Σε παράλογα επίπεδα κυμαίνονται πλέον οι τιμές στην αγορά έργων σύγχρονης τέχνης, που παραδοσιακά εξυπηρετεί τα συμφέροντα των πλουσίων, δίνοντάς τους τη δυνατότητα άλλοτε να τοποθετούν μεγάλα χρηματικά ποσά και άλλοτε να αντλούν δυσθεώρητα κέρδη σε μικρό χρονικό διάστημα. Σήμερα η αγορά αυτή αποτελεί μια γιγάντια φούσκα, καθώς τα τελευταία τέσσερα χρόνια οι τιμές έργων σύγχρονης τέχνης σε δημοπρασίες των μεγάλων οίκων όπως οι Christies και Sotheby’s έχουν εκτιναχθεί κατά 121%, ενώ από το 2000 και μετά σημειώνουν ιλιγγιώδη άνοδο κατά 634%. Και όπως τονίζει σχετικό δημοσίευμα των Financial Times, αν κάποια στιγμή σταματήσουν να ενδιαφέρονται οι βαθύπλουτοι αγοραστές για τη σύγχρονη τέχνη, όλοι οι παράγοντες της αγοράς αυτής θα χάσουν τα χρήματά τους.
Η βρετανική εφημερίδα υπογραμμίζει ότι οι ιλιγγιώδεις τιμές που κυριαρχούν στην αγορά σύγχρονης τέχνης δεν απορρέουν απαραιτήτως από την αξία των έργων ή τον ανταγωνισμό, αλλά από ένα δίκτυο στον οποίο συμμετέχουν πωλητές, αγοραστές, οίκοι δημοπρασιών, έμποροι και τελευταία οι ίδιοι οι καλλιτέχνες. Ο μηχανισμός αυτού του δικτύου είναι να θέτει ένα έργο σε δημοπρασία με μια ήδη δυσθεώρητη αρχική τιμή, η οποία θα αναρριχάται σταδιακά στη διάρκεια της διαδικασίας μέχρις ότου βρεθεί «ο μεγαλύτερος παλαβός από όλους» που θα αυξήσει τα κέρδη όλων των υπολοίπων. Σκιαγραφώντας το αδικαιολόγητο ύψος των τιμών, η βρετανική εφημερίδα παραθέτει την περίπτωση έργου, ίσως του πλέον γνωστού, του Ντάμιεν Χιρστ, και συγκεκριμένα τον γνωστό καρχαρία που κολυμπά σε μια δεξαμενή φορμαλδεΰδης. Το έργο αυτό πωλήθηκε προ δεκαετίας έναντι 8 εκατ. δολαρίων. Σήμερα, όμως, εκτιμάται από παράγοντες της αγοράς ότι σε περίπτωση πώλησής του το τίμημα θα υπερβεί τα 70 εκατ. δολάρια.
Προκειμένου να εξωθούν τις τιμές στα ύψη οι οίκοι Christie’s και Sotheby’s βομβαρδίζουν τα μέσα ενημέρωσης με τις απίστευτες τιμές στις οποίες πουλήθηκαν έργα τέχνης σε δημοπρασίες τους και συχνά αφήνουν να διαρρεύσουν λεπτομέρειες ορισμένων εντυπωσιακών πωλήσεων.
Δεν πρόκειται, βέβαια, για την πρώτη φορά που γνωρίζει τέτοια εκτόξευση η αγορά σύγχρονων έργων τέχνης ζώντων καλλιτεχνών. Εχει συμβεί ξανά στο Αμστερνταμ από το 1620 ώς το 1650, στη διάρκεια των Ναπολεόντειων Πολέμων και στο μεγαλύτερο μέρος της Βικτοριανής Αγγλίας, οπότε οι τιμές εγχώριων ζωγράφων σημείωναν άνοδο επί 32 έτη μέχρι που το 1868 υπερέβησαν εκείνες των έργων του Μιχαήλ Αγγελου. Σήμερα, όμως, η αγορά έργων τέχνης φαίνεται να έχει εξελιχθεί σε ένα είδος πυραμίδας, του συστήματος δηλαδή που αντλεί κέρδη επιστρατεύοντας όλο και περισσότερα μέλη. Τα μέλη του θεωρούν αξιόπιστη επένδυση το έργο τέχνης που αγοράζουν, ενώ ουσιαστικά αυτό έχει μηδενική αξία. Η πίστη του αγοραστή είναι ο μοναδικός παράγοντας που ανάγει σε έργο άξιο 70 εκατομμυρίων δολαρίων έναν καρχαρία μέσα σε φορμαλδεΰδη. Δεν ισχύει, βέβαια, το ίδιο για τους μεγάλους κλασικούς, τα έργα των οποίων δεν διατρέχουν τον κίνδυνο υποβάθμισης.