Οι πολιτικοί ταγοί της Ευρωζώνης ίσως νιώθουν πως μπορούν να χαλαρώσουν το καλοκαίρι, αλλά θα ήταν τρομερό λάθος. Η κρίση του ευρώ έχει αποκοιμηθεί χωρίς να έχει πεθάνει. Η περιοχή υποφέρει από στασιμότητα, χαμηλό πληθωρισμό, ανεργία και υπερχρέωση. Η κρίση μπορεί να ξαναγίνει επιθετική εφόσον η Ευρωζώνη δεν έχει περιφρουρηθεί για να αντέξει ένα σοκ, την προέλευση του οποίου μπορεί εύκολα να υποθέσει κανείς.
Οι σχέσεις της Ευρωζώνης με τη Ρωσία έχουν επιδεινωθεί ραγδαία μετά την κατάρριψη του αεροσκάφους των Μαλαισιανών Αερογραμμών πάνω από την Ουκρανία. Αν η Ευρώπη επιβάλει κυρώσεις που θα προβληματίσουν τη Μόσχα, θα πληρώσει και η ίδια το τίμημα. Η Ευρωζώνη πρέπει να περιχαρακωθεί για παν ενδεχόμενο: να επιβάλει η ΕΚΤ αναπτυξιακή νομισματική πολιτική για να δώσει ώθηση στον πληθωρισμό, να αναζωπυρωθεί η διάθεση για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και ιδιαιτέρως σε Γαλλία και Ιταλία, αλλά και στην ίδια τη Γερμανία, και να χαλαρώσει η δημοσιονομική αυστηρότητα.
Πρώτα, όμως, πρέπει να δούμε το πρόβλημα. Στις χρηματαγορές έχει επικρατήσει ηρεμία τα τελευταία δύο χρόνια, από τότε που ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, υποσχέθηκε να κάνει «ό,τι χρειαστεί» για να περιφρουρήσει το ευρώ. Δεν υπάρχει, όμως, ανάπτυξη. Την περασμένη εβδομάδα το ΔΝΤ προέβλεψε πως η ανάπτυξη θα φθάσει φέτος μόλις στο 1,1%. Πρόκειται για θλιβερή ανάκαμψη, δεδομένου του πόσο βαθιά ήταν η ύφεση που έχει προηγηθεί. Υπάρχουν, ομολογουμένως, ενθαρρυντικές ενδείξεις. Η Ισπανία σημειώνει ήπια ανάκαμψη, σε μεγάλο βαθμό επειδή εφάρμοσε αποτελεσματικά τη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας της και του τραπεζικού της συστήματος. Ακόμη και η Ελλάδα φαίνεται να ανασύρεται από τον Αδη.
Ωστόσο οι μεγάλες οικονομίες δεν τα πηγαίνουν καλά. Η Ιταλία θα σημειώσει ανάπτυξη μόλις 0,3% φέτος, σύμφωνα πάντα με το ΔΝΤ, ενώ η Γαλλία θα σέρνεται με ένα 0,7%. Η Γερμανία θα τα πάει καλύτερα με μια ανάπτυξη 1,9%, αλλά ακόμη και αυτή, η ατμομηχανή της ευρωπαϊκής οικονομίας, φαίνεται να χάνει την κεκτημένη ταχύτητα. Ο δείκτης επιχειρηματικού αισθήματος του Ifo κατέγραψε τον Ιούλιο υποχώρηση για τρίτο μήνα. Στο μεταξύ, ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη βρίσκεται στο 0,5%, επίπεδο σαφώς κάτω του στόχου του 2%, με αποτέλεσμα αφενός να διατηρεί ισχυρό το ευρώ πλήττοντας τις εξαγωγικές επιχειρήσεις της Ευρωζώνης και αφετέρου να καθιστά δυσβάσταχτο το χρέος.
Το πλέον ανησυχητικό είναι το χρέος της Ιταλίας, που, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα φθάσει στο 135% μέσα στο έτος. Αν δεν επιταχυνθούν ανάπτυξη και πληθωρισμός, ο δανεισμός της Ιταλίας δεν είναι βιώσιμος. Η Ιταλία πρέπει να επισπεύσει τις ιδιωτικοποιήσεις, για να περιορίσει τον φόβο πως το χρέος της βγαίνει εκτός ελέγχου. Ορισμένοι πολιτικοί της Ευρωζώνης, ιδιαιτέρως στη Γαλλία, μάλλον πιστεύουν πως η λύση βρίσκεται σε μια ταυτόχρονη χαλάρωση νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής. Κάπως έτσι είναι τα πράγματα. Τώρα που δεν μπορούν να μειωθούν περαιτέρω τα επιτόκια, η ΕΚΤ πρέπει σίγουρα να προχωρήσει σε ένα αποφασιστικό πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Δεδομένου ότι πολλές από τις αγορές κεφαλαίου της Ευρωζώνης δεν είναι ανεπτυγμένες, στην πράξη το πρόγραμμα αυτό ισοδυναμεί με εκτεταμένες αγορές κρατικών ομολόγων. Τα οφέλη θα είναι δύο: αύξηση του πληθωρισμού και υποχώρηση της ισοτιμίας του ευρώ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει, άλλωστε, κάθε λόγο να παρατείνει το χρονοδιάγραμμα για τη μείωση του ελλείμματος σε όσες χώρες εφαρμόζουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Η προσέγγιση αυτή έχει αποδώσει στην Ισπανία, της οποίας το χρονοδιάγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης παρατάθηκε δύο φορές στη διάρκεια του μεταρρυθμιστικού της προγράμματος. Ακόμη, όμως, κι όταν δικαιολογείται μια πίστωση χρόνου, αυτή πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να αποφευχθούν οι αυξήσεις φόρων, όχι οι περικοπές δαπανών.
Αν ένα πρόγραμμα βασίζεται αποκλειστικά στη χαλάρωση της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής θα είναι περισσότερο επιζήμιο παρά ευεργετικό, γιατί θα απαλλάξει τις κυβερνήσεις από την πίεση για μεταρρυθμίσεις. Αν οι κυβερνήσεις είναι διατεθειμένες να επισπεύσουν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, όχι μόνον η Επιτροπή πρέπει να είναι πρόθυμη να τους δώσει πίστωση χρόνου για να μειώσουν τα ελλείμματά τους, αλλά και η ΕΚΤ πρέπει να είναι πολύ πρόθυμη να προχωρήσει σε ποσοτική χαλάρωση. Οι πολιτικοί της Ευρωζώνης πρέπει να χρησιμοποιήσουν τις διακοπές του καλοκαιριού για να συνάψουν συμφωνία που θα προβλέπει αυτά τα τρία στοιχεία.