Οι πρόεδροι ΗΠΑ και Ρωσίας είχαν μια έντονη τηλεφωνική συνδιάλεξη πρόσφατα όταν ο Βλαντιμίρ Πούτιν αναφέρθηκε στην πτώση αεροσκάφους στην Ουκρανία. Αιτία του τηλεφωνήματος ήταν, όμως, οι κυρώσεις που από την αρχή της κρίσης είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της στάσης των ΗΠΑ στην Ουκρανία. Ενώ αρχικά στράφηκαν κατά στενών φίλων του Πούτιν, τελικός στόχος τους ήταν η αποδυναμωμένη οικονομία της Ρωσίας. Οι κυρώσεις εντόπισαν την αχίλλειο πτέρνα της Ρωσίας και ο Πούτιν αρχίζει να δυσκολεύεται πολύ να αντιδράσει.
Ο Αμερικανός πρόεδρος σκλήρυνε το παιχνίδι μία ημέρα πριν από την τραγωδία των Μαλαισιανών αερογραμμών ανακοινώνοντας αιφνιδιαστικά νέο γύρο κυρώσεων. Στις στοχευμένες επιχειρήσεις συμπεριλαμβάνονται μεγάλες ρωσικές τράπεζες (Gazprombank και VEB), ενεργειακές βιομηχανίες (Rosneft και Novatek) και βιομηχανίες όπλων. Δεν καλύπτουν, όμως, το πλήρες φάσμα των κυρώσεων που φοβίζει περισσότερο τον Πούτιν, δεν προκαλούν δηλαδή απομόνωση της Ρωσίας από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα ούτε περιορισμούς στο εμπόριο ειδών υψηλής τεχνολογίας. Αν και έχουν ήδη αποκλεισθεί μεγάλες ρωσικές τράπεζες και ενεργειακές από τη χρηματοδότηση σε δολάρια, δεν έχει απαγορευθεί στις αμερικανικές εταιρείες να συναλλάσσονται μαζί τους. Η Ρωσία έχει επιδοθεί σε κάθε είδους νομικό ελιγμό, όπως η τροποποίηση του νόμου για τα προσωπικά δεδομένα, για να μπορούν οι ρωσικές τράπεζες να συμμορφώνονται με την αμερικανική νομοθεσία. Ζητούμενο είναι να τηρούν τον νόμο που επιβάλει στις ξένες τράπεζες να ενημερώνουν τις αμερικανικές φορολογικές αρχές για τους λογαριασμούς Αμερικανών πολιτών. Ο Μπαράκ Ομπάμα ανέτρεψε, πάντως, τους οικονομικούς υπολογισμούς της Ρωσίας. Πολλοί επικρίνουν τον Ομπάμα πως δεν στηρίζει εμπράκτως τις «κόκκινες γραμμές» που χαράσσει ο ίδιος. Στην Ουκρανία χάραξε μια «γκρίζα γραμμή» καλώντας τη Ρωσία να λάβει μέτρα για να δώσει τέλος στην κρίση.
Οι νέες κυρώσεις απλώς ενέτειναν την αβεβαιότητα και τους κινδύνους που εγκυμονούν οι επιχειρηματικές δοσοληψίες με τη Ρωσία. Η αγορά αντέδρασε άμεσα οδηγώντας το ρούβλι και το χρηματιστήριο της Μόσχας σε δραματική υποχώρηση.
Οι κυρώσεις απλώς επέτειναν στο έπακρον μια ήδη δύσκολη κατάσταση για τις ρωσικές επιχειρήσεις. Τα κοινοπρακτικά δάνεια για τις ρωσικές εταιρείες παραγωγής εμπορευμάτων έχουν μειωθεί κατά περισσότερο από 80% τους τελευταίους έξι μήνες. Εχει, άλλωστε, μειωθεί δραματικά η ζήτηση για ρωσικά ομόλογα από την αρχή της κρίσης στην Ουκρανία.
Οπως ήταν αναμενόμενο, η Ρωσία απήντησε ανεβάζοντας τους τόνους. Ο Ιγκόρ Σάτσεμ, πρόεδρος της ενεργειακής Rosneft χαρακτήρισε τις κυρώσεις παράνομες ενώ ο υφυπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Ριάμπκοφ, υποσχέθηκε βαρύτατα αντίποινα. Πώς μπορεί, όμως, να εκδικηθεί ο Πούτιν; Οι κυρώσεις επιβάλλονται ενώ η ρωσική οικονομία είναι ευάλωτη σε οποιαδήποτε εξωτερική πίεση. Οι προβλέψεις για τον προϋπολογισμό της κατατείνουν σε μείωση των εσόδων και το υπουργείο Οικονομικών σκέπτεται να επαναφέρει τον ΦΠΑ.
Η Ρωσία επιχειρεί, επίσης, μια αλλαγή στη φορολογία των εγχώριων εσόδων από το πετρέλαιο, κύριας πηγής εσόδων του κράτους. Η προοπτική αυτή έχει, πάντως, προκαλέσει αντιδράσεις από τους παραγωγούς πετρελαίου που θα κληθούν να καταβάλουν περισσότερους φόρους για να αναπληρώσουν τα διαφυγόντα κέρδη εξαιτίας της μείωσης των εξαγωγών. Δεν υπάρχει συναίνεση ως προς το πώς θα αυξήσει η χώρα τα έσοδά της.
Η Μόσχα διαθέτει σημαντικά διαθέσιμα σε σκληρά νομίσματα και έχει δεσμευθεί να βοηθήσει τη VEB και άλλες ρωσικές εταιρείες αν στερέψει η χρηματοδότηση από τη Δύση. Το ρωσικό κράτος, όμως, έχει ήδη αναλάβει δεσμεύσεις για πολλά μεγάλα σχέδια, συμπεριλαμβανομένου και εκείνου της ανοικοδόμησης της Κριμαίας. Στο μεταξύ, η αμερικανική κυβέρνηση θα σπεύσει να ερμηνεύσει κάθε απότομη μείωση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της Ρωσίας ως συνέπεια των κυρώσεων. Ο Πούτιν συνηθίζει να εφαρμόζει την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε» στις σχέσεις του με τους Ευρωπαίους εταίρους του. Ισως προσπαθήσει κάτι ανάλογο τώρα που πολλές χώρες-μέλη της Ε.Ε. δείχνουν ακόμη απρόθυμες να ακολουθήσουν τις ΗΠΑ στις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας. Την ημέρα, όμως, που ανακοίνωσε η Ουάσιγκτον τον νέο γύρο κυρώσεων, η Ε.Ε. εξέφρασε την πρόθεση να διακόψει όλα τα δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης στη Ρωσία.