Η προοπτική απόσχισης της Σκωτίας από τη Βρετανία έχει ήδη προκαλέσει κραδασμούς στο νόμισμα της Βρετανίας και στις ευρωπαϊκές αγορές και έχει επιφέρει παράλυση στην οικονομία της Σκωτίας. Κι ενώ οικονομολόγοι του διαμετρήματος του Πολ Κρούγκμαν προειδοποιούν για τις επιπτώσεις μιας τέτοιας εξέλιξης, συντάσσεται τώρα μαζί τους το ΔΝΤ εκφράζοντας τον δικό του προβληματισμό.
«Το άμεσο αποτέλεσμα θα είναι μάλλον η αβεβαιότητα για τη μετάβαση σε ένα διαφορετικό σύστημα νομισματικής, οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής στη Σκωτία», σχολίασε ο εκπρόσωπος του Ταμείου, Γουίλιαμ Μουρέι, που προβλέπει πως η αβεβαιότητα θα επιφέρει αρνητική αντίδραση στις αγορές, αλλά οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις θα εξαρτηθούν από τις αποφάσεις που θα ληφθούν στη διάρκεια της μετάβασης.
Αναφερόμενος στην περίπτωση που θα επικρατήσει το «ναι» στο δημοψήφισμα της 18ης Σεπτεμβρίου, ο κ. Μουρέι υπογράμμισε πως «θα τεθεί μια σειρά σημαντικών αλλά και σύνθετων ζητημάτων, που θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης».
Σε αυτά τα ζητήματα συγκαταλέγεται πρωτίστως το ποιο νόμισμα θα χρησιμοποιεί μια ανεξάρτητη Σκωτία, όταν οι οικονομολόγοι προειδοποιούν πως η διατήρηση της στερλίνας, κοινού νομίσματος με τη Βρετανία, μπορεί να εγκυμονεί κινδύνους, αλλά προπαντός οι ρυθμίσεις που θα διέπουν το τραπεζικό της σύστημα και η δημοσιονομική της κατάσταση μετά μια απόσχιση από τη Βρετανία. Σημειωτέον ότι η άγνοια περί των ρυθμίσεων που θα διέπουν τις σκωτσέζικες τράπεζες αναφέρεται από οικονομικούς παράγοντες ως ένας από τους λόγους που τελευταία έχουν προκαλέσει παράλυση στην αγορά, με τις τράπεζες να αναβάλλουν τη χρηματοδότηση συμφωνιών και τα συμβόλαια αγοράς στέγης να προβλέπουν ρήτρα ακύρωσής τους σε περίπτωση απόσχισης της Σκωτίας από τη Βρετανία.
Το «αγκάθι» της στερλίνας
Ιδιαίτερα ακανθώδες ενδέχεται να αποδειχθεί για τη Σκωτία το θέμα του κατά πόσον θα διατηρήσει ως νόμισμά της τη στερλίνα σε περίπτωση απόσχισής της από τη Βρετανία.
Ο επικεφαλής της Τράπεζας της Αγγλίας, Μαρκ Κάρνεϊ, έχει εκφράσει την εκτίμηση πως στην περίπτωση απόσχισής της η Σκωτία μπορεί να χρειαστεί διαθέσιμα της τάξεως τουλάχιστον του 25%, αλλά ίσως και πάνω από το 100% του ΑΕΠ της. Η σχετική μελέτη που έχει εκπονήσει η Τράπεζα της Αγγλίας εξετάζει μάλιστα επιμέρους περιπτώσεις, όπως την προοπτική να χρειαστεί διαθέσιμα ύψους 34 δισ. στερλινών για να διασφαλίσει το ποσοστό διαθεσίμων που έχει η Δανία ως προς το ΑΕΠ της ή 155 δισ. στερλινών για να διασφαλίσει ποσοστό διαθεσίμων ανάλογο εκείνου του Χονγκ Κονγκ. Στελέχη της Τράπεζας της Αγγλίας προεξοφλούν, άλλωστε, πως σε περίπτωση απόσχισής της θα περιοριστούν σημαντικά οι δυνατότητες της Σκωτίας να δανειστεί. Προειδοποιούν, επίσης, πως η διασφάλιση των απαιτούμενων διαθεσίμων θα επιβαρύνει τη δημοσιονομική της κατάσταση, καθώς συνεπάγεται αυτομάτως υψηλότερους φόρους και μικρότερες δαπάνες ή ένα συνδυασμό και των δύο για τα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα, άλλωστε, με οικονομολόγους της τράπεζας UBS, σε περίπτωση απόσχισής της, η Σκωτία θα αναγκαστεί να εκδώσει τεράστια ποσά χρέους σχεδόν άμεσα, αν αποφασίσει να κρατήσει τη στερλίνα χωρίς επίσημη νομισματική ένωση με τη Βρετανία.
