Λίγες στιγμές στην πρόσφατη οικονομική ιστορία ήταν πιο τρομακτικές από τη 15η Σεπτεμβρίου του 2008, όταν κατέρρευσαν η Lehman Brothers και η American International Group. Ποιος ξεχνάει την πτώση των χρηματιστηρίων, τις αγωνιώδεις διαπραγματεύσεις, τις σειρές πλειστηριασμών, τις χιλιάδες απολύσεις και τις αποδεκατισμένες αποταμιεύσεις;
Και όμως, αν κατέρρεε η Κίνα, όλα αυτά θα φαίνονταν σαν παιδικό πάρτι. Δεδομένου ότι αυξάνονται οι κίνδυνοι για κάτι τέτοιο, αξίζει να αναρωτηθούμε τι θα συμβεί. Σε τελική ανάλυση, η Κίνα είναι η μεγαλύτερη εμπορική δύναμη και η δεύτερη οικονομία στον κόσμο και κάτοχος συναλλαγματικών διαθεσίμων περίπου τεσσάρων τρισ. δολαρίων. Αν γνωρίσει μια πραγματική πιστωτική κρίση, θα γίνει αισθητή σε όλον τον κόσμο. Μην ξεχνάτε ότι η Lehman και AIG δεν ήταν παρά δύο χρηματοπιστωτικές εταιρείες όπως δεκάδες άλλες. Σκοτεινές συμφωνίες και επενδυτικά οχήματα εκτός ισολογισμών εμπόδιζαν ακόμη και τους διευθυντές των επιχειρήσεων αυτών να κατανοήσουν πόσο ευάλωτες οι εταιρείες και το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ο όρος «σκιώδες τραπεζικό σύστημα» έγινε η συντομογραφία της ενδεχόμενης αστάθειας και του κινδύνου μετάδοσης στις διεθνείς αγορές. Λοιπόν η Κίνα είναι αυτό ακριβώς και πολύ περισσότερο.
Η οικονομία της άφησε πίσω την Ιαπωνία το 2011 και πλησιάζει τις ΗΠΑ. Ορισμένοι ερευνητές της Παγκόσμιας Τράπεζας θεωρούν πως ήδη βρίσκεται στον προθάλαμο της πρώτης θέσης στον κόσμο. Το διεθνές της εμπόριο έχει διπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία, αλλά η πραγματική έκρηξη έχει σημειωθεί στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Από το 2008 οι χρηματιστηριακές αξίες κινεζικών επιχειρήσεων έχουν εκτιναχθεί από τα 1,8 τρισ. δολάρια στα 3,8 τρισ. δολάρια και αναλόγως έχουν ακολουθήσει οι ισολογισμοί των τραπεζών και η προσφορά χρήματος. Τα χρήματα αυτά συντηρούν έναν αδιανόητο όγκο ιδιωτικού χρέους και χρεωμένων κρατικών οργανισμών. Η κλίμακα, η ταχύτητα αύξησης και η μυστικότητα που περιβάλλει αυτό το χρέος υποδαυλίζουν την ανησυχία για το ενδεχόμενο να καταρρεύσει μια οικονομία δυόμισι φορές μεγαλύτερη από τη γερμανική εξαιτίας των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Οι κραδασμοί όμως ίσως να μη σταματήσουν εδώ, αλλά να πλήξουν την Αυστραλία, που εξαρτάται από τους φυσικούς πόρους, και όσες οικονομίες οφείλουν την ανάπτυξή τους στο εμπόριο: Ιαπωνία, Σιγκαπούρη, Νότια Κορέα και Ταϊβάν. Ετσι μπορεί να εκτιναχθούν στα ύψη οι τιμές όλων των εμπορευμάτων από το πετρέλαιο μέχρι τον χρυσό και το καλαμπόκι. Οπως αναφέρει ο οικονομολόγος Ανταμ Σλάτερ στην τελευταία έκθεση Oxford Economics, «εξαιτίας της σημασίας που έχει η Κίνα για την παγκόσμια οικονομία και της ραγδαίας ανάπτυξης του χρηματοπιστωτικού της συστήματος, επικρατεί εκτεταμένη ανησυχία πως μια χρηματοπιστωτική κρίση στην Κίνα μπορεί να εξελιχθεί σε παγκόσμια κρίση». Οπως εξηγεί ο ίδιος, μπροστά σε ένα πρόβλημα τοξικών στοιχείων ενεργητικού τέτοιας κλίμακας θα ωχριούν αυτά που είδαμε με τις μεγάλες χρηματοπιστωτικές κρίσεις στη Ρωσία και στην Αργεντινή το 1998 και το 2001, αλλά και το πρόβλημα μη εξυπηρετούμενων δανείων της Ιαπωνίας τη δεκαετία του 1990.
Αυτός ο κίνδυνος βρίσκεται πίσω από την επιμονή του Κινέζου προέδρου, Σι Τζινπίνγκ, πως η μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Κίνας είναι εσωτερική της υπόθεση και δεν αφορά τον υπόλοιπο κόσμο. Δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Οπως ακριβώς η μόλυνση στην Κίνα σκιάζει τους ουρανούς της Ασίας και επιτείνει την κλιματική αλλαγή, τα προβλήματα του χρηματοπιστωτικού της συστήματος είναι παγκόσμια. Ο Αμερικανός πρόεδρος κατέστησε σαφές, τον Μάιο, πως «υπό πολλές έννοιες θα αποτελούσε μείζον πρόβλημα εθνικής ασφαλείας για εμάς αν η Κίνα άρχιζε να καταρρέει». Εξέφρασε, επίσης, ικανοποίηση για την άνοδο της Κίνας, που, πάντως, ανησυχεί τον Λευκό Οίκο καθώς προσκρούουν σε αυτήν οι στόχοι της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Παράλληλα, όμως, πρέπει να απασχολεί τους πολιτικούς ταγούς των ΗΠΑ το πόσο εύθραυστη είναι η Κίνα.