ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Μπορεί να είναι ένα αμφιλεγόμενο πρόσωπο λόγω των επιλογών του κατά τη διάρκεια της χρηματοοικονομικής κρίσης, αλλά στην τελευταία δημόσια παρουσία του στην Ουάσιγκτον, ο Τίμοθι Γκάιτνερ έτυχε υποδοχής σταρ, αν όχι ήρωα. Το πλήθος είχε από νωρίς γεμίσει την αίθουσα μιας συναγωγής στην Τσάιναταουν, όπου ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ παρουσίασε το βιβλίο του «Stress Test». Η γεμάτη έξαψη αναμονή, το παρατεταμένο χειροκρότημα, τα αστεία που ζέσταναν το κοινό ήταν όλα μέρος μιας ελεύθερης, φαινομενικά, συζήτησης με τον πρώην κεντρικό τραπεζίτη των ΗΠΑ Μπεν Μπερνάνκι.
Γενικές ερωτήσεις
Οι ερωτήσεις του Μπερνάνκι, ενός ακόμη βετεράνου της χρηματοοικονομικής κρίσης, προς τον Γκάιτνερ ήταν πολύ γενικές, και γι’ αυτό λίγο βαρετές: Πέρασαν τόσο πολλά μαζί που υποψιάζεται κανείς ότι δεν αγγίζουν παρά την επιφάνεια όσων έχουν μοιραστεί. Το φανερώνουν αυτό τα αστεία τους: «Είναι τόσο περίεργο να είμαι εδώ μαζί σου, μου φέρνεις πίσω δυσάρεστες αναμνήσεις», τον πείραξε ο Μπερνάνκι. Διαβάζοντας το βιβλίο, μάλιστα, είπε ότι «ίδρωσαν οι παλάμες του» καθώς άκουγε τη «φωνή» του Γκάιτνερ να λέει τα αγαπημένα του αποφθέγματα «ένα σχέδιο δεν είναι σχέδιο» και «υπάρχουν πάντα εναλλακτικές». Ο Γκάιτνερ σήκωσε το γάντι: «Ο Μπερνάνκι ήταν στο επίκεντρο όλων των κρίσεων, αλλά δεν προκάλεσε τις κρίσεις. Εκείνες τον προκάλεσαν».
Οι New York Times, που παρακολούθησαν μια αντίστοιχη εκδήλωση στη Νέα Υόρκη, χαρακτήρισαν το ακροατήριο «φιλικό» προς τον Γκάιτνερ. Αν και η εκδήλωση ήταν ανοιχτή στο κοινό, γεγονός είναι ότι τα εισιτήρια εξαντλήθηκαν αμέσως, ενώ πολλές προσκλήσεις είχαν διατεθεί από το γραφείο επικοινωνίας που διατηρεί ο πρώην υπουργός. Επίσης, οι ερωτήσεις του κοινού, οι οποίες κατατέθηκαν γραπτώς, ήταν εύκολες και καθόλου δηκτικές για τις επιλογές του ή για τη συνεχιζόμενη αδυναμία των εποπτικών αρχών να ελέγξουν τη Wall Street. Κάπως έτσι έμεινε αναπάντητη και η ερώτηση της «Κ» για την πρόταση που γράφει ότι του παρουσίασε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, υπέρ ερωτήσεων του τύπου «τι θα κάνατε διαφορετικά, εάν είχατε την ευκαιρία»; («Πάρα πολλά», σύμφωνα με την απάντησή του – αλλά τίποτε αρκετά σαφές.)
Ο Γκάιτνερ υπεραμύνθηκε της απόφασης να στηριχθεί ο τραπεζικός κλάδος πάση θυσία. «Οταν κατέρρευσε η Lehman, οι New York Times και η Wall Street Journal υποστήριζαν ότι αυτό ήταν επιθυμητό, με την εντύπωση ότι οι συνέπειες της πτώσης δεν θα έφταναν στην πραγματική οικονομία». Σύντομα όμως οι εκτιμήσεις για τις ζημίες εκτινάχθηκαν στα ύψη, θυμάται, καθώς επικράτησε ο φόβος ότι η κατάσταση γινόταν ανεξέλεγκτη και το σύστημα θα κατέρρεε. «Οι επιχειρήσεις ετοιμάζονταν για την πιθανότητα να τα κάνουμε θάλασσα και έκαναν περικοπές από παντού», θυμήθηκε.
«Δεν θέλουμε να παραδεχτούμε αυτή τη βασική παραδοχή για το χρηματοοικονομικό σύστημα διότι είναι άβολη, αλλά αν πληγεί η εμπιστοσύνη τα πάντα σταματούν», εκτίμησε ο Γκάιτνερ σε μία στιγμή κριτικής στο σύστημα που βοήθησε να επιπλεύσει. Ο Μπερνάνκι τον ρώτησε για τις αναφορές στο βιβλίο του για τη «δικαιοσύνη Παλαιάς Διαθήκης» και τον «ηθικολογικό φονταμενταλισμό» που αντιμετώπισε, για να λάβει την απάντηση ότι «στον ακραίο πανικό, τα πράγματα που πρέπει να κάνεις για να μειώσεις τον κίνδυνο φαίνονται πολύ άδικα και εναντίον της κοινής λογικής», καθώς δείχνουν να ευνοούν τις τράπεζες. Ο Γκάιτνερ είναι πεπεισμένος πως σε τέτοια κατάσταση πανικού, «το να περιμένεις να σβήσει από μόνη της η φωτιά, όπως έκαναν πολλοί πολιτικοί και κάποιες κεντρικές τράπεζες, είναι καταστροφικό».
Συγκεκριμένα, ψέγει τους Ευρωπαίους ότι άφησαν την κατάσταση να εξελιχθεί σε πανικό ξανά και ξανά, «επειδή δεν ήθελαν να λάβουν τα μέτρα που θα τιθάσευαν τις χρηματοοικονομικές φωτιές». Οπως τονίζει, «έκαναν διαφορετικές επιλογές και τις ακολούθησαν για τρία πολύ ζημιογόνα χρόνια, κατά τα οποία προσπάθησαν να επιβάλουν γενικευμένη λιτότητα σε μια εποχή που οι οικονομίες τους κατέρρεαν. Είναι σαν να πατάς το φρένο όταν θα έπρεπε να επιταχύνεις… ακριβώς το αντίθετο από ό,τι θα έπρεπε να κάνεις σε μια τέτοια κατάσταση».
«Δεν θα άλλαζα τα προβλήματά μας με τα δικά τους»
Ο κ. Γκάιτνερ εκτιμά ότι πλέον η κατάσταση βελτιώνεται, αλλά όπως λέει χαρακτηριστικά, «δεν θα άλλαζα τα προβλήματά μας με τα δικά τους», καθώς θεωρεί ότι οι προκλήσεις της επιτάχυνσης της ανάπτυξης και της δημοσιονομικής βιωσιμότητας είναι μεγαλύτερες στην Ευρώπη. «Είναι εξαιρετικός, ήμασταν τόσο τυχεροί που ήταν εκείνος που διαχειρίστηκε την κρίση», έλεγε μία κυρία φεύγοντας. Μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, ο Γκάιτνερ αντιμετωπίστηκε ως σταρ. Συνέβαλαν σε αυτό τα καμαρίνια όπου κατέφυγαν οι δύο άνδρες μετά την εκδήλωση, που πάντως δεν απέτρεψαν τα selfies των θαυμαστών του. Κατεβαίνοντας τα σκαλιά μιας πλαϊνής πόρτας για το τεράστιο μαύρο SUV που τον περιμένει, τον πλησιάζουν οι πιο τολμηροί: Κάποιοι του ζητούν να υπογράψει το βιβλίο του (η πρόσκληση ήταν σαφής ότι δεν θα υπέγραφε βιβλία) και ένας-δύο βγάζουν φωτογραφία μαζί του. Σε ένα λεπτό θα έχει ήδη κρυφτεί πίσω από τα σκούρα τζάμια του αυτοκινήτου που απομακρύνεται.
«Ποιος ήταν αυτός», ρωτάει ένας περαστικός. Οταν ακούει το όνομα, κουνάει το κεφάλι αδιάφορα και συνεχίζει τον δρόμο του. Παρά την ειδωλοποίησή του σε κάποιους κύκλους, η ιστορία του Γκάιτνερ για την κρίση θα αργήσει να αγγίξει το ευρύ κοινό.