Ο Μάριο Ντράγκι, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), έδωσε έμμεσα την υπόσχεση για την παροχή βοήθειας 700 δισ. ευρώ, με στόχο τη στήριξη της ετοιμοθάνατης οικονομίας της Ευρωζώνης και μετέθεσε στο μέλλον τον καβγά με τη Γερμανία για τις αγορές κρατικών ομολόγων. Δεσμευόμενος να «κινητοποιήσει» τον ισολογισμό της ΕΚΤ, επεκτείνοντάς τον στα 2,7 τρισ. ευρώ που ίσχυαν αρχές του 2012 από τα 2 τρισ. ευρώ που ισχύουν σήμερα, προχώρησε επίσης στον τελευταίο γύρο μείωσης του βασικού επιτοκίου και στην εφαρμογή σχεδίου για την αγορά καλυμμένων ομολόγων και τιτλοποιημένων δανείων. Ποια είναι η αποστολή του κ. Ντράγκι; Να πυροδοτήσει εκ νέου τον πληθωρισμό στα 18 κράτη-μέλη της Ευρωζώνης.
Οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία εφαρμόζουν σήμερα μια εξ ολοκλήρου νομισματική πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης (QE), αλλά η ΕΚΤ δεν κατάφερε να τις μιμηθεί ούτε αυτήν τη φορά λόγω της διαφωνίας μεταξύ των 24 μελών του διοικητικού συμβουλίου. Ειδικότερα, ο Γενς Βάιντμαν, πρόεδρος της Bundesbank (της γερμανικής κεντρικής τράπεζας), αντιτίθεται στην υιοθέτηση νέων μέτρων στήριξης για την οικονομία. Η ανακοίνωση του τελευταίου γύρου των μέτρων οδήγησαν το ευρώ σε επίπεδα χαμηλότερα του 1,30 δολαρίων πρώτη φορά από τον Ιούλιο του 2013. Οι αποδόσεις των ευρωπαϊκών κρατικών ομολόγων διολίσθησαν σε αρνητικό έδαφος.
Οι τελευταίες αποφάσεις της ΕΚΤ υποδηλώνουν πως ο κ. Ντράγκι δεν έχει την ομοφωνία ή μια αρκετά μεγάλη πλειοψηφία ώστε να προχωρήσει σε μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης, επισημαίνει ο Αντριου Μπόζομγουερθ, διαχειριστής χαρτοφυλακίων της Pacific Investment Management, αλλά και πρώην οικονομολόγος της κεντρικής τράπεζας της Ευρωζώνης. «Η ΕΚΤ είναι έτοιμη να αντιδράσει δυναμικότερα εάν κριθεί πως είναι αναγκαίο».
Ο κ. Ντράγκι δεν έδωσε λεπτομέρειες για το πρόγραμμα αγοράς τιτλοποιημένων δανείων (ABS), δηλαδή τίτλων που εκδίδονται από δάνεια εμπορικών τραπεζών, δηλώνοντας πως θα ανακοινωθούν τον Οκτώβριο. Σε αρχικό στάδιο, η ΕΚΤ θα επικεντρωθεί στο λιγότερο ριψοκίνδυνο τμήμα της αγοράς, το οποίο κατέρρευσε με το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, αφού είχε ασκηθεί κριτική από πολιτικούς και ρυθμιστικές αρχές για τη αδιαφάνειά του. «Θέλουμε να εξασφαλίσουμε ότι τα ABS χρησιμοποιούνται για την επέκταση της πίστωσης στην πραγματική οικονομία», δήλωσε ο κ. Ντράγκι. Αυτά τα μέτρα προσανατολίζονται, κυρίως, στη «νομισματική χαλάρωση».
Το πρόβλημα είναι ότι η αγορά των ABS δεν είναι αρκετά μεγάλη για να επιτύχει η ΕΚΤ μια αύξηση των δανείων στην πραγματική οικονομία δίχως να αποκλείσει τους υπόλοιπους επενδυτές. Η αγορά των ABS, ύψους 1,2 τρισ. ευρώ, έχει συρρικνωθεί κατά περισσότερο από 40% από το 2010. Πολλά τιτλοποιημένα δάνεια αγοράζονται από συνταξιοδοτικά ταμεία, ασφαλιστικές εταιρείες και τράπεζες που τα διατηρούν στα χαρτοφυλάκιά τους μέχρι τη λήξη τους.
Ο κ. Βάιντμαν, ο οποίος είναι αντίθετος με τη λήψη μέτρων στήριξης της Ευρωζώνης και ειδικότερα των κρατών-μελών του ευρωπαϊκού Νότου, διαφώνησε με τη λήψη των μέτρων που αποφασίστηκαν στη συνεδρίαση αυτής της εβδομάδας, όπως μαρτυρούν δύο πηγές από την ΕΚΤ. Εκπρόσωπος της Bundesbank δεν σχολίασε επί τούτου. Τον Ιούλιο, πάντως, η γερμανική κεντρική τράπεζα χαρακτήρισε «προβληματικό» το σχέδιο αγοράς των ABS, και τοποθετήθηκε εναντίον της στήριξης των τραπεζικών κερδών και της οικειοποίησης των ζημιών τους. Ο κ. Ντράγκι, ο οποίος κατ’ επανάληψη έχει ταχθεί υπέρ της λήψης δυναμικότερων μέτρων για στήριξη της Ευρωζώνης, δήλωσε πως εξααφάλισε μια «άνετη πλειοψηφία» στην τελευταία συνεδρίαση. Ο κ. Βάιντμαν και οι Γερμανοί πολιτικοί έχουν, επίσης, υποστηρίξει πως η πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης οδηγεί στη δημιουργία «φούσκας» στις αξίες.
Ανάγκη μεταρρυθμίσεων
Ο κεντρικός τραπεζίτης της Ευρωζώνης, Μάριο Ντράγκι, επανειλημμένως έχει τονίσει πως η νομισματική χαλάρωση πρέπει να συνοδεύεται από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, υπονοώντας πως η Ευρωζώνη πρέπει να λάβει μέτρα σε όλα τα μέτωπα της οικονομίας σαν την Ιαπωνία. Μέλη της κυβέρνησης της Γερμανίδας καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ φαίνεται, όμως, να διαφωνούν κάθετα με τις αποφάσεις της ΕΚΤ, υποστηρίζοντας πως έτσι μειώνονται τα κίνητρα της Γαλλίας και της Ιταλίας να συμμορφώσουν τη δημοσιονομική εικόνα τους. Οι κυβερνήσεις του Φρανσουά Ολάντ και του Ματέο Ρέντσι είναι αυτές που ασκούν πιέσεις στις Βρυξέλλες για μεγαλύτερη δημοσιονομική ευελιξία. Πάντως, ο Γιοργκ Κράιμερ, οικονομολόγος της Commerzbank, θεωρεί πως υπάρχουν 60% πιθανότητες για την ΕΚΤ να προχωρήσει σε αγορές κρατικών ομολόγων εάν οι προβλέψεις της για τον πληθωρισμό μειωθούν περισσότερο. Η ΕΚΤ προβλέπει ότι ο πληθωρισμός θα κινηθεί στο 0,6%, μειώνοντας την αρχική πρόβλεψη του 0,7%.