Το κόστος των κυρώσεων της Δύσης στην οικονομία της Ρωσίας βρίσκεται στο επίκεντρο τεταμένων συζητήσεων, οι οποίες, ως επί το πλείστον, διεξάγονται χωρίς επαρκή στοιχεία, όπως αναφέρει το αμερικανικό επιχειρηματικό περιοδικό Forbes. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν αντιπαρέρχεται τις κυρώσεις ως μία τετριμμένη πηγή ενόχλησης. Πολύ δύσκολα θα παραδεχθεί πως ο τυχοδιωκτισμός του στην Ουκρανία πλήττει την τσέπη των Ρώσων, τις επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων και την εξυπηρέτηση του χρέους τους, επισημαίνει το περιοδικό.
Οι Ευρωπαίοι ισχυρίζονται πως οι δικές τους οικονομίες θα πληγούν περισσότερο. Ο δε Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα διατείνεται πως οι σκληρές κυρώσεις θα υποχρεώσουν τον Ρώσο πρόεδρο να βελτιώσει τη συμπεριφορά του – θεωρώντας ότι οι «ποινές» αυτές προφανώς έχουν παιδευτικό χαρακτήρα. Πάντως, όπως αναφέρουν στο Ρόιτερς αναλυτές, ακόμα και πριν από τις κυρώσεις πολλές δυτικές επιχειρήσεις και τράπεζες αποχωρούσαν από τη Ρωσία εξαιτίας του απρόβλεπτου και επικίνδυνου καθεστώτος Πούτιν. Αφότου επιβλήθηκαν οι κυρώσεις, οι στρόφιγγες ρευστού από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία κλείνουν για τη Ρωσία, δημιουργώντας ασφυκτικές πιέσεις στην οικονομία της.
Αποκομμένη από τα κεφάλαια αυτά, ενδεχομένως η Μόσχα να μπορέσει να αντικαταστήσει μέρος τους, προσφεύγοντας στην Κίνα. Ωστόσο, θα είναι μια μερική λύση και με υψηλό τίμημα. Σημειωτέον πως η ρωσική οικονομία χρηματοδοτείται κατά το ήμισυ με κεφάλαια προερχόμενα από ξένες πηγές, ενώ η έλλειψη επαρκούς και αξιόπιστου νομοθετικού πλαισίου δυσχεραίνει πολύ την αναχρηματοδότησή της. Η όλη κατάσταση επηρεάζει και τη δανειοληπτική αξιοπιστία της Ρωσίας. Στις 25 Απριλίου ο διεθνής οίκος αξιολόγησης της Standard & Poor’s υποβάθμισε τη δανειοληπτική της ικανότητα στη βαθμίδα ακριβώς πάνω από εκείνην των ομολόγων – «σκουπιδιών». Ως συνέπεια, το υπουργείο Οικονομικών διέκοψε μια σειρά δημοπρασιών ρωσικών ομολόγων εξαιτίας του απαγορευτικού κόστους δανεισμού με επιτόκιο άνω του 9%.
Τις παραμονές της επιβολής των κυρώσεων, οι ρωσικές τράπεζες και οι ρωσικές επιχειρήσεις είχαν οφειλές 653 δισ. δολαρίων σε ξένα τραπεζικά ιδρύματα και 650 δισ. δολάρια σε εγχώρια. Ειδικότερα, η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας (CBR) έχει αναφέρει πως φέτος λήγουν εκ μέρους τραπεζών και εταιρειών ομόλογα 157 δισ. δολαρίων. Ωστόσο, οι Αρχές επισημαίνουν πως η κατάσταση αντιμετωπίζεται με την αρωγή των συναλλαγματικών διαθεσίμων (468 δισ. δολάρια έναντι 474 τον Απρίλιο) της κεντρικής τράπεζας, καθώς και των δύο Ταμείων Εκτάκτου Ανάγκης του υπουργείου Οικονομικών (173 δισ. δολάρια έναντι 176 δισ. δολαρίων τον Απρίλιο). Σύμφωνα με υπολογισμούς, ακόμα και το ένα τρίτο των οφειλών να καλυφθεί με άλλους πόρους και τα υπόλοιπα με τους προαναφερθέντες τρόπους, τότε τα διαθέσιμα της CBR θα μειωθούν 22% και η κυκλοφορία χρήματος Μ2 κατά 12%.
Αναχρηματοδότηση
Η πιο οφθαλμοφανής ένδειξη πως υφίσταται θέμα αναχρηματοδότησης είναι το αίτημα του ενεργειακού κολοσσού της Rosneft να καλυφθούν οι οφειλές της των επόμενων 24 μηνών από τα Ταμεία Εκτάκτου Ανάγκης. Επιπλέον, ένεση ρευστού χρειάζονται και οι τράπεζες VTB Bank και η Rosselkhozbank λόγω μη πρόσβασής τους στις δυτικές αγορές, με την κρατική αρωγή να φθάνει στα 239 εκατ. ρούβλια (5 δισ. ευρώ).
Αν η Μόσχα καλύψει ομαλά τη ρευστοποίηση των εταιρικών ομολόγων των 157 δισ. δολαρίων φέτος και των 71 δισ. δολαρίων του χρόνου, το πρόβλημα των νέων επενδύσεων και της ζήτησης νέων επενδύσεων δεν επιλύεται – μια μείωση επενδύσεων μεταφράζεται σε κάμψη του ΑΕΠ από 6% έως 10%. Η Ρωσία ως μία κατά βάσιν ενεργειακή χώρα αποκομίζει το 50% των κρατικών εσόδων της από το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο. Χρειάζεται αυξημένη παραγωγή για να μπορεί να πληρώνει συντάξεις και τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις. Εντούτοις, το ρεκόρ παραγωγής της επετεύχθη στα τέλη του ’80 και στο μεσοδιάστημα έχασε τις τεχνολογικές επαναστάσεις στην ανίχνευση και παραγωγή ορυκτών καυσίμων. Με το σκεπτικό αυτό συγκροτήθηκαν και τα δύο Ταμεία Εκτάκτου Ανάγκης ως γραμμή άμυνας σε συνθήκες πτώσης των τιμών του πετρελαίου. Για να μπορέσουν να διατηρηθούν τα κεφάλαιά τους στα επίπεδα του 2013, θα πρέπει να εξευρεθούν είτε στην εγχώρια είτε στη διεθνή αγορά 360 δισ. δολάρια.
Μία ακόμα πτυχή των κυρώσεων, τέλος, αφορά τη φυγή κεφαλαίων, την οποία αντιμετωπίζει η CBR με την αύξηση των επιτοκίων. Οι Ρώσοι θα κρατήσουν τα ρούβλια στο σπίτι και ίσως τα επιτόκια προσελκύσουν ξένους επενδυτές. Το πρώτο τρίμηνο, πάντως, υπήρξε φυγή κεφαλαίων ύψους 51 δισ. δολαρίων σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα, ενώ στοιχεία της ΕΚΤ φέρουν την οικονομική αιμορραγία της Ρωσίας στα 221 δισ. δολάρια.