Ενα τρισεκατομμύριο δολάρια. Αυτό το ποσό μπορεί να κοστίσει στους Ρώσους επενδυτές η διακυβέρνηση του κ. Βλαντιμίρ Πούτιν. Το ποσό που θα αναλογούσε σε κάθε Ρώσο πολίτη θα ήταν 5.125 ευρώ.
Το κόστος προκύπτει από το γεγονός ότι οι επενδυτές είναι καχύποπτοι απέναντι στα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Ως αποτέλεσμα, οι ρωσικές μετοχές είναι αντικείμενα διαπραγμάτευσης με τεράστια έκπτωση σε σχέση με τις μετοχές στον υπόλοιπο κόσμο, με μέσο λόγο τιμής μετοχής προς κέρδη ανά μετοχή (p/e) μόλις 5,2. Σήμερα η ρωσική αγορά έχει κεφαλαιοποίηση 547 δισ. ευρώ. Αν όμως οι μετοχές απετιμώντο με τον ίδιο λόγο τιμής μετοχής προς κέρδη ανά μετοχή που είναι ο μέσος όρος για τις αναδυόμενες αγορές (12,5), τότε η κεφαλαιοποίηση της ρωσικής αγοράς θα ήταν 1,32 τρισ. ευρώ. Δεν οφείλονται όλες οι απώλειες στις ενέργειες της ρωσικής κυβέρνησης, ωστόσο πιθανότητα ευθύνονται για το μεγαλύτερο μέρος τους. Οι επενδυτές ανησυχούν για το επίπεδο της εταιρικής διακυβέρνησης εξαιτίας της φυλάκισης του κ. Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, ενός μεγιστάνα των πετρελαίων που συγκρούστηκε με τον κ. Πούτιν, και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν με τους τοπικούς τους εταίρους εταιρείες όπως η BP και η Shell. Ολα αυτά τα προβλήματα έχουν ανακύψει πολύ πριν από την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και την υποστήριξή της προς τις αποσχιστικές δυνάμεις στην Ουκρανία, γεγονότα που πυροδότησαν τις δυτικές κυρώσεις.
Οι περισσότεροι Ρώσοι πολίτες δεν θα προσέξουν το πρόβλημα, αφού δεν κατέχουν μετοχές ούτε ατομικά ούτε συλλογικά. Ωστόσο θα πονέσουν πολλοί ολιγάρχες φίλοι του κ. Πούτιν, ενώ η συρρίκνωση των ξένων επενδύσεων αναμφίβολα συνεισφέρει στην ύφεση της ρωσικής οικονομίας κατά 0,4% το α΄ τρίμηνο του 2014. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι επενδυτές έχουν μάθει ν’ αψηφούν τις γεωπολιτικές απειλές. Η αντίδρασή τους παραμένει η ίδια από την εποχή του πρώτου Πολέμου του Κόλπου, όταν οι αγορές άρχισαν ν’ ανεβαίνουν μόλις ξεκίνησαν οι μάχες και έκτοτε το πατρόν παραμένει το ίδιο. Kαμία πρόσφατη κρίση δεν εξελίχθηκε σε κάτι περισσότερο από περιφερειακή σύγκρουση ούτε είχε ως αποτέλεσμα το είδος της οικονομικής αναταραχής που είχαμε στη δεκαετία του ’70, όταν η άνοδος των τιμών του πετρελαίου ενίσχυσε τον στασιμοπληθωρισμό. Οι επενδυτές πιστεύουν έντονα ότι τα περισσότερα από τα προβλήματα μπορούν να επιλυθούν από τις κεντρικές τράπεζες είτε μέσω μείωσης των επιτοκίων σε σχεδόν μηδενικό επίπεδο είτε μέσω προγραμμάτων αγοράς ομολόγων.
Ωστόσο δεν ισχύουν τα ίδια σε επίπεδο μεμονωμένων κρατών όπου ο πολιτικός κίνδυνος αποτιμάται με σαφήνεια. Σε πολλές άλλες χώρες, εκτός από τη Ρωσία, η κακή διακυβέρνηση φαίνεται να επιδρά αρνητικά κατά την αποτίμηση των μετοχών τους. Οι ιρανικές μετοχές για παράδειγμα υφίστανται διαπραγμάτευση με λόγο τιμής μετοχής προς κέρδη ανά μετοχή μόλις 5,6, γεγονός που σημαίνει ότι αν ίσχυε ο μέσος όρος, η κεφαλαιοποίηση της ιρανικής αγοράς από 97,6 δισ. ευρώ που είναι σήμερα θ’ αυξανόταν στα 217 δισ. ευρώ. Συνεπώς ο παράγοντας κακή διακυβέρνηση στοιχίζει στους Ιρανούς επενδυτές 120 δισ. ευρώ. Το ίδιο ισχύει και για την Αργεντινή, όπου ο παράγοντας κακή διακυβέρνηση στερεί από τους επενδυτές 44 δισ. ευρώ. Τα χρηματιστήρια δεν είναι το μοναδικό μέρος όπου οι επενδυτές τιμωρούν αναξιόπιστες κυβερνήσεις. Τα 20ετή κρατικά ομόλογα της Αργεντινής έχουν απόδοση 9,8%, πάνω από 5% περισσότερο από τ’ αντίστοιχα μεξικανικά, και όσο μεγαλύτερο είναι το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους τόσο περισσότερο φορολογεί μια κυβέρνηση τους πολίτες της. Πολλοί άνθρωποι στις χώρες που επηρεάζονται θεωρούν ότι η χαμηλότερη αξία των περιουσιακών τους στοιχείων αποτελεί απόδειξη των προκαταλήψεων των Δυτικών ή της κακόβουλης επίδρασης του διεθνούς καπιταλισμού. Ομως το πραγματικό τεστ θα ήταν τι θα έκαναν οι ίδιοι με τα δικά τους χρήματα: θα εμπιστεύονταν επαρκώς την κυβέρνησή τους ώστε να τα κρατήσουν εντός της χώρας ή θα προτιμούσαν να τα βγάλουν στο εξωτερικό;