Ας φανταστούμε για μια στιγμή ότι η συζήτηση περί φτώχειας δεν διαστρέφεται από πολιτικές πιέσεις και ότι μπορούμε να εξετάσουμε τη φτώχεια ως τεχνικό και όχι ως ηθικό πρόβλημα. Ισως ν’ ανακαλύπταμε ότι οι περισσότερες εξηγήσεις – αριστερές, δεξιές και κεντρώες- δεν αλληλοαναιρούνται αλλά ενισχύουν η μία την άλλη. Πριν όμως προχωρήσουμε με το θεωρητικό μας πείραμα, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τα ευρήματα νέων ερευνών για θέματα όπως η αστική κοινωνική αναταραχή, η ανεργία, η αυξανόμενη σημασία της μόρφωσης και οι ελλείψεις της κυβερνητικής πολιτικής.
Ο David Autor, οικονομολόγος του ΜΙΤ, εξέτασε πρόσφατα ποιες είναι οι επιπτώσεις που υφίστανται όσον αφορά την επαγγελματική τους καριέρα, άντρες που έχουν μεγαλώσει χωρίς την παρουσία του πατέρα στο σπίτι. Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε πέρυσι, οι Autor και Melanie Wasserman καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η απουσία του πατέρα «έχει ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες για την ψυχολογική ανάπτυξη του αγοριού και τις επιδόσεις του στο σχολείο», με αποτέλεσμα να αποκτούν λιγότερες δεξιότητες, να μη βρίσκουν εργασία, πολύ περισσότερο σταθερή, και να μειώνεται ο μισθός τους.
Ο Andrew Cherin, κοινωνιολόγος στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, εξετάζει το ίδιο πρόβλημα από διαφορετική οπτική γωνία. Η πλειονότητα όσων δεν φοιτούν σε πανεπιστήμιο γεννήθηκε εκτός γάμου και αντιστρόφως, με αποτέλεσμα «το πανεπιστημιακό πτυχίο να είναι το πλησιέστερο πράγμα σε ταξικό σύνορο που διαθέτουμε σήμερα». Το δε συντηρητικό Heritage Foundation εξακολουθεί να υποστηρίζει ότι η ίδια η κυβέρνηση υπονομεύει την εργασιακή ηθική, διότι «οι Αμερικανοί καταδιώκονται από το φάσμα του αυξανόμενου χρέους που υπονομεύει την οικονομική και κοινωνική ζωτικότητα της χώρας».
Στο άλλο άκρο του πολιτικού φάσματος ο Dean Baker, συνδιευθυντής του Center for Economic and Policy Research, υποστηρίζει ότι οι κυβερνητική πολιτική, δηλαδή η αποφασιστικότητα της ομοσπονδιακής τράπεζας (Fed) να περιορίσει τον πληθωρισμό, έχει αυξήσει την ανεργία και ότι η πολιτική του σκληρού δολαρίου βλάπτει τους εργαζόμενους που πέφτουν θύματα του ανταγωνισμού από το εξωτερικό.
Παρά τα αντίθετα συμπεράσματα, στα οποία καταλήγουν αυτοί οι αναλυτές, υπάρχουν πολλοί λόγοι να υποστηρίξει κανείς ότι στην πραγματικότητα οι αναλύσεις είναι συμπληρωματικές και ενισχύουν η μία την άλλη. Πώς; Η αυτοματοποίηση στην παραγωγή, ο ανταγωνισμός από το εξωτερικό και η πρακτική της ανάθεσης εργασιών σε τρίτους οδηγούν σε μείωση των καλοπληρωμένων θέσεων εργασίας στη μεταποίηση, κάτι που με τη σειρά του οδηγεί σε υψηλότερο επίπεδο ανεργίας και περιορισμό της ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας, και αυτά με τη σειρά τους οδηγούν σε μείωση των γάμων, αύξηση των γεννήσεων εκτός γάμου, αύξηση των αποχωρήσεων από την αγορά εργασίας και τελικά σε αύξηση της εξάρτησης από κυβερνητικά προγράμματα υποστήριξης.
Το βασικό εμπόδιο για τη σύνθεση αντικρουόμενων εξηγήσεων ήταν και παραμένει η πολιτική πόλωση. Κατεστημένα συμφέροντα στα δεξιά και στα αριστερά έχουν καθυστερήσει και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν αποτρέψει τη συνειδητοποίηση ότι φιλελεύθερες και συντηρητικές υποθέσεις μπορεί να αλληλοεπικαλύπτονται. Η ιδεολογική σύγκλιση μεταξύ αναλυτών από τα αριστερά και από τα δεξιά θα μπορούσε να οδηγήσει σε καλύτερη κατανόηση των αιτιών της φτώχειας, αλλά και της κοινωνικής και οικονομικής ανισότητας.
Η επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος είναι πιθανό να μας οδηγήσει σε επίλυση του προβλήματος της φτώχειας μόνο αν πάρει τη μορφή καινοτομιών που θα έχουν μεγάλη θετική επίδραση στην οικονομική ανάπτυξη και στη δημιουργία ευκαιριών για απασχόληση. Προκειμένου να αλλάξουν ουσιαστικά τα πράγματα, η επίδρασή τους θα πρέπει να είναι συγκρίσιμη με τις εξελίξεις που πυροδότησε η Βιομηχανική Επανάσταση ή, πιο πρόσφατα, η επανάσταση στην πληροφορική. Η πρόοδος, αν επιτευχθεί, αναπόφευκτα θα φέρει μαζί της και νέα διλήμματα σχετικά με την κατανομή του εισοδήματος. Θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσουμε όλες τις δυνατότητες για συνεργασία, μαζί με πιο εκλεπτυσμένη και συνολική κατανόηση του σχηματισμού του ανθρώπινου κεφαλαίου, ώστε να καταφέρουμε να υπερνικήσουμε τις εσωτερικές μας αντιπαραθέσεις.