Στα μέσα Οκτωβρίου και καθώς τα χρηματιστήρια σε όλον τον κόσμο κατρακυλούσαν με τον πιο γρήγορο ρυθμό από κάθε άλλη φορά την τελευταία τριετία, πολλοί επενδυτές και οικονομολόγοι φοβούνταν για κατάρρευση. Ωστόσο, η αμερικανική οικονομία αναπτύσσεται σταθερά, οι νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές καθίστανται ολοένα και πιο υποστηρικτικές σε άλλες περιοχές του κόσμου πέραν των ΗΠΑ και η φθινοπωρινή περίοδος, που ιστορικά βρίθει χρηματοπιστωτικών κρίσεων, παρήλθε. Υπό το πρίσμα αυτό, ίσως μια περίοδος ακμής να φαίνεται πιθανότερη.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι οι οποίοι υπαγορεύουν ότι τα χρηματιστήρια έχουν αποδυθεί σε μια μακρά δυναμική πορεία ανάλογη με αυτή των δεκαετιών του 1950 και του 1960 ή του 1980 και του 1990, και ότι η πορεία αυτή βρίσκεται στην αρχή της και όχι στο τέλος της. Η συζήτηση άρχισε πριν από 18 μήνες, όταν τον Μάρτιο του 2013 ο S&P 500, ο σημαντικότερος χρηματιστηριακός δείκτης στον κόσμο, έσπασε την επί 13 χρόνια ζώνη διακύμανσής του και ξεκίνησε την άνοδό του προς νέα ρεκόρ.
Πρώτον, και σημαντικότερο, είναι το ότι η χειρότερη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση στη ζώσα μνήμη έχει τελειώσει, και τα περισσότερα τμήματα της παγκόσμιας οικονομίας απολαμβάνουν μιας αξιοπρεπούς μεν, μη εντυπωσιακής ανάπτυξης δε.
Δεύτερον, οι οικονομικές και χρηματοπιστωτικές πολιτικές σε όλον τον κόσμο, αν και δεν είναι τέλειες, θεωρούνται πολύ προβλέψιμες. Οπότε είναι μάλλον απίθανο να προξενήσουν περαιτέρω αναστάτωση στις αγορές.
Τρίτον, η τεχνολογία συνεχώς εξελίσσεται και η καινοτομία δημιουργεί νέες υπηρεσίες, διαδικασίες και προϊόντα, που κινητοποιούν και τις επενδύσεις και τη ζήτηση.
Τέταρτον, ο πληθωρισμός είναι σχεδόν ανύπαρκτος τουλάχιστον στις προηγμένες οικονομίες, όπερ σημαίνει ότι τα επιτόκια θα παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα για πάρα πολύ καιρό. Ακόμα και σε τέτοιες ευνοϊκές συνθήκες, ελάσσονες διορθώσεις και εκδηλώσεις πανικού είναι λογικό να υπάρξουν. Οι αγορές πάντα κινούνται σε κύκλους ανόδου και καθόδου, εφόσον η απληστία εναλλάσσεται με τον φόβο. Αυτό το διαπιστώσαμε στις αρχές Οκτωβρίου, όταν η Γουόλ Στριτ έπεσε 10% μέσα σε διάστημα τριών εβδομάδων και οι τιμές των μετοχών των ευρωπαϊκών ομίλων έχασαν σχεδόν 20% της αξίας τους εν συγκρίσει με το δολάριο. Εντούτοις, τέτοια οπισθοχώρηση ουσιαστικά ενισχύει τις ανοδικές τάσεις, εάν ο φόβος, ο οποίος τις προκάλεσε, αποδειχθεί απατηλός ή λιγότερο σοβαρός από όσο είχε φανεί. Αυτό ακριβώς συνέβη.
Υπήρξαν δύο παράγοντες, οι οποίοι λειτούργησαν καταλυτικά για την αναδίπλωση των διεθνών αγορών τον Οκτώβριο: η αιφνίδια πτώση των τιμών του πετρελαίου και μια σωρεία απογοητευτικών στοιχείων για την οικονομία από την Ευρώπη και την Ιαπωνία. Το πρώτο πρόβλημα ήταν απίθανο να αποδειχθεί πως έχει μόνιμα χαρακτηριστικά. Η πτώση του πετρελαίου είναι, τηρουμένων των ισορροπιών, επωφελής για την κατανάλωση και τα εταιρικά κέρδη – ακόμα κι αν πλήττει τις πετρελαιοπαραγωγούς εταιρείες και τις χώρες. Εν αντιθέσει, το δεύτερο πρόβλημα, δηλαδή οι δοκιμαζόμενες οικονομίες της Ευρώπης και της Ιαπωνίας, απείλησαν τους επενδυτές με έναν πραγματικό εφιάλτη.
Ανεξαρτήτως του πόσο καλά πηγαίνει η αμερικανική οικονομία, οι διεθνείς όμιλοι δεν μπορούν να αγνοήσουν μια ενδεχόμενη ύφεση στην Ευρώπη και την Ιαπωνία, ειδικά εάν οι κυβερνήσεις ή οι κεντρικές τράπεζες σε αυτές τις χώρες αρνηθούν να ακολουθήσουν το μοντέλο των ΗΠΑ για δημοσιονομικά και νομισματικά μέτρα τόνωσης της ανάπτυξης. Ευτυχώς, η πολιτική παράλυση στην Ευρώπη και την Ιαπωνία έπαυσε, και αυτό με τη σειρά του σημαίνει πως ο κίνδυνος να περιπέσουν αμφότερες σε ύφεση ξανά είναι μικρότερος από ό,τι προ ενός μηνός. Η εντυπωσιακότερη ένδειξη νέου δυναμισμού της πολιτικής ηγεσίας ήρθε από την Ιαπωνία με την ηχηρή ανακοίνωση της 31ης Οκτωβρίου πως η Τράπεζα της Ιαπωνίας θα αυξήσει σημαντικά την ήδη γιγαντιαία νομισματική της επέκταση, ενώ το Κρατικό Συνταξιοδοτικό και Επενδυτικό Ταμείο του 1,2 τρισ. δολαρίων θα υπερδιπλασιάσει τις επενδύσεις του σε μετοχές και ξένα ομόλογα. Θετικά λειτούργησε και η ανακοίνωση περί ενδεχόμενης καθυστέρησης της αύξησης του φόρου κατανάλωσης τον Οκτώβριο του 2015, καθώς και η πιθανή προκήρυξη πρόωρων εκλογών για να ανανεώσει τη θητεία του ο νυν πρωθυπουργός Σίνζο Αμπε, και να έχει περισσότερη ελευθερία επιπλέον πρωτοβουλιών. Μία αντίστοιχα απροσδόκητη, αν και λιγότερο αποφασιστική, μετατόπιση προς την πολιτική τόνωσης της οικονομίας σημειώνεται στην Ευρώπη. Την προηγούμενη Πέμπτη, η ΕΚΤ πρώτη φορά δεσμεύθηκε μέσω του προέδρου της να επεκτείνει τον ισολογισμό της κατά 1 τρισ. ευρώ και να πράξει ό,τι χρειαστεί για να επιτύχει τον ανωτέρω στόχο. Τέλος, η Κομισιόν δέχθηκε τα προσχέδια προϋπολογισμού της Ιταλίας και της Γαλλίας με πρόβλεψη για υψηλότερα ελλείμματα, αγνοώντας το γερμανικό αίτημα για σκληρότερη λιτότητα.