Από τα μέσα Οκτωβρίου θα αρχίσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τις αγορές καλυμμένων ομολόγων και εντός του δ΄ τριμήνου του 2014 τις αγορές τιτλοποιημένων δανείων, ανακοίνωσε χθες ο κ. Μάριο Ντράγκι. Αμεσος στόχος του νέου προγράμματος είναι να ενισχυθεί ο δανεισμός προς τις επιχειρήσεις και απώτερος σκοπός να επιστρέψει ο πληθωρισμός στον στόχο του 2%, από 0,3% που ήταν τον Σεπτέμβριο. Μετά τη μείωση του Σεπτεμβρίου, το βασικό επιτόκιο δανεισμού παρέμεινε αμετάβλητο στο 0,05%.
Διάρκεια δύο χρόνια
Οπως αναμενόταν, ο κ. Ντράγκι αποκάλυψε λεπτομέρειες για το νέο πρόγραμμα της ΕΚΤ, χωρίς ωστόσο να δεσμευτεί για το μέγεθός του, που θα διαρκέσει τουλάχιστον δύο χρόνια. Πάντως, άφησε σαφώς να εννοηθεί ότι στόχος της ΕΚΤ είναι να επεκτείνει τον ισολογισμό της κατά 1 τρισ. ευρώ, στο επίπεδο όπου βρισκόταν στις αρχές του 2012. Είναι ενδιαφέρον ότι ο κ. Ντράγκι προσέθεσε πως «η απώτερη και η μόνη εντολή με την οποία πρέπει να συμμορφωθούμε είναι να επαναφέρουμε τον πληθωρισμό κοντά στο 2%». Αναφορά που έχει στόχο τη γερμανική κεντρική τράπεζα, η οποία έχει εκφράσει ανοιχτά την αντίθεσή της στις αγορές περιουσιακών στοιχείων. Ωστόσο ο κ. Ντράγκι επανέλαβε την «ομόφωνη δέσμευση» του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ να λάβει και νέα μη συμβατικά μέτρα στην περίπτωση που δεν αποδειχτούν αρκετά τα υπάρχοντα προγράμματα. Σύμφωνα με τον Κρίστιαν Σουλτς, οικονομολόγο της Berenberg Bank, η πιθανότητα να προχωρήσει η ΕΚΤ σε μεγάλης έκτασης αγορές κρατικών ομολόγων στις αρχές του 2015 (ποσοτική χαλάρωση) ανέρχονται σε 40%.
Οι προσδοκίες των αγορών σχετικά με πιθανή ποσοτική χαλάρωση έχουν ενισχυθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες, καθώς επιδεινώνονται οι συνθήκες στην πραγματική οικονομία, με τον πληθωρισμό να υποχωρεί όλο και περισσότερο, την πιστωτική επέκταση προς τον ιδιωτικό τομέα να παραμένει αρνητική για 30 συναπτούς μήνες, τους γεωπολιτικούς κινδύνους να εντείνονται και την οικονομία να μένει στάσιμη το β΄ τρίμηνο του 2014. Βέβαια, ο κ. Ντράγκι θα πρέπει να κάμψει την αντίσταση του Βερολίνου.
Στόχος του νέου προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας, του δεύτερου που εφαρμόζει η ΕΚΤ μέσα σε δύο μήνες μετά την έναρξη τον Σεπτέμβριο του προγράμματος παροχής στοχευμένων μακροπρόθεσμων δανείων (TLTRO) προς τις τράπεζες με αποκλειστικές αποδέκτριες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, είναι να ενισχύσει τον δανεισμό προς τη ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής οικονομίας. Το γεγονός ότι ο κ. Ντράγκι δεν προσέφερε νέα στοιχεία σχετικά με την ποσοτική χαλάρωση οδήγησε στην ενίσχυση του ευρώ κατά 0,4% έναντι του δολαρίου και την ισοτιμία στο 1,2674, ενώ το υψηλότερο επίπεδο ημέρας ήταν 1,2691 και τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια σε πτώση. Η Berenberg Bank υπολογίζει ότι οι αγορές τιτλοποιημένων δανείων και καλυμμένων ομολόγων θα μπορούσαν ν’ ανέλθουν συνολικά στα 200 με 300 δισ. ευρώ, ενώ οικονομολόγοι που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση του Reuters υπολογίζουν το μέγεθος των αγορών στα 200 δισ. τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του προγράμματος.
Νέα κριτήρια
Σε πρώτη φάση η ΕΚΤ θα αγοράσει μόνο περιουσιακά στοιχεία με την υψηλότερη πιστοληπτική αξιολόγηση, ωστόσο ο κ. Ντράγκι δήλωσε ότι ήδη μελετάται και η αγορά τίτλων με χαμηλότερη πιστοληπτική αξιολόγηση. Η ΕΚΤ άλλαξε τα κριτήρια σχετικά με τις αγορές τίτλων, προκειμένου να μπορέσει ν’ αγοράσει και τίτλους υψηλής ποιότητας που κατέχουν ελληνικές και κυπριακές τράπεζες. Τα τιτλοποιημένα δάνεια δημιουργούνται από τις τράπεζες μέσω της συγκέντρωσης στεγαστικών και εταιρικών δανείων, αλλά και δανείων γι’ αγορά αυτοκινήτων και από πιστωτικές κάρτες, τα οποία στη συνέχεια πωλούνται σε επενδυτές. Τα καλυμμένα ομόλογα είναι παρόμοια χρηματοπιστωτικά εργαλεία, με τη σημαντική διαφορά ότι στην περίπτωση χρεοκοπίας της εκδότριας τράπεζας δεν συμπαρασύρονται και τα ομόλογα, γεγονός που τα καθιστά ασφαλέστερα από τα τιτλοποιημένα δάνεια. Ωστόσο, όλο και περισσότεροι αναλυτές θεωρούν ότι η προσπάθεια της ΕΚΤ να ενισχύσει την οικονομία θα κριθεί τελικά από το πόσο θα καταφέρει να εξασθενήσει το ευρώ, το οποίο έχει υποχωρήσει κατά 9,20% έναντι του δολαρίου από τις αρχές Μαΐου.