Μεγάλη εντός της Βρετανίας, μικρή εκτός
Ενα από τα ζητήματα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η Σκωτία σε περίπτωση απόσχισής της θα είναι η σχέση της με το ΔΝΤ. Ως νεοπαγές κράτος, θα πρέπει να υποβάλει αίτηση για προσχώρηση στο Ταμείο προκειμένου να μπορεί να τύχει της στήριξης που αυτό προσφέρει.
Στην παρούσα κατάσταση, η Βρετανία διαθέτει εκπρόσωπό της στο ΔΝΤ, που είναι και διευθυντικό του στέλεχος, καθώς η χώρα αποτελεί μία από τις πέντε ισχυρότερες χώρες-μέλη του. Αυτό αντανακλάται στο ποσοστό ψήφων που διαθέτει, το οποίο ανέρχεται στο 4,29% του συνόλου των ψήφων του ΔΝΤ, όπως ακριβώς και η Γαλλία. Οπως, όμως, διακριτικά σχολιάζουν και τα στελέχη του ΔΝΤ, εφόσον η Σκωτία έχει πληθυσμό μόλις 5,3 εκατ. άτομα, θα είναι μια υπερβολικά μικρή χώρα για να έχει δικό της διευθυντικό στέλεχος. Αυτό σημαίνει πως ίσως αναγκαστεί να προσεταιρισθεί εκ νέου τη Βρετανία για να σχηματίσει μαζί της περιφέρεια στο πλαίσιο του ΔΝΤ ή να προσεγγίσει κάποια άλλη γεωγραφική περιφέρεια της Ευρώπης.
Η Βρετανία, αντιθέτως, σε περίπτωση απόσχισης της Σκωτίας, θα διατηρήσει όλα τα δικαιώματα ψήφου καθώς και τον εκπρόσωπό της σε διευθυντικά κλιμάκια. Δεν αποκλείεται, πάντως, σε κάποια μελλοντική διαπραγμάτευση να έχει αποδυναμωθεί τόσο από πλευράς πληθυσμού, όσο και ως προς το οικονομικό βάρος που θα φέρει, και να μην μπορεί να διατηρεί το ίδιο καθεστώς. Κάτι τέτοιο θα συνεπάγεται, βέβαια, ότι θα έχει πλέον λιγότερα δικαιώματα ψήφου από τη Γαλλία και θα συγκαταλέγεται στη δεύτερη ομάδα ευρωπαϊκών χωρών όπως η Ιταλία, που αναγκάζονται να μοιράζονται ένα διευθυντήριο ως τμήματα μιας περιφέρειας.
Σημειωτέον ότι το ζήτημα των δικαιωμάτων ψήφου στο ΔΝΤ αποτελεί αντικείμενο διένεξης ανάμεσα στις μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Ινδία και η Βραζιλία, οι οποίες παρά το μέγεθός τους δεν έχουν ανάλογα δικαιώματα ψήφων ούτε διευθυντικά στελέχη και θεωρούν ότι οι ευρωπαϊκές χώρες μονίμως υπερ-εκπροσωπούνται στο Ταμείο.