Πρόκειται για τη σημαντικότερη ενίσχυση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης από την εποχή της εισαγωγής του ευρώ το 1999. Από τον Νοέμβριο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πρόκειται ν’ αναλάβει την επιτήρηση των τραπεζών από το Ελσίνκι μέχρι τη Λισσαβώνα αφότου ελέγξει διεξοδικότερα από κάθε άλλη φορά τους ισολογισμούς τους.
Στόχος είναι ν’ αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών στις τράπεζες της Ευρωζώνης και ν’ αναζωογονηθεί ο τραπεζικός δανεισμός προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά, ιδίως στη δοκιμαζόμενη νότια Ευρώπη. Πολλοί οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη βρίσκεται τουλάχιστον πέντε χρόνια πίσω όσον αφορά το ξεκαθάρισμα της τραπεζικής αγοράς κάτι που εν μέρει εξηγεί γιατί η ανάκαμψη της Ευρωζώνης είναι τόσο αργή και τόσο εύθραυστη. Ωστόσο δεν είναι σαφές αν η άσκηση της ΕΚΤ, η οποία περιλαμβάνει την αυστηρή επιθεώρηση των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και μια σκληρή δοκιμή της ικανότητάς τους ν’ αντέξουν οικονομικά σοκ, είναι επαρκής ώστε να απελευθερώσει περισσότερα δάνεια προς την «πραγματική οικονομία». Το πρόβλημα δεν είναι τόσο πολύ αν είναι σωστά σχεδιασμένη η διαδικασία της επιθεώρησης. Το πραγματικό πρόβλημα είναι αν τα δάνεια προς επιχειρήσεις σε Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία και Ελλάδα είναι τόσο σπάνια και ακριβά επειδή οι τοπικές τράπεζες είναι αδύναμες, δεν μπορούν να δανειστούν και τελικά διστάζουν να δανείσουν οι ίδιες, ή αν αυτό οφείλεται στην έλλειψη ζήτησης για δάνεια στις στάσιμες οικονομίες. Οπου υπάρχει ζήτηση οι τραπεζίτες φοβούμενοι τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει ο δανεισμός μπορεί να φοβούνται υπερβολικά να δώσουν δάνεια σε οιαδήποτε επιχείρηση πλην των πιο ασφαλών. Ενας δεύτερος λόγος ανησυχίας είναι αν οι πολιτικοί θα παρέμβουν στην προσπάθεια της ΕΚΤ ν’ αναδιαρθρώσει ή να εκκαθαρίσει τράπεζες «ζόμπι» και έτσι ν’ αντιστρέψει τον χρηματοπιστωτικό κατακερματισμό της Ευρώπης. Η κ. Ντανιέλ Νουί, η Γαλλίδα αξιωματούχος που είναι επικεφαλής του Ενιαίου Μηχανισμού Εποπτείας (SSM) της ΕΚΤ, είπε τον Ιούνιο στο γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel» ότι θα υπάρξει αντίσταση σε πολιτικές πιέσεις και ότι «δεν θα διστάσουμε να οδηγήσουμε τράπεζες σε εκκαθάριση». Από τους πρώτους που πρότειναν τη δημιουργία μιας τραπεζικής ένωσης ο κ. Νικολά Βερόν του think tank Bruegel θεωρεί ότι θα συνεχιστεί η πιστωτική ασφυξία αν οι κυβερνήσεις αντισταθούν στις προσπάθειες της ΕΚΤ να κλείσει προβληματικές τράπεζες. Η άσκηση πολιτικών πιέσεων έχει οδηγήσει ήδη στην εξαίρεση της γαλλοβελγικής τράπεζας Dexia από τις δοκιμασίες αντοχής. Η Ελλάδα, η χώρα που έχει πληγεί σκληρότερα από την κρίση της Ευρωζώνης, επιθυμεί να ληφθούν υπόψη και τα νέα σχέδια αναδιάρθρωσης των τραπεζών.
Είναι ειρωνικό το γεγονός ότι ορισμένα από τα σοβαρότερα προβλήματα μπορεί να προκύψουν στη Γερμανία, τη μεγαλύτερη και ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης. Παρά τις προηγηθείσες αναδιαρθρώσεις ορισμένες από τις έξι περιφερειακές τράπεζες στηρίζονται σε κρατικές εγγυήσεις και στους ισολογισμούς τους έχουν αρκετά ριψοκίνδυνα δάνεια στον τομέα της ναυτιλίας και των ακινήτων. Τ’ αποτελέσματα των δοκιμασιών αντοχής θα γίνουν γνωστά το δεύτερο μισό του Οκτωβρίου και ο κ. Βερόν θεωρεί ότι οι τράπεζες «ζόμπι», δηλαδή όσες δεν διαθέτουν την ελάχιστη απαιτούμενη κεφαλαιακή επάρκεια, θα χωριστούν σε δύο κατηγορίες. Οι ασθενέστερες ίσως να μην υποβληθούν καν στις δοκιμασίες αντοχής τον Οκτώβριο. Κάποιες άλλες δεν θα περάσουν το τεστ. «Η πρώτη ομάδα θα βρεθεί αντιμέτωπη με το εκτελεστικό απόσπασμα. Οι υπόλοιπες τράπεζες θα καταδικαστούν σε θάνατο χωρίς να εκτελεστούν ακόμη», λέει στο Reuters. «Θα πρέπει να σκοτώσουν τις τράπεζες “ζόμπι” και να εξυγιάνουν όσες είναι απλώς τραυματισμένες. Η επίτευξη αυτού του αποτελέσματος είναι ζωτικής σημασίας», προσθέτει. Ηδη από τον Ιούνιο του 2013 μέχρι σήμερα οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν αυξήσει τα κεφάλαιά τους κατά 198 δισ. ευρώ. Τελικά οι δοκιμασίες αντοχής της ΕΚΤ είναι πιθανό να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη προς τις τράπεζες της Ευρωζώνης, αν και αυτό από μόνο του δεν επαρκεί ώστε οι τράπεζες ν’ αρχίσουν και πάλι να δανείζουν.