H Πορτογαλία μπορεί πλέον να επιδιώξει την «καθαρή» έξοδό της από το Μνημόνιο ύστερα από την επιτυχημένη έκδοση 10ετούς ομολόγου αυτήν την εβδομάδα. Αν και ο πρωθυπουργός της χώρας, Πέδρο Πάσος Κοέλιο, δεν έχει ανοίξει ακόμη τα χαρτιά του, οι απόψεις συντείνουν πως η Λισσαβώνα δεν θα δεσμευθεί με προληπτική γραμμή πίστωσης από τους Ευρωπαίους εταίρους της όταν ολοκληρωθεί το δανειοδοτικό πρόγραμμα της τρόικας στα μέσα Μαΐου.
Η πλήρης απεξάρτηση της Πορτογαλίας από το Μνημόνιο θα ενίσχυε την εικόνα της κεντροδεξιάς κυβέρνησης εν όψει των εκλογών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 22 με 25 Μαΐου, αλλά και των εθνικών εκλογών το 2015. Η αναμέτρηση με τους Σοσιαλιστές, οι οποίοι έχουν εκφράσει την εκ διαμέτρου διαφορετική άποψή τους για ένα πιο χαλαρό νοικοκύρεμα των δημοσιονομικών, αναμένεται να είναι σκληρή. Διότι αν και έχουν μειωθεί οι πιέσεις που δέχεται η Πορτογαλία από τις αγορές, οι συνθήκες στην εγχώρια οικονομία παραμένουν δύσκολες.
Ούτε οι πιστωτές της Πορτογαλίας επιθυμούν να ζητήσει η κυβέρνηση του κ. Κοέλιο προληπτική γραμμή πίστωσης. Θέλουν η Πορτογαλία να ακολουθήσει το παράδειγμα της Ιρλανδίας, η οποία πέτυχε την «καθαρή» αποδέσμευση από την τρόικα στα μέσα Δεκεμβρίου του 2013. Σε κάθε περίπτωση, η πλήρης ή μερική απεξάρτηση της χώρας από το Μνημόνιο θα ανακοινωθεί από τον κ. Κοέλιο πριν από το επόμενο Eurogroup, που είναι δρομολογημένο για τις 5 Μαΐου.
Πάντως, η δημοπρασία του 10ετούς ομολόγου την περασμένη Τετάρτη αποτέλεσε ένα πολύ θετικό σημάδι για την πορεία της πορτογαλικής οικονομίας, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις αγορές. Η ζήτηση ήταν υπερτριπλάσια της προσφοράς και έτσι το υπουργείο Οικονομικών δανείστηκε 750 εκατ. ευρώ με επιτόκιο 3,57%, οδηγώντας τις αποδόσεις στο ναδίρ οκταετίας συγκριτικά με το 17,39% που είχε καταγραφεί στις αρχές του 2012. Ηταν η πρώτη δημοπρασία 10ετούς ομολόγου από τον Μάιο του 2011, όταν η τότε σοσιαλιστική κυβέρνηση είχε ζητήσει οικονομική βοήθεια 78 δισ. ευρώ από την τρόικα με πολύ σκληρούς όρους για τη δημοσιονομική της εξυγίανση.
Οικονομικοί αναλυτές αποδίδουν τη μεγάλη υποχώρηση του κόστους δανεισμού της Πορτογαλίας στη γενικότερη πτώση των αποδόσεων στα ομόλογα των κρατών-μελών που βρέθηκαν στο επίκεντρο της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης και όχι στην καθ’ αυτή πορτογαλική οικονομία. Αυτή η πεποίθηση επιβεβαιώνεται από την πτώση των αποδόσεων σε δημοπρασίες ισπανικών και ιταλικών ομολόγων αυτήν την εβδομάδα, μόλις μία ημέρα μετά την έκδοση του 10ετούς πορτογαλικού ομολόγου. Ούτως ή άλλως, οι οικονομικές συνθήκες στην Πορτογαλία διαφέρουν από την Ιρλανδία.
Το Δουβλίνο είχε καταγράψει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης επί τρία συναπτά τρίμηνα πριν από την έξοδό του από το Μνημόνιο. Από την άλλη πλευρά, η Πορτογαλία εξέρχεται δειλά δειλά από τη μεγαλύτερη ύφεση της τελευταίας 40ετίας έπειτα από συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 1,4% το 2013 και κατά 3,2% το 2012. Αν και οι πιστωτές της έχουν αναθεωρήσει προς τα πάνω τις εκτιμήσεις για ανάπτυξη το 2014 από το 0,8% στο 1,2%, αυτή η αλλαγή του κλίματος δεν έχει ακόμη αγγίζει την εγχώρια οικονομία που συνεχίζει να επωμίζεται τα βάρη της υψηλής ανεργίας, των περικοπών στις κρατικές δαπάνες και κάποιων από τις μεγαλύτερες αυξήσεις φόρων στον ανεπτυγμένο κόσμο, όπως επισημαίνεται σε σχετικό δημοσίευμα των Financial Times.
Συν τοις άλλοις, η πτώση του ετήσιου πληθωρισμού στο χαμηλό τετραετίας και πλέον αντανακλά ένα υποτονικό περιβάλλον, δίχως τη δυναμική για μια ισχυρή ανάπτυξη. Βέβαια, η έξοδος της Πορτογαλίας από το Μνημόνιο ίσως να προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία στη χάραξη δημοσιονομικής πολιτικής. Ηδη αιωρούνται τέτοιας φύσεως πολιτικές υποσχέσεις. Στο πλαίσιο της τελευταίας επίσκεψης και αξιολόγησης του κλιμακίου της τρόικας αυτήν την εβδομάδα, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Πάουλο Πόρτας, είπε πως αυτή η αξιολόγηση «θα μας επιτρέψει να ανακτήσουμε την πολιτική και δημοσιονομική αυτονομία μας». Η Κομισιόν, πάντως, δεν παρέλειψε να υπενθυμίσει, λίγες ημέρες μετά, τη σημαντικότητα της δημοσιονομικής προσαρμογής για τη μείωση του χρέους.
Ρεκόρ φθηνού δανεισμού για Ισπανία, Ιταλία
Πόλος έλξης των επενδυτών ήταν και αυτή την εβδομάδα οι αγορές κρατικών ομολόγων του ευρωπαϊκού Νότου, με την Ισπανία και την Ιταλία να δανείζονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Η επικείμενη έξοδος της Πορτογαλίας από το Μνημόνιο, το άλμα ανάπτυξης της Ισπανίας στο υψηλό εξαετίας και η προσδοκία δυναμικότερης παρέμβασης από την ΕΚΤ, για την ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας στην Ευρωζώνη, διαμορφώνουν ένα λίαν θετικό κλίμα για τους επενδυτές. Την περασμένη Πέμπτη, η Ισπανία άντλησε συνολικά 5,6 δισ. ευρώ από την πώληση τριετών ομολόγων με επιτόκιο 1,022%, πενταετών ομολόγων με επιτόκιο 1,663% και 10ετών ομολόγων με επιτόκιο 3,059%, αντανακλώντας ιστορικά χαμηλά επίπεδα από τη δημιουργία της Ευρωζώνης.
Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, συνέβαλε σε αυτό το θετικό κλίμα, τονίζοντας πως θα προχωρήσει σε μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης εάν υπάρξει περαιτέρω υποχώρηση του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη. Δεν άφησε περιθώρια αμφιβολίας, δηλώνοντας ότι «το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ είναι δεσμευμένο -ομόφωνα- στην υιοθέτηση αντισυμβατικών και συμβατικών μέτρων για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των κινδύνων για μια παρατεταμένη περίοδο χαμηλού πληθωρισμού».