλυτα προβλέψιμες. Είναι ακόμη πρώιμο για να αξιολογηθεί η επίδρασή της σε κυβερνητικό επίπεδο, αλλά η τέταρτη έκθεση της IPCC παραλίγο να οδηγήσει σε μια παγκόσμια δεσμευτική συμφωνία για το κλίμα στην Κοπεγχάγη το 2009.
Οι επιπτώσεις από τις κλιματικές αλλαγές επηρεάζουν διάφορα φάσματα και πτυχές της λειτουργίας του ανεπτυγμένου και αναπτυσσόμενου κόσμου, με την IPCC να παροτρύνει τις κυβερνήσεις να αναλάβουν δυναμικό ρόλο στην καταπολέμησή τους. Οι αγροτικές περιοχές, για παράδειγμα, αναλογούν στο ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού, αντιπροσωπεύουν το 70% των φτωχών του αναπτυσσόμενου κόσμου και προμηθεύουν με βασικά είδη τροφίμων τον ανεπτυγμένο κόσμο. Οπότε ελλοχεύει κίνδυνος εντάσεων εάν, για παράδειγμα, μέσα στις επόμενες δεκαετίες οι σοδειές σίτου, ρυζιού και καλαμποκιού μειωθούν αισθητά στις περιοχές με τις υψηλότερες θερμοκρασίες, προειδοποιεί η IPCC.
Στην Ακτή Ελεφαντοστού, για παράδειγμα, μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2,1 βαθμούς Κελσίου εκτιμάται ότι θα καταστρέψει σχεδόν ολοσχερώς την παραγωγή κακάο στην περιοχή. Στη Γουατεμάλα, την Κόστα Ρίκα και Ελ Σαλβαδόρ η άνοδος της θερμοκρασίας κατά 2 με 2,5 βαθμούς Κελσίου και μείωση των βροχοπτώσεων κατά 5-10%, εκτιμάται ότι θα μειώσει την παραγωγή καφέ κατά 38% με 89%. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η άνοδος της θερμοκρασίας κατά έναν βαθμό Κελσίου μπορεί να μειώσει τις ανανεώσιμες πηγές ύδατος κατά τουλάχιστον 20% για ένα πρόσθετο 7% στον παγκόσμιο πληθυσμό. Στην Ολλανδία, μια άνοδος της στάθμης της θάλασσας σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες μπορεί να τετραπλασιάσει τη θνησιμότητα μέχρι το 2040, εκτιμά η IPCC.
Είναι εφικτό να λειτουργήσουν οι κυβερνήσεις προληπτικά, υιοθετώντας τις κατάλληλες πολιτικές εν όψει καταστροφικών καιρικών φαινομένων ή τη σταδιακή διάβρωση της αγροτικής παραγωγής ή των υποδομών στα αστικά κέντρα; Οι πολιτικές προσαρμογής επεκτείνονται από τον ενεργειακό κλάδο μέχρι τις επενδύσεις στην έρευνα και την τεχνολογία και την εκπαίδευση των πολιτών. Ωστόσο, η αβεβαιότητα είναι μια αναπόφευκτη δυσκολία στον όποιο προγραμματισμό, διότι οι καιρικές συνθήκες μεταβάλλονται συνεχώς. Γι’ αυτό τον λόγο κάθε πολιτική προσαρμογής θα πρέπει να είναι δυναμική και ευέλικτη, ιδιαίτερα στον κλάδο της ενέργειας.
Η IPCC εφιστά την προσοχή στη μεγαλύτερη αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Oι υδροηλεκτρικές μονάδες αναμένεται να διαδραματίσουν σημαντικότερο ρόλο στο μέλλον, αλλά θα αυξηθεί η εκμετάλλευση ηλιακής ενέργειας. Μια από τις καταλληλότερες λύσεις για την IPCC είναι οι ανεμογεννήτριες διότι μπορούν να λειτουργήσουν κάτω από αντίξοες καιρικές συνθήκες. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην επικινδυνότητα των εργοστασίων πυρηνικής ενέργειας, κάτι που έχει ήδη εξακριβωθεί από το πυρηνικό δυστύχημα στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας. Στις 11 Μαρτίου του 2011, το φονικό τσουνάμι χτύπησε τις ακτές της Φουκουσίμα.
Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνες Νορβηγών επιστημόνων, έχει προκαλέσει μεγαλύτερη διαρροή πυρηνικής ενέργειας από τον σταθμό 1 της Φουκουσίμα συγκριτικά με το Τσερνομπίλ. Εξ ου και το ζήτημα της πυρηνικής ενέργειας θα πρέπει να «αντιμετωπισθεί καταλλήλως», τονίζει η IPCC.
Ζημίες και κέρδη στον ασφαλιστικό κλάδο
Στην καθιέρωση αγορών για τη διαπραγμάτευση ύδατος αναφέρεται η IPCC ώστε να αποφευχθούν ελλείψεις στην προσφορά ενός βασικού αγαθού αλλά και ο κίνδυνος πρόκλησης συγκρούσεων. Οπως αναφέρεται στο συνοπτικό σημείωμα της πέμπτης έκθεσης που συνέταξε η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), «η αύξηση των θερμοκρασιών εντείνουν τις πιθανότητες σοβαρών και μη αναστρέψιμων συνεπειών». Oι επιστήμονες που συνεργάστηκαν στη σύνταξη των 30 κεφαλαίων της έκθεσης επιβεβαιώνουν αυτή την τοποθέτηση, τονίζοντας ότι οι κλιματικές αλλαγές μπορεί να επιδράσουν ως πολλαπλασιαστής διαφόρων απειλών. Μεγάλες προκλήσεις αναμένεται να αντιμετωπίσει, επίσης, ο ασφαλιστικός κλάδος από τις κλιματικές αλλαγές λόγω της αύξησης στη συχνότητα και την επικινδυνότητα των φυσικών καταστροφών. Παράλληλα, αυξάνεται η ανάγκη ασφάλισης ιδιαίτερα στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, τα δεδομένα είναι απογοητευτικά. Την περίοδο 1980-2011, περίπου το 35% των ζημιών ήταν καλυμμένες στις χώρες με υψηλό εισόδημα, 5% στις χώρες με μεσαίο εισόδημα και 1% στις χώρες με χαμηλό εισόδημα. Για παράδειγμα, στις πλημμύρες του Πακιστάν το 2010 μόνον το 1% των ζημιών καλύφθηκε από ασφάλειες όταν 21 εκατομμύρια άνθρωποι τραυματίστηκαν ή έμειναν άστεγοι